Đáp án đề thi vào lớp 10 môn Ngữ Văn tỉnh Hòa Bình năm 2024

Đề thi vào lớp 10 môn Ngữ Văn tỉnh Hòa Bình năm 2024

Kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT năm học 2024 - 2025 trên địa bàn tỉnh Hòa Bình được tổ chức trong 2 ngày (06 và 07/6/2024). Bài thi vào lớp 10 môn Văn Hòa Bình theo hình thức tự luận, với thời gian làm bài 120 phút, tổ chức thi sáng ngày 6/6.

Đáp án đề thi vào lớp 10 môn Ngữ Văn tỉnh Hòa Bình năm 2024

Bài văn tham khảo

A. Mở bài

Cuộc kháng chiến chống Mỹ trường kì đã để lại bao đau thương, mất mát cho dân tộc Việt Nam. Đã có biết bao tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh khốc liệt ấy để ca ngợi tình người trong chiến tranh đồng thời phơi bày những giá trị hiện thực. Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng cũng là một tác phẩm như vậy. Là một nhà văn quê ở miền Tây Nam Bộ, hầu như ông chỉ viết về cuộc sống và con người của quê hương trong chiến tranh và sau hòa bình. Truyện ngắn này ra đời trong hoàn cảnh đạn bom ác liệt nhưng lại tập trung nói về tình người, cụ thể là tình cha con sâu sắc của người chiến sĩ cách mạng.

Truyện đã giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật ông Sáu - một người lính cách mạng dũng cảm, một người cha yêu thương con mãnh liệt.

B. Thân bài

1. Khái quát về tác phẩm

Tác phẩm Chiếc lược ngà được Nguyễn Quang Sáng viết năm 1966, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang rất ác liệt. Truyện kể về tình cảnh éo le của cha con ông Sáu để từ đó khẳng định rằng: Chiến tranh có thể cướp đi tất cả, thậm chí là cả mạng sống của con người nhưng tình cảm gia đình thì không gì có thể giết chết được.

2. Phân tích nhân vật ông Sáu

a. Hoàn cảnh của ông Sáu

- Ông Sáu sinh ra trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, giống như bao chàng trai khác ông Sáu phải xa gia đình cầm sung vào chiến trường từ khi đứa con gái chưa đầy một tuổi, mãi đến khi con gái lên 8 tuổi ông mới có dịp về thăm nhà.

- Nhưng bé Thu con gái ông lại nhất định không chịu nhận ba chỉ vì vết thẹo trên má nên không giống với bức ảnh chụp chung với má.

- Bé Thu đối xử với ông Sáu như người xa lạ, đến lúc hiểu ra thì tình cha con xúc động mãnh liệt trong em, cũng là lúc ông Sáu phải trở về khu căn cứ.

- Ở khu căn cứ ông dành hết tình cảm nhớ thương con vào việc làm chiếc lược ngà nhưng chưa kịp trao cho con ông Sáu đã hi sinh trong một trận càn của giặc. Trước lúc nhắm mắt đi xuôi ông đã kịp lấy trong túi áo chiếc lược ngà để trao lại cho người bạn.

- Như vậy chiến tranh đã làm cho cha con ông Sáu phải li tán, cuộc đời ông chỉ được ôm con một lần và chỉ được chăm sóc con bằng một cây lược ngà mà cây lược ấy mười năm sau bé Thu mới được nhận.

=> Chiến tranh không chỉ cướp đi ông Sáu mà còn cướp đi biết bao người cha khác. Như vậy tuy không viết về bom đạn nơi chiến trường nhưng tình cảm gia đình trong chiến tranh đã làm lay động biết bao trái tim bạn đọc.

b. Đặc điểm nhân vật ông Sáu

* Ông Sáu là một người mang vẻ đẹp của người lính cách mạng

- Kháng chiến bùng nổ ông Sáu sẵn sàng từ bỏ những gì quý giá nhất: Con thơ, vợ trẻ… để cầm sung lên đường chiến đấu

- Trong suốt những năm tháng kháng chiến dai dẳng ông Sáu không được về nhà một lần để thăm nhà, thăm con bởi với người lính khi tổ quốc chưa giành độc lập thì họ phải lên đường chiến đấu để bảo vệ tổ quốc.

=> Như vậy ông Sáu đã gác bỏ tình riêng để ra đi cùng nghĩa lớn sẵn sàng hi sinh để bảo vệ nhiệm vụ, cống hiến cả cuộc đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đó là biểu hiện cao đẹp nhất tình yêu tổ quốc thiêng liêng cao đẹp.

* Không chỉ là người lính mang phẩm chất anh hung ông Sáu còn là một người cha có tình yêu thương con tha thiết, sâu nặng. Ngay từ đầu câu chuyện người đọc có thể cảm nhận sâu sắc tình thương con của ông Sáu. Người lính đã trải qua máu lửa của chiến tranh, mưa bom bão đạn, có một khuôn mặt lạnh, một ý chí sắt thép nhưng trái tim người cha trong ông vẫn ấm nóng. Vì vậy " Chỉ cần nghĩ đến lúc được về cái tình người cha cứ nôn nao trong anh"

- Khi thuyền chưa cập bến ông đã vội vàng " nhón chân nhảy thót lên bờ, xô chiếc xuồng dạt ra xa. Hành động vội vàng đó cho thấy sự nôn nóng gặp con của anh như thế nào?

- Thấy con đang chơi ở nhà chòi mặc dù đã 8 năm chưa được gặp con, ông Sáu vẫn nhận ra bé Thu là con gái mình. Ông bước những bước dài rồi dừng lại kêu to " Thu con!". Tiếng gọi ấy thể hiện rõ nỗi khao khát mong mỏi gặp con của một người cha. Tiếng gọi đã bị kìm nén trong suốt bao năm qua, nay lại cất lên đầy thổn thức. Và mỗi lần xúc động như vậy chiếc thẹo dài trên má của anh lại đỏ ửng lên giần giật. " Ba đây con!" Rồi ông dang hai tay khom người lại trong tư thế sẵn sàng ôm con vào long. Có thể nói mọi tâm thế, tư thế của ông đều hướng về con.

- Nhưng chính niềm mong mỏi khao khát ấy lại khiến ông đau đớn bội phần khi con gái không đáp lại sự vồ vập của ông. Trước tiếng gọi cùng giọng nói run run cùng vết thẹo dài đỏ ửng đã khiến bé Thu mặt tái đỏ, vụt bỏ chạy rồi kêu thét lên " Má, má" cả bầu trời như sụp đổ trước mắt người cha, niềm đau, sự hụt hẫng đã bóp nghẹt trái tim ông khiến ông Sáu " Đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt ông sầm lại thật đáng thương còn hai tay buông thõng như bị gẫy".

* Ông Sáu ở nhà ba ngày nghỉ phép:

- Ba ngày nghỉ phép ngắn ngủi trong cuộc đời dài chinh chiến của mình là quãng thời gian quý giá của gia đình bé Thu. Vì vậy trong ba ngày ngắn ngủi ấy ông Sáu dành tất cả tình cảm cho con. Suốt ngày ông chả dám đi đâu xa chỉ quanh quẩn ở nhà để được gần con. Ông ân cần nhẹ nhàng chăm chút cho con bé chỉ để được nghe con bé gọi một tiếng "ba". Tiếng gọi ấy đối với ông là rất đỗi thiêng liêng và quý giá. Nhưng càng gần gũi chăm sóc vỗ về con thì con bé càng tìm cách né tránh đẩy ông ra xa.

- Khi nghe con bé mời ông vào ăn cơm mà nó chỉ nói trổng " Vô ăn cơm", " cơm chin rồi" những lúc đó ông cứ ngồi im giả vờ không nghe thấy là kiên nhẫn để chờ sự đổi thay của con. Và khi con nói " Gọi rồi mà người ta không nghe". Hai chữ " người ta" như vết dao cứa vào tim ông Sáu, bé Thu vẫn coi ông là người xa lạ, người dưng. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên ông chỉ vừa khẽ lắc đầu, vừa cười. Ông cười mà nước mắt chảy ngược vào trong.

- Khi chứng kiến con loay hoay tìm cách chắt nước cơm mà nhất quyết không chịu nhờ đến ba , trái tim ông Sáu như tan nát nhưng ông vẫn bền bỉ kiên nhẫn, bao dung với con vì ông yêu con vô bờ bến.

- Và rồi khi tình yêu quá lớn, lại gặp phải sự cự tuyệt phản ứng dữ dội của bé Thu đã có lúc khiến ông Sáu không giữ được bình tĩnh. Hành động gắp cho co miếng trứng cá ngon nhất là sự khao khát muốn chăm sóc con của một người cha mà bé Thu lại hất tung miếng trứng cá ra khỏi bát, sự ương bướng, ngang ngạnh của con đã khiến ông Sáu vung tay đánh mạnh vào mông con bé rồi hét lên: Sao mày cứng cổ vậy hả?" . Ông Sáu đánh con vì quá đau đớn bất lực. Thời gian ông ở bên con không còn nhiều mà con bé vẫn chưa chịu thừa nhận ông, vẫn không chịu gọi ông là ba. Hành động đánh con của ông là sự kìm nén của nỗi long mong mỏi quá lớn, sau tất cả nỗ lực, cố gắng với con không thành và hành động đánh con ấy đã trở thành nỗi ám ảnh day dứt, dày vò ông trong suốt những ngày ông ở căn cứ.

* Lúc chia tay con để trở về căn cứ

- Vào thời khắc cuối cùng ở nhà được nhìn thấy con gái, trái tim người cha được xoa dịu, bù đắp khi bé Thu kịp nhận ra ba.

- Lúc chia tay ông Sáu cố nén long, kìm nén cảm xúc của mình. Ông cũng muốn ôm con, hôn con nhưng lại sợ nó dãy nẩy lên bỏ chạy nên ông: " chỉ đứng nhìn nó với đôi mắt trìu mến lẫn buồn sầu" Bao nhiêu tình yêu thương ông dành cả vào ánh mắt vừa muốn bộc lộ hết tình yêu thương với con, vừa thể hiện nỗi khao khát bị kìm nén, nỗi đau của sự khước từ. Vậy nên ông Sáu chỉ dám đứng từ xa khe khẽ dặn con: " Thôi ba đi nghe con"

- Ông Sáu và tất cả mọi người không thể ngờ phản ứng của bé Thu nó bỗng cất tiếng gọi " ba". Tiếng gọi mà ông Sáu khao khát mong chờ đã vang lên khiến tim ông như muốn vỡ ra vì hạnh phúc. Người đọc như bị lỡ nhịp tim khi âm thanh ấy cất lên: " Ông Sáu không kìm nổi xúc động, một tay ôm con, một tay rút khăn lau nước mắt". Những giọt nước mắt dâng trào từ trái tim yêu thương cháy bỏng đã khiến cho tất cả mọi người xung quanh không cầm được nước mắt - Còn Bác Ba người kể chuyện thì như khó thở khi cảm thấy có bàn tay ai đó đang nắm lấy tim mình.

-=> Có thể nói nhà văn Nguyễn Quang Sáng thật tài tình khi miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật ông Sáu từ hành động đến tâm trạng, khiến ông hiện lên thật chân thật và sinh động với một người cha có tình yêu thương con tha thiết sâu nặng.

* Khi ông Sáu trở về chiến trường

- Chia tay đứa con bé bỏng, ông Sáu mang theo nỗi nhớ thương con ra chiến trường và quyết tâm thực hiện lời hứa với con, ông làm tặng con chiếc lược ngà

- Dõi theo quá trình ông Sáu làm chiếc lược ngà mới thấy bao nhiêu nỗi nhớ, tình yêu con ông dồn hết vào cây lược ấy. Khi nhặt được một khúc ngà voi, ông hớn hở như một đứa trẻ mới được quà, sau đó ông ngồi tỉ mỉ dũa từng chiếc răng lược, cố công như một người thợ bạc mỗi ngày, mỗi ngày ông dũa được mấy răng lược và chiếc lược đã hoàn thành với dòng chữ khắc lên cây lược: " Yêu nhớ tặng Thu con của ba" đã gói trọn vẹn tấm long của người cha nơi chiến trường dành cho con gái bé bỏng ở quê nhà. Những đêm nhớ con ông Sáu đem chiếc lược ra ngắm nghía rồi mài lên trên mái tóc của mình cho cây lược thêm bóng. Chiếc lược tuy chưa trải được mái đầu của con ông nhưng nó đã phần nào giúp ông giải tỏa nỗi day dứt, dằn vặt ví đánh con. Chiếc lược đã trở thành vật thiêng liêng, nuôi dưỡng trong ông tình cha con. Tác giả không miêu tả rõ nhưng người đọc cũng nhận ra đây là biểu tượng quý giá, thiêng liêng của tình cha con.

- Nhưng sự khốc liệt của chiến tranh đã khiến ông Sáu không trở thành hiện thực. Cây lược ngà ông chưa kịp trao tặng cho con ông thì ông đã hi sinh trong một trận càn . Trước lúc nhắm mắt có lẽ tình cha con đã tạo lên sức mạnh để ông Sáu lấy cây lược trong túi đưa cho người đồng đội của mình như một cử chỉ, một lời trăng trối cuối cùng với ánh mắt mà bác B suốt đời không thể quên để rồi bác phải thốt lên: " Bác Ba nhận cây lược và giữ gìn mãi 10 năm mới thực hiện được lời hứa với ông Sáu, khi ấy Thu đã là một cô giao liên dũng cảm"

=> Có thể nói câu chuyện về chiếc lược ngà không chỉ ngợi ca tình cha con thiêng liêng, bất diệt tuy hoàn cảnh éo le của chiến tranh nên câu chuyện còn khơi gợi cho người đọc thấm thía sự mất mát đau thương mà chiến tranh đã gieo xuống mảnh đất Nam Bộ nói riêng và cả nước nói chung.

3. Đánh giá

- Xây dựng nhân vật ông Sáu, tác giả đã đặt nhân vật vào các tình huống éo le để khai thác những diễn biến tâm lí, tình cảm; ngôn ngữ lời thoại nhân vật có sự chọn lọc, chi tiết cụ thể giàu biểu cảm…

- Truyện đã ca ngợi ông Sáu là người chiến sĩ cách mạng dũng cảm và là người cha có tình thương con sâu nặng và cao đẹp. Qua đó, tác giả khẳng định tình cảm cha con là thứ tình cảm nhân bản bền vững, có thể tồn tại trong bất cứ hoàn cảnh nào; đồng thời cũng cho thấy những nỗi đau thương, mất mát mà chiến tranh gây ra cho cuộc sống con người.

C. Kết bài

Có thể nói, chiến tranh đã lùi xa hơn năm mươi năm nhưng hình ảnh nhân vật ông Sáu và câu chuyện về "chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng vẫn để lại bao ám ảnh day dứt trong lòng bạn đọc. Câu chuyện ấy không chỉ nói lên tình cha con thắm thiết sâu nặng của cha con ông Sáu, đặc biệt là tình cảm ông Sáu dành cho con, mà còn gợi cho người đọc nỗi đau thương mất mát của chiến tranh gây ra cho bao nhiêu gia đình, con người. Từ đó, ta càng có ý thức trân trọng giữ gìn tình phụ tử cao đẹp, đồng thời trân trọng cuộc sống hòa bình đang được hưởng hôm nay.

Hùng Cường