Đào tạo tiến sĩ: Đòi hỏi cao với người học và người hướng dẫn

Số lượng công bố quốc tế tăng hơn 3 lần

Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Văn Phúc cho biết, số lượng và chất lượng công bố quốc tế của các cơ sở GDĐH đã tăng hơn 3 lần so với 7 năm trước. Kết quả này cho thấy sự chú trọng hội nhập thế giới cũng như năng lực NCKH của các trường ĐH. Theo ông Phúc: Chúng ta mong muốn đào tạo TS là đào tạo nhân tài, tinh hoa, nên phải đảm bảo chất lượng đầu ra. Các trường có trách nhiệm nâng cao chất lượng đào tạo TS, xây dựng các nhóm nghiên cứu trong trường, từ đó xây dựng uy tín thương hiệu của trường.

Hiện Bộ GDĐT đang xây dựng Quy chế đào tạo trình độ TS và Nghị định hoạt động khoa học công nghệ trong các cơ sở GDĐH. Đánh giá tầm quan trọng của cơ chế tài chính, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cho biết, Bộ GDĐT sẽ xem xét, đề xuất các phương án hỗ trợ học phí, học bổng cho nghiên cứu sinh trong nước cũng như xây dựng cơ chế chính sách để nghiên cứu sinh có thể đảm bảo cuộc sống, toàn tâm toàn ý nghiên cứu.

Tại Hội thảo, bà Nguyễn Thu Thủy - Quyền Vụ trưởng Vụ GDĐH (Bộ GDĐT) thông tin, trong hai năm qua, đăng ký chỉ tiêu đào tạo TS của các trường gia tăng. Tuy số ngành đào tạo giảm đi, tỉ lệ nghiên cứu sinh nhập học trong nước giảm sút, nhưng số lượng học viên đăng ký năm 2020 của các trường cao hơn nhiều so với năm 2019. Bộ GDĐT cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh triển khai Đề án nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý các cơ sở GDĐH đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019-2030 theo Quyết định 89/QĐ-TTg, trong đó có cấp học bổng cho nghiên cứu sinh trong nước.

Có chính sách khuyến khích, đãi ngộ phù hợp

Theo chia sẻ của GS.TSKH Nguyễn Đình Đức – ĐHQG Hà Nội tại Hội thảo: Nhóm giảng viên/nghiên cứu sinh tham gia nhóm nghiên cứu công bố quốc tế uy tín cao gấp hơn 4,6 lần so với nhóm giảng viên/nghiên cứu sinh chưa từng tham gia nhóm nghiên cứu. Đây là kết quả khảo sát 463 nghiên cứu sinh và 333 giảng viên của các cơ sở GDĐH trên toàn quốc. Đặc biệt, nhóm giảng viên và nghiên cứu sinh đã từng tham gia nhóm nghiên cứu có số công bố khoa học trung bình lớn hơn hẳn nhóm chưa từng tham gia nhóm nghiên cứu (về cả công bố trong nước, nước ngoài trong và ngoài hệ thống ISI/Scopus). Nổi bật nhất là số lượng công bố khoa học trên hệ thống hệ thống ISI/Scopus của nhóm giảng viên đã từng tham gia nhóm nghiên cứu cao gấp tới 4,87 lần so với nhóm giảng viên chưa từng tham gia nhóm nghiên cứu.

Khảo sát cũng cho thấy, yếu tố “Có nhóm nghiên cứu và môi trường học thuật” là một trong hai yếu tố được đánh giá là quan trọng nhất, đứng sau yếu tố “Chất lượng đội ngũ hướng dẫn nghiên cứu sinh”.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy ngoài đội ngũ hướng dẫn được đánh giá cao, những điều kiện quan trọng khác như cơ sở vật chất, kinh phí và nhóm nghiên cứu có mức độ đầu tư còn hạn chế. Từ nghiên cứu, GS Nguyễn Đình Đức đề xuất sửa đổi Quy chế tuyển sinh và đào tạo TS theo hướng đặt ra yêu cầu cao đối với người học và cán bộ hướng dẫn, đồng thời có chế độ, chính sách khuyến khích cán bộ, nghiên cứu sinh tích cực tham gia nghiên cứu khoa học; tăng quy mô và chất lượng nghiên cứu sinh.

PGS. TS Trần Thị Thanh Tú - Trường ĐH Kinh tế - ĐHQG Hà Nội cho rằng, để đào tạo TS thành công và đạt chuẩn quốc tế, yếu tố then chốt là chính sách thu hút GS nước ngoài, nghiên cứu sinh làm việc toàn thời gian và cần xây dựng nhóm nghiên cứu.

Còn TS Nguyễn Đắc Trung- Phó Trưởng phòng Đào tạo Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội nhấn mạnh: Nghiên cứu sinh phải thực sự là người làm TS, coi đây là công việc của họ, để toàn tâm toàn ý, từ đó nhận được lại thành quả. Từ đây mới tạo nên động lực đúng đắn, thúc đẩy nghiên cứu sinh hoàn thành tốt công việc của mình.

Thừa nhận vai trò của nhóm nghiên cứu trong cơ sở GDĐH và đào tạo TS, bà Lê Yên Dung - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học xã hội, nhân văn và tự nhiên, Bộ KH&CN cho biết, sắp tới Bộ KH&CN sẽ đẩy mạnh triển khai Đề án đào tạo, bồi dưỡng nhân lực khoa học và công nghệ ở trong nước và nước ngoài bằng ngân sách nhà nước theo Quyết định số 2395/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Dung Hòa