Dấu ấn tư duy cải cách và hành động quyết liệt trên nghị trường

Mỗi kỳ họp của Quốc hội khóa XV trong 5 năm qua đều cho thấy sự đột phá, thậm chí mang tính lịch sử, từ đổi mới tư duy lập pháp đến quyết định vấn đề quan trọng của đất nước, nhất là tinh thần biến thể chế từ “điểm nghẽn của điểm nghẽn” thành “đột phá của đột phá” để phát huy nguồn lực, kiến tạo không gian phát triển mới, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra.

Còn nhớ, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội không chỉ kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khắc phục các điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực, tập trung cao độ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống của nhân dân mà còn tạo tiền đề về mọi mặt, trong đó có vấn đề hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Với tinh thần đổi mới cùng khí thế mới, quyết tâm mới, cùng với nỗ lực của Chính phủ, Quốc hội đã quyết đáp nhiều vấn đề khó, phức tạp, nhiều vấn đề tồn đọng kéo dài liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực và thực tiễn đang đòi hỏi cấp thiết.

Quá trình tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện đối với các dự án luật, dự thảo nghị quyết trình Quốc hội xem xét, thông qua và các dự án luật trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu cho thấy, công tác lập pháp đã bám sát và hiện thực hóa tinh thần: Chuyển đổi mạnh tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý Nhà nước vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển. Tư duy quản lý không cứng nhắc, dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”.

Đến Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thông qua các luật, nghị quyết với nội dung trọng tâm bảo đảm bám sát quan điểm chỉ đạo của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa Quốc hội và Chính phủ, giữa Trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương, khắc phục sự giao thoa, chồng chéo, thậm chí đẩy việc lên cấp trên. Trên cơ sở đó tạo sự chủ động, sáng tạo để thúc đẩy tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm, năng động, sáng tạo của cả hệ thống, nhất là chính quyền địa phương với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; “cấp nào giải quyết hiệu quả hơn thì giao nhiệm vụ, thẩm quyền cho cấp đó” cũng như yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số.

Điều đó đồng nghĩa với việc câu chuyện được nhắc nhiều lần rằng “cần cơ chế hơn tiền” đã được Quốc hội quan tâm giải quyết “từ gốc”. Các nội dung thiết kế đã cơ bản đảm bảo tất cả yêu cầu về các chính sách để ngay sau khi luật có hiệu lực thì tổ chức thực hiện được ngay, đồng bộ với đó là giải quyết khó khăn, vướng mắc bằng biện pháp mang tính chất ủy quyền lập pháp.

Đây là tư duy đột phá của Quốc hội và chưa có tiền lệ, quyết định sáng suốt trong điều kiện lịch sử, đặc biệt, vì nếu không làm vậy thì không thể giải quyết được mấy trăm luật chuyên ngành đang quy định rất cụ thể thẩm quyền từ Thủ tướng đến các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, HĐND, UBND và thậm chí thẩm quyền của tất cả cấp chính quyền, dẫn đến khó thực hiện được nguyên tắc phân cấp, phân quyền và ủy quyền.

Các quy định thể hiện tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động; tạo lập hành lang pháp lý để các cơ quan, tổ chức trong bộ máy nhà nước sau sắp xếp đi vào hoạt động bảo đảm hiệu lực, hiệu quả, thống nhất, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển mới.

Bên cạnh công tác lập pháp, Quốc hội còn thông qua các nghị quyết nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và các cơ chế, chính sách đặc thù đối với một số dự án quan trọng, công trình trọng điểm quốc gia. Trong đó, Nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng góp phần tạo tiền đề để phát triển công nghiệp đường sắt, công nghiệp hỗ trợ; tạo ra thị trường xây dựng với giá trị khoảng 4,4 tỷ USD, ước tính tạo ra khoảng 90.000 việc làm trong thời gian xây dựng và khoảng 2.500 việc làm lâu dài trong quá trình vận hành, khai thác.

Hay Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh giải quyết “điểm nghẽn” về thể chế nhằm góp phần thực hiện mục tiêu đầu tư hoàn thành mạng lưới đường sắt đô thị tại hai thành phố, qua đó đáp ứng nhu cầu vận tải công cộng, góp phần tái cơ cấu các phương thức vận tải đô thị bền vững, hài hòa, hợp lý.

Còn Nghị quyết về các cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng nhà dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đã khẩn trương thể chế hóa một số nhiệm vụ, giải pháp triển khai xây dựng nhà dự án nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, góp phần thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Ngoài ra, Quốc hội đã xem xét, thông qua Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia để khẩn trương thể chế hóa một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách trong Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, nhằm giải phóng, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển, góp phần đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện các nhiệm vụ để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên trong năm 2025 và tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030.

Có thể khẳng định, đây là dấu mốc quan trọng trong tiến trình xây dựng pháp luật, chính sách, có ý nghĩa rất quan trọng phục vụ cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, chính sách, tạo đột phá để hoàn thiện cơ sở hạ tầng, phát huy nguồn lực, kiến tạo không gian phát triển mới cho địa phương và cả nước.

Không dừng lại ở đó, tới Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa 15 lại quyết định khối lượng công việc rất lớn, có ý nghĩa lịch sử, với nhiều nội dung hệ trọng, gắn liền với yêu cầu đổi mới, hoàn thiện thể chế, tinh gọn tổ chức bộ máy. Các quyết sách, đạo luật có tính cách mạng, khởi đầu cho những cải cách thể chế một cách căn cơ, định hướng những nhiệm vụ cho giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Trên tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” nhưng vẫn đảm bảo nền nếp, cẩn trọng, kỷ cương, đúng quy định của pháp luật và hiệu quả, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thông qua 34 luật, chiếm 52,3% tổng số luật được ban hành tại 17 kỳ họp trước đó của nhiệm kỳ khóa 15. Đặc biệt, Quốc hội đã thảo luận và thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam với tỷ lệ đồng thuận tuyệt đối của các vị đại biểu Quốc hội, cùng với nhiều luật, nghị quyết đồng bộ, tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới, sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp.

Tất cả, như Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn từng khẳng định: “Tinh thần của Hội nghị Diên Hồng năm xưa đã thể hiện tại Hội trường Diên Hồng hôm nay”. Dù trong quá trình thảo luận có những ý kiến khác biệt, nhưng cuối cùng, tinh thần đồng lòng vì lợi ích quốc gia, dân tộc đã tạo nên những quyết định dứt khoát, mạnh mẽ.

Đây là minh chứng cho tinh thần trách nhiệm của một Quốc hội hành động, dám nghĩ, dám làm, đáp ứng kỳ vọng của cử tri, không chỉ giải quyết những vấn đề cấp thiết trước mắt mà còn chuẩn bị cho nhiệm kỳ tiếp theo, thể hiện rõ sự chuyển mình chiến lược. Quyết sách nơi nghị trường cho thấy sự kịp thời, đúng đắn, tầm nhìn xa, cơ sở thuyết phục của Đảng, Nhà nước; đã bắt được đúng mạch, không chần chừ, do dự để khẩn trương khắc phục những tồn tại, vướng mắc, điểm nghẽn làm chậm sự phát triển của đất nước. Thời điểm lịch sử trọng đại của dân tộc thì phải có những quyết định lịch sử, đột phá cho sự phát triển của đất nước – đó chính là tinh thần các kỳ họp của Quốc hội khóa XV.