Đào tạo báo chí hướng đến người làm truyền thông đa năng

Trong dòng chảy công nghệ và truyền thông liên tục đổi mới, nhà báo trẻ đang đối mặt với không ít thách thức nhưng cũng đầy cơ hội để bứt phá. Trò chuyện với phóng viên Báo Thái Nguyên nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Trường Giang, Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền gửi gắm thông điệp đến người trẻ đam mê nghề báo: Hãy dám thay đổi, học hỏi suốt đời, làm chủ công nghệ để tỏa sáng bằng chính bản lĩnh, đam mê và tinh thần phụng sự công chúng.

PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang (thứ 3 từ trái sang), Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền trao đổi, nghiên cứu thực tế tại Báo Thái Nguyên.

PV: Đầu tiên, xin PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang chia sẻ góc nhìn về những thay đổi căn bản trong yêu cầu đối với người làm báo hiện đại so với trước đây?

PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang: Nếu như trước đây, yêu cầu cốt lõi đối với nhà báo là lòng yêu nước, tinh thần dấn thân, khả năng viết tốt và nắm chắc nghiệp vụ báo chí truyền thống thì nay, những yêu cầu đó đã được mở rộng và nâng lên một tầm cao mới.

Nhà báo hiện đại không chỉ là người truyền tải thông tin mà còn là người sản xuất nội dung đa nền tảng, biết cách kết hợp chữ, hình, âm thanh, video, đồ họa để kể chuyện một cách hấp dẫn, sinh động. Họ cần thành thạo các công cụ số, am hiểu mạng xã hội, có khả năng phân tích dữ liệu, nắm bắt xu hướng công chúng và tương tác hai chiều với độc giả. Đồng thời, trong môi trường thông tin hỗn loạn, thật giả lẫn lộn, phẩm chất đạo đức, bản lĩnh nghề nghiệp và năng lực thẩm định, kiểm chứng thông tin lại càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Đặc biệt, người làm báo hôm nay cần có tư duy đa ngành, không thể chỉ giỏi nghề báo mà còn phải am hiểu về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, khoa học, công nghệ... để phản ánh vấn đề một cách toàn diện, có chiều sâu. Họ phải biết cách làm việc nhóm, hợp tác với các chuyên gia, cộng đồng, thậm chí là với các công cụ trí tuệ nhân tạo để tạo ra sản phẩm báo chí chất lượng cao.

PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang, Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

PV: Trước làn sóng phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI), nhất là các công cụ sáng tạo nội dung tự động, Học viện Báo chí và tuyên truyền đã có những định hướng như thế nào để đào tạo sinh viên báo chí thích ứng và thành thạo công nghệ?

PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang: Chúng tôi xác định rõ AI không phải là mối đe dọa thay thế nhà báo, mà là công cụ hỗ trợ, là nguồn lực để nhà báo làm việc hiệu quả, sáng tạo và sâu sắc hơn. Chính vì vậy, những năm gần đây, nhà trường đã và đang lồng ghép các học phần, chuyên đề về ứng dụng AI vào chương trình đào tạo. Sinh viên được tiếp cận các công cụ hỗ trợ sáng tạo nội dung, phân tích dữ liệu, gợi ý xu hướng, kiểm tra ngữ pháp, dịch thuật, đồ họa, dựng phim tự động. Thay vì lo sợ bị AI đánh bật, sinh viên báo chí hôm nay cần được trang bị tư duy sẵn sàng hợp tác cùng AI, biến AI thành “đồng nghiệp ảo”, để tập trung vào những giá trị cốt lõi mà chỉ con người mới có thể mang lại: sáng tạo, cảm xúc, trách nhiệm xã hội, tính nhân văn.

Đổi mới chương trình đào tạo, nâng cao kỹ năng số, phát triển năng lực tư duy và đạo đức nghề nghiệp - đó là ba trụ cột mà Học viện kiên định thực hiện, nhằm đào tạo ra những thế hệ nhà báo trẻ vừa giỏi nghề, vừa chủ động, linh hoạt, vững vàng trong thời đại công nghệ số.

Sinh viên Học viên Báo chí và Tuyên truyền tác nghiệp tại Hợp tác xã Chè Hảo Đạt.

PV: Theo PGS.TS, Nhà trường cần thay đổi gì để đào tạo không chỉ người viết báo mà còn là những người làm truyền thông đa năng? PGS. TS có thông điệp nào dành cho các bạn trẻ đang và sẽ theo học nghề báo?

PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang: Chúng tôi xác định, không chỉ đào tạo “người viết báo” mà là đào tạo những người làm truyền thông đa năng: có thể viết, quay, dựng, quản lý fanpage, vận hành kênh YouTube, xây dựng chiến dịch truyền thông, sản xuất nội dung cho mạng xã hội, thậm chí làm việc với các dự án truyền thông doanh nghiệp, truyền thông chính sách, truyền thông phi lợi nhuận. Chương trình đào tạo đã và đang được mở rộng theo hướng liên ngành, tích hợp kiến thức báo chí, truyền thông, marketing…

Để làm được điều đó, nhà trường cũng phải đổi mới mạnh mẽ phương pháp giảng dạy: tăng cường học qua dự án, thực hành thực tế, liên kết với các cơ quan báo chí, doanh nghiệp, tổ chức xã hội để sinh viên được cọ xát, trải nghiệm, rèn luyện kỹ năng ứng biến, giải quyết vấn đề…

Thông điệp tôi muốn gửi đến các bạn trẻ là: Nghề báo luôn cần những con người có bản lĩnh, đam mê và sáng tạo. Hãy chuẩn bị cho mình một nền tảng kiến thức vững chắc, một bộ kỹ năng đa dạng, một tinh thần sẵn sàng học hỏi, thích nghi, và trên hết là một tấm lòng yêu nghề, muốn đóng góp cho cộng đồng, cho xã hội. Khi bạn có được những điều đó, cánh cửa nghề nghiệp sẽ rộng mở!

Lãnh đạo Học viện Báo chí và Tuyên truyền trao đổi, nghiên cứu thực tế tại Báo Thái Nguyên.

PV: PGS.TS đánh giá như thế nào về vai trò liên kết giữa Nhà trường với các cơ quan báo chí, doanh nghiệp công nghệ trong việc đổi mới chương trình đào tạo và tạo cơ hội thực hành cho sinh viên?

PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang: Sự hợp tác với các cơ quan báo chí giúp Nhà trường nắm bắt được nhu cầu thực tiễn của nghề nghiệp, từ đó điều chỉnh, cập nhật chương trình đào tạo kịp thời. Bên cạnh đó, việc liên kết với doanh nghiệp công nghệ giúp sinh viên tiếp cận những công cụ, nền tảng, giải pháp số tiên tiến, nhất là trong bối cảnh báo chí ngày nay không thể tách rời công nghệ. Sự đồng hành của doanh nghiệp giúp nhà trường không chỉ đào tạo ra những người làm báo mà còn là những người làm truyền thông hiện đại, sẵn sàng bắt nhịp với xu thế toàn cầu.

Học viện Báo chí và Tuyên truyền luôn coi trọng việc mở rộng mạng lưới hợp tác, xây dựng hệ sinh thái đào tạo gắn liền thực tiễn. Đây là “chìa khóa” để nhà trường đổi mới toàn diện, giúp sinh viên ra trường không chỉ giỏi lý thuyết mà còn vững vàng kỹ năng, tự tin hòa nhập vào thị trường lao động đầy cạnh tranh.

PV: Xin cảm ơn PGS.TS Nguyễn Trường Giang!

Bảo Trân (Thực hiện)