Đạt chuẩn mực xanh toàn cầu: 'Giấy thông hành' cho doanh nghiệp Việt vươn ra quốc tế

Sự kiện Phát triển bền vững 2025 với chủ đề “Kỷ nguyên mới cho phát triển Kinh Tế Xanh” tổ chức vào sáng ngày 28-8 tại TPHCM. Ảnh: Đạt Thành

Sáng ngày 28-8, tại TPHCM, Tạp chí Kinh tế Sài Gòn (Saigon Times Group) tổ chức sự kiện Phát triển bền vững 2025 với chủ đề “Kỷ nguyên mới cho phát triển Kinh Tế Xanh”. Đây là sự kiện thuộc chuỗi Diễn đàn Kinh tế Xanh do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn tổ chức hàng năm.

Tại hội thảo, một số chuyên gia cho biết trong bối cảnh toàn cầu gia tăng rào cản xanh, Việt Nam cũng đặt ra cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 (Net Zero), điều này đã tạo áp lực không nhỏ đối với các doanh nghiệp trong việc chuyển đổi xanh. Ngoài ra, việc tuân thủ và đạt chuẩn mực xanh toàn cầu không chỉ giúp doanh nghiệp mở cửa thị trường và giữ chuỗi cung ứng, mà còn để tiếp cận vốn và bảo vệ thương hiệu.

Xanh để vươn xahoặc bị gạt khỏi ‘sân chơi’ quốc tế

Nói về tầm quan trọng của việc đạt chuẩn mực xanh toàn cầu, ông Tô Thanh Sơn, Giám đốc Phát triển bền vững của SGS Việt Nam, cho biết nếu không đạt chuẩn đồng nghĩa với việc doanh nghiệp gần như không thể xuất khẩu và có nguy cơ bị gạt ra khỏi sân chơi trên thị trường quốc tế. Bởi hiện nay, nhiều thị trường như Mỹ, Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản đã đưa tiêu chuẩn xanh vào điều kiện bắt buộc.

Các thị trường cao cấp ngày càng gia tăng những bộ tiêu chuẩn riêng cho từng ngành như dệt may, giày dép; nông sản, thực phẩm; thủy sản; bao bì, nhựa sinh học; điện, điện tử, ô tô, xe máy, gỗ, xây dựng… Một số tiêu chuẩn về môi trường (ISO 14064, ISO 14067, ISCC, GRS, FSC) đến xã hội (BSCI, SMETA, SA8000, RBA)… cũng trở thành điều kiện bắt buộc.

Ngoài ra, nhiều tập đoàn đa quốc gia như Apple, Microsoft, Adidas và top 500 toàn cầu đều yêu cầu nhà cung cấp có chứng nhận về môi trường, xã hội và quản trị. Chứng nhận quốc tế về chuyển đổi xanh được xem là “tấm vé thông hành” để doanh nghiệp duy trì vị trí trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Theo ông Tô Thanh Sơn, Giám đốc Phát triển bền vững của SGS Việt Nam, chứng nhận quốc tế về chuyển đổi xanh giờ đây không còn là lựa chọn, mà là giấy thông hành bắt buộc. Ảnh: Đạt Thành

Ông Sơn cho biết thêm hiện các nhà đầu tư, quỹ tín dụng xanh và khách hàng đều ưu tiên doanh nghiệp có chứng nhận minh bạch. Điều này không chỉ mở ra thị trường, mà còn giảm chi phí vốn và nâng sức cạnh tranh.

Không những vậy, người tiêu dùng toàn cầu cũng ngày càng ưu tiên sản phẩm xanh, minh bạch và có chứng nhận quốc tế. Các thương hiệu nếu không có chứng nhận sẽ mất lòng tin, bị coi là greenwashing (tẩy xanh) và đánh mất thị phần. Ngược lại, doanh nghiệp có chứng nhận sẽ khẳng định uy tín, gia tăng sức cạnh tranh và tạo lợi thế thương hiệu bền vững.

Bên cạnh những cơ hội và lợi ích, quá trình chuyển đổi xanh cũng đặt ra không ít thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng. Trong đó, việc đáp ứng và duy trì các chuẩn mực xanh cũng không phải là điều dễ dàng.

Trao đổi với KTSG Online, ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển TPHCM, cho biết dù xu hướng chuyển đổi xanh là tất yếu nhưng trên thực tế, các doanh nghiệp đang đối diện với nhiều thách thức lớn.

Thứ nhất, chuyển đổi xanh đòi hỏi nguồn lực rất lớn về vốn, công nghệ và nhân lực. Đây là rào cản không nhỏ, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, những đơn vị vốn đã hạn chế về tài chính, thiếu công nghệ tiên tiến và đội ngũ chuyên môn. Trong khi đó, các doanh nghiệp lớn có điều kiện đầu tư, nghiên cứu và áp dụng công nghệ mới thì lại có lợi thế hơn hẳn. Điều này tạo ra khoảng cách trong năng lực thực hiện giữa các nhóm doanh nghiệp.

Ông Bình chia sẻ thêm, hiện hệ thống tiêu chí và tiêu chuẩn để triển khai còn thiếu và chưa hoàn thiện. Tương tự, trong nhiều lĩnh vực khác, bộ tiêu chuẩn xanh chưa đầy đủ hoặc còn chồng chéo khiến doanh nghiệp khó áp dụng và cơ quan quản lý cũng gặp khó trong giám sát.

Cuối cùng, quá trình triển khai các chính sách còn thiếu công cụ đo lường cụ thể. Dù TPHCM đã có nhiều kế hoạch và định hướng nhưng nếu không có hệ thống chỉ số chi tiết, minh bạch để đánh giá hiệu quả thì khó xác định được lĩnh vực nào cần ưu tiên, lĩnh vực nào đạt tiến bộ thực chất. Việc thiếu dữ liệu và cơ chế đo lường cũng khiến tiến trình chuyển đổi gặp khó trong khâu giám sát và điều chỉnh.

Các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp tham dự tại diễn đàn. Ảnh: Đạt Thành

Biến chuẩn mực xanh thành lợi thế cạnh tranh

Để doanh nghiệp Việt chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, ông Sơn cho rằng cần có một lộ trình rõ ràng. Lộ trình này có thể chia thành ba giai đoạn cụ thể.

Trong giai đoạn đầu tiên (năm 2025-2026), doanh nghiệp xây dựng nền tảng cơ bản. Theo đó, doanh nghiệp cần nhận diện rõ các yêu cầu quốc tế, từ đó nâng cao nhận thức về kiểm kê khí nhà kính và ESG (Environmental: môi trường, Social: xã hội và Governance: quản trị doanh nghiệp). Cùng với đó là thiết lập các hệ thống quản lý cơ bản như ISO 9001 (chất lượng), ISO 14001 (môi trường), ISO 45001 (an toàn) và ISO 14064 (kiểm kê khí nhà kính).

Ở giai đoạn hai (năm 2026-2027), doanh nghiệp cần hướng tới các chứng chỉ ngành như FSSC, BSCI, GRS, FSC, RBA…; đồng thời bắt đầu tính toán khí nhà kính và dấu chân carbon (CFP) cho sản phẩm. Kết quả đạt đối với doanh nghiệp ở giai đoạn này là đủ điều kiện xuất khẩu sang các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản; có dữ liệu khí nhà kính và mục tiêu giảm phát thải cụ thể.

Trong giai đoạn ba (năm 2027-2028), doanh nghiệp công bố báo cáo ESG và carbon minh bạch theo GRI, ISO 14064/67, SBTi; đồng thời áp dụng thêm các tiêu chuẩn nâng cao như ISO 50001 (năng lượng), LEED/EDGE (công trình xanh). Với giai đoạn này, doanh nghiệp có thể tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu với năng lực bền vững, có báo cáo ESG và carbon minh bạch.

Theo ông Sơn, lộ trình cụ thể này sẽ giúp doanh nghiệp Việt không chỉ từng bước xây nền móng, vượt qua rào cản kỹ thuật quốc tế mà còn khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Đại diện SGS Việt Nam gửi thông điệp đừng chần chừ và nhìn tiêu chuẩn xanh như gánh nặng mà hãy xem đó là cơ hội vàng để doanh nghiệp Việt đầu tư và nâng cấp, đón đầu xu thế và mở rộng thị trường.

Minh Thảo