Đất trũng 'nở hoa' nhờ trồng sen hàng hóa

Khoảng 3 năm về trước, cánh đồng xã Thạch Hưng, Đồng Môn vốn là vùng trồng lúa thấp trũng, không mang lại nhiều giá trị kinh tế. Nhưng từ khi thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát triển theo mô hình kinh tế tập thể, vùng đất trũng đã thực sự "nở hoa" và cho giá trị kinh tế cao hơn nhiều lần.

Thổi khát vọng làm nông bền vững

Việc chuyển sang trồng sen được các thành viên HTX tìm hiểu khá kỹ kết hợp với thử nghiệm. Sau một thời gian, các thành viên nhận thấy sen rất phù hợp với đất bùn lầy, ngập úng nên tỷ lệ sống đạt hơn 90%. Ngoài ra, loại cây trồng này lại dễ chăm sóc, ít tốn công chăm, chi phí đầu tư thấp hơn trồng lúa, ít bị sâu bệnh và không chịu tác động nhiều từ điều kiện bất lợi của môi trường nên cho năng suất tương đối ổn định.

Để đáp ứng nhu cầu thị trường, HTX Hào Thành trồng nhiều giống sen như giống lấy hoa cắm cành, giống lấy hoa ướp trà, giống sen lấy hạt, giống lấy ngó, giống lấy củ… Nhằm giúp sen đạt được chất lượng tốt, HTX đã nghiên cứu và cải tạo chất đất cho phù hợp, đảm bảo đúng kỹ thuật, mật độ. Ngoài ra, HTX còn mời chuyên gia là kỹ sư nông nghiệp tư vấn và thực hiện giải pháp cải tạo môi trường sống cho sen. Ông Trần Tiến Sỹ, Giám đốc HTX Sen Hào Thành cho biết, việc này nhằm tạo môi trường lý tưởng để sen sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao.

HTX cũng thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, đào tạo thành viên trồng và chăm sóc sen đúng quy trình kỹ thuật, chuyên sâu, thực hiện liên kết với các ngành chuyên môn để chuyển giao khoa học kỹ thuật bảo quản, thu hái và tiêu thụ sản phẩm đúng cách.

Hiện, sen cho tỷ lệ hạt đạt 98-99%, tỷ lệ ngó trung bình khoảng 200kg/ha, sản lượng củ sen từ 9 - 10 tấn/ha… Ngoài ra, HTX còn cung cấp giống sen cho các đơn vị có nhu cầu.

Trồng sen theo chuỗi giá trị giúp thay đổi tư duy sản xuất của người dân.

Không chỉ các sản phẩm thô, mà các sản phẩm đã có qua sơ chế, chế biến như chè ướp sen, sữa sen, rượu sen, ngó sen, củ sen muối, lá sen sấy làm trà, trà tâm sen… cũng đã được thành viên của HTX đầu tư sản xuất và cung ứng ra thị trường trong và ngoài tỉnh, được nhiều du khách biết đến.

Bên cạnh hình thức kết nối và giới thiệu sản phẩm truyền thống, HTX đã nhanh chóng tiếp cận thị trường thông qua các trang web, facebook... Tại đây, khách hàng dễ dàng tìm kiếm được thông tin và đặt mua các sản phẩm của HTX. Đặc biệt, cuối tháng 5 vừa qua, khi TP Hà Tĩnh công bố 7 sản phẩm OCOP 3 sao, sản phẩm trà sen Hào Thành là một trong những sản phẩm nhận được vinh dự đó. Đây cũng là bước ngoặt khẳng định chất lượng của HTX đối với người tiêu dùng và các đối tác là những siêu thị lớn như Co.op Mart, Satra Food, WinMark…

“Sen Hào Thành mong muốn rằng các sản phẩm của HTX sẽ được khách hàng đón nhận và được lên kệ tại các siêu thị lớn khắp cả nước”, ông Trần Tiến Sỹ chia sẻ.

Khơi dậy hồn sen, khẳng định giá trị Việt

Sau một thời gian đi vào hoạt động, nhiều người không chỉ biết đến HTX Hào Thành bằng những sản phẩm từ sen mà còn biết đây là một mô hình chuỗi giá trị hiệu quả khi tận dụng giá trị, vẻ đẹp của sen làm du lịch sinh thái. Du khách đến HTX Hào Thành đều ngỡ ngàng trước sự rộng lớn của cánh đồng sen 16ha và vẻ đẹp thuần khiết của những bông hoa sen. HTX cũng quy hoạch bài bản từ lối vào, khu vực nghỉ cho khách đến cách bố trí các vùng trồng sen… Tất cả đều khoa học và hút khách.

Tuy là mô hình HTX đi vào hoạt động chưa lâu nhưng thành công lớn nhất của Hào Thành có lẽ không chỉ dừng ở việc tạo ra sản phẩm từ sen mà thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh, HTX đã thay đổi được một phần tư duy, suy nghĩ của những người nông dân. Họ vốn là những người chỉ quen với cây lúa, với ruộng trũng, đất phèn cho hiệu quả kinh tế thấp. Nhưng bây giờ, chính những con người đó đã bắt đầu làm quen và dần hiểu ra thế nào là liên kết hợp tác cùng làm kinh tế, thế nào là chuỗi giá trị hàng hóa, thế nào là ứng dụng khoa học công nghệ để tái cơ cấu nông nghiệp.

Nếu như cũng một sào ruộng ấy, những người nông dân này chỉ thu được khoảng 230-250 kg thóc thì trồng sen lại cho thu nhập gấp 5-6 lần. Đặc biệt, khi liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, các sản phẩm từ sen đều được bao tiêu, tiêu thụ theo đơn đặt hàng nên chẳng ngại vấn đề đầu ra.

Thu hoạch củ sen giúp thành viên HTX nâng cao giá trị kinh tế.

Ngoài ra, việc làm du lịch từ sen, được đón tiếp những đoàn khách không chỉ giúp thành viên gia tăng giá trị kinh tế mà còn giúp họ mở mang thêm nhiều kiến thức, kỹ năng trong sản xuất kinh doanh, tạo ra nhiều cơ hội liên kết, làm ăn với các đối tác, cơ quan quản lý.

Có thể thấy, đến với HTX Hào Thanh sẽ thấy được hết những giá trị của cây sen. Theo các thành viên HTX, cây sen là loại cây có giá trị kinh tế cao, nhưng ở một số địa phương vẫn chưa thực sự khai thác hết những giá trị tiềm năng vốn có. Trong khi hầu hết các bộ phận trên cây đều có thể sử dụng từ lá, hoa, hạt, củ sen … thì các sản phẩm từ sen hiện chỉ dừng lại ở những sản phẩm được chế biến thô sơ, đơn giản và thiếu đi sự hấp dẫn. Tuy nhiên, nhờ tận dụng được ưu điểm của mô hình HTX, đến nay, HTX Hào Thành đã có hơn 20 mã sản phẩm từ sen. Các sản phẩm không những đa dạng về chủng loại, mà còn đa dạng về hương vị, cách chế biến và đóng gói.

Tuy đã có được những bước đi vững chắc nhưng các thành viên HTX Hào Thành không khỏi băn khoăn trước thực tế: Sen vốn mang lại đa giá trị, được khẳng định trong thơ ca nhưng đến nay vẫn chưa chính thức được công nhận là quốc hoa của Việt Nam.

Bởi, trước đó đã có cuộc bầu chọn quốc hoa Việt Nam do Bộ VH-TT&DL thực hiện và hoa sen đã được nhiều người lựa chọn nhất. Tuy nhiên đến nay, chưa có một quyết định chính thức nào công bố lựa chọn hoa sen làm quốc hoa của Việt Nam. Nếu loài hoa này được công bố là quốc hoa sẽ không chỉ giúp thành viên HTX Hào Thành mà còn giúp nhiều người nông dân và nhiều địa phương khác có định hướng rõ ràng trong phát triển sen theo chuỗi, đưa cây sen trở thành một ngành hàng kinh tế quan trọng.

Tùng Lâm