Dấu hiệu cảnh báo tình trạng sốc nhiệt
Người bị say nóng, nắng cần được cấp cứu nhanh chóng ngay tại hiện trường bởi việc chậm trễ có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
Thời gian vàng sơ cứu
Say nắng, say nóng thường hay xảy ra vào mùa hè, đặc biệt trong những ngày nắng nóng cao điểm, nhiệt độ tăng cao đột ngột. Tình trạng không chỉ khiến chúng ta mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu... mà còn có khả năng dẫn đến tử vong.
Khi tiếp xúc với nhiệt độ môi trường cao, tăng thân nhiệt tăng lên quá mức, vượt qua khả năng điều hòa của trung khu điều nhiệt dẫn đến rối loạn mất khả năng kiểm soát thân nhiệt. Say nóng có thể phát triển thành say nắng (sốc nhiệt).
Sốc nhiệt là tình trạng tăng thân nhiệt nghiêm trọng (>40 độ C) kèm theo rối loạn hoạt động của các cơ quan như thần kinh, tuần hoàn, hô hấp do tác động của nắng nóng hoặc các hoạt động thể lực quá mức.
Say nóng thường gặp về buổi chiều có nhiều tia hồng ngoại, kết hợp với làm việc ở những nơi nhiệt độ, độ ẩm cao, thông gió kém. Say nắng thường vào thời điểm giữa trưa trời nắng nóng gay gắt và có nhiều tia tử ngoại, kết hợp với làm việc dưới trời nắng nóng, độ ẩm cao, không khí lưu thông kém.
Các dấu hiệu nhẹ ban đầu gồm nhịp tim nhanh, thở nhanh, đỏ da, có thể vã mồ hôi, kèm theo hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn.
Những người làm việc, đi lại ngoài trời khi nhiệt độ quá cao có nguy cơ sốc nhiệt.
Các biểu hiện nặng hơn nếu không được xử trí kịp thời: tụt huyết áp, rối loạn chức năng thần kinh bao gồm thay đổi tri giác, kích động, mê sảng, lú lẫn, co giật và hôn mê. Thân nhiệt tăng quá cao còn gây rối loạn điên giải nặng, rối loạn thăng bằng nội môi, có thể xuất huyết (xuất huyết kết mạc, tiểu ra máu, đại tiện ra máu) do rối loạn đông máu nặng, nặng hơn nữa là suy đa phủ tạng dẫn đến tử vong.
Khi bị say nắng, việc cấp cứu ngay tại hiện trường vô cùng quan trọng, đây được coi là thời gian vàng. Dưới đây là 4 bước cấp cứu cần nhớ:
- Nhanh chóng đưa nạn nhân vào chỗ mát, thoáng và gọi cấp cứu hỗ trợ.
- Khai thông đường thở, nếu nạn nhân hôn mê nhanh chóng làm ép tim ngoài lồng ngực.
- Cởi bỏ quần áo và áp nước ấm lên người bệnh nhân sau đó dùng quạt để tăng quá trình bốc hơi. Đặc người bệnh nằm nghiêng hoặc được đỡ ở tư thế tay chống gối để bề mặt da có thể hứng được nhiều gió càng tốt. Có thể đắp khăn lạnh, hoặc áp gói nước đá vào nách, bẹn, cổ. Nếu nạn nhân tỉnh táo cho uống nhiều nước hoặc dung dịch điện giải.
- Nhanh chóng vận chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế bằng xe điều hòa hoặc phải mở cửa sổ, quá trình vận chuyển tiếp tục làm mát nhiệt độ bệnh nhân.
Người dễ bị say nắng
Trẻ em hoặc người già vì khả năng điều nhiệt, thích nghi kém với nắng nóng nên dễ ảnh hưởng nhất. Người thiếu thích nghi với khí hậu nắng nóng. Những người tập luyện và làm việc trong môi trường nắng nóng. Thói quen mặc quần áo không phù hợp (quá dày, bó sát, không thấm nước, hấp thụ nhiệt…).
Những người làm việc trong môi trường nắng nóng, mất nước nhưng không uống đầy đủ nước, hoặc môi trường quá nóng làm mất nước nhanh chóng. Một số nhóm người dang dùng một số loại thuốc làm giảm tiết mồ hôi như lợi tiểu, chẹn beta, kháng cholinergic, ethanol, kháng histamine cũng tăng nguy cơ sốc nhiệt. Ngoài ra, người mắc các bệnh mãn tính, rối loạn nội tiết tố, béo phì.
Để phòng say nắng, nếu phải ra ngoài khi trời nắng nóng, người dân cần che kín cơ thể bằng cách mặc quần áo rộng, nhẹ và sáng màu, đội mũ rộng vành, sử dụng kem chống nắng.
Uống đầy đủ nước khi trời nắng nóng hoặc phải lao động nặng dưới ánh nắng mặt trời gay gắt. Thường xuyên uống nước dù chưa cảm thấy khát. Có thể uống nước có pha một chút muối hoặc uống dung dịch oresol, nước trái cây, tránh xa nước ngọt có ga, đồ uống năng lượng.
Không làm việc quá lâu dưới trời nắng hoặc làm việc trong môi trường nóng bức, tránh các hoạt động thể lực quá sức. Nên nghỉ ngơi định kỳ sau khoảng 45 phút hay 1 tiếng làm việc liên tục ở nơi nắng nóng, nghỉ ngơi ở nơi thoáng mát từ 10-15 phút.
Luôn trang bị đầy đủ các thiết bị chống nắng, chống nóng khi lao động, làm việc dưới trời nắng như quần áo bảo hộ lao động, mũ bảo hộ, nón rộng vành, kính râm...
Tạo không gian thoáng mát trong môi trường làm việc, đặc biệt ở các công xưởng, hầm, lò... rất có ý nghĩa trong việc phòng chống bị say nắng, say nóng.
Khi vừa đi nắng về, đây là thời điểm cơ thể tiết ra nhiều mồ hôi, nhiệt cơ thể độ cao, nếu tắm ngay sẽ làm thay đổi thân nhiệt đột ngột, rất nguy hiểm, có thể dẫn đến đột quỵ.
Vào mùa nắng nóng, chúng ta cần uống nhiều nước, ăn các loại thức ăn mát, rau củ quả chứa nhiều kali như rau đay, mồng tơi, rau má, cà chua..., mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, dễ thoát mồ hôi.
Không được để trẻ em hoặc bất kỳ ai trong xe hơi đỗ, tắt máy, trong thời tiết nắng nóng dù chỉ để trong thời gian ngắn, do nhiệt độ trong xe hơi có thể tăng hơn 11 độ C chỉ trong 10 phút.
