Dấu hỏi đạo đức khi thử ghép tạng lợn cho người chết não

Nhằm giải quyết tình trạng thiếu nội tạng, các nhà khoa học dự định kéo dài thời gian nghiên cứu cấy ghép nội tạng lợn biến đổi gene cho những người chết não.

Đây sẽ là nền tảng quan trọng để khởi động các thử nghiệm lâm sàng về cấy ghép nội tạng động vật sang những bệnh nhân còn sống, nhưng lại đặt ra nhiều thách thức về mặt đạo đức và khoa học.

Đánh giá phản ứng miễn dịch

Theo Robert Montgomery, Giám đốc Viện Cấy ghép Langone NYU (Mỹ), các nhà khoa học tại Trung tâm Y tế NYU Langone Health ở New York có kế hoạch nghiên cứu chức năng của thận lợn được ghép vào những người chết não trong khoảng thời gian từ 2-4 tuần.

Ở Mỹ, chết não được hiểu là sự dừng lại không thể phục hồi của mọi phản xạ não, kể cả khi tim và phổi vẫn hoạt động bằng máy móc. Kế hoạch nghiên cứu của NYU sẽ giữ cho những người chết não được thở máy lâu hơn so với nghiên cứu trước.

Các bác sĩ phẫu thuật tại Viện Cấy ghép Langone NYU chuẩn bị ghép tim lợn. Ảnh: WSJ.

Trong bốn nghiên cứu trước đó tại NYU, gia đình người bệnh và một ủy ban giám sát đã đồng ý để các nhà khoa học nghiên cứu tim và thận lợn sau khi được ghép vào cơ thể người chết não trong tối đa 72 giờ. Các cơ quan này được lấy từ lợn biến đổi gene để tương thích với con người.

Tiến sĩ Montgomery cho biết, nhóm nghiên cứu đã chọn khoảng thời gian ngắn để tổng hợp thông tin về việc hệ thống miễn dịch của người có từ chối nội tạng lợn ngay lập tức hay không, nhằm tránh trì hoãn hậu sự.

Nguyên nhân là trong quá khứ, các nghiên cứu tương tự ghép nội tạng lợn vào khỉ đầu chó cho thấy nội tạng lợn có thể bị hỏng trong vài ngày đầu sau phẫu thuật.

Cũng theo ông Montgomery, đưa nội tạng lợn vào khỉ đầu chó cũng có một giai đoạn rủi ro: Từ 14 đến 30 ngày sau khi cấy ghép. Vì thế, việc nghiên cứu cấy ghép tương tự ở người chết não trong khoảng thời gian từ 14 đến 30 ngày có thể cung cấp thông tin quan trọng về hệ thống miễn dịch của người và đưa ra kết quả tốt hơn ở khỉ đầu chó.

Người phát ngôn của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm cho biết dữ liệu từ các nghiên cứu liên quan đến người chết não có thể hữu ích trong các thử nghiệm lâm sàng ghép nội tạng lợn ở người bình thường.

Bốn tuần liệu có quá dài?

Tuy nhiên, thời gian nghiên cứu kéo dài cũng sẽ ảnh hưởng đến việc chôn cất của gia đình.

Gia đình bà Alva Capuano - một trong hai người chết não tại NYU đã được ghép tim lợn - nói rằng bà Capuano sẽ muốn tham gia nghiên cứu và hiến tạng.

Bản thân bà Capuano là người nhận quả thận do con trai hiến tặng. Tim Capuano, con trai bà nói: “Tôi nghĩ điều quan trọng đối với bà là giúp đỡ, cứu sống người khác bằng mọi cách".

Một bức ảnh của ông Richard và bà Alva Capuano. Gia đình tin rằng bà Alva muốn muốn cứu một mạng sống khác và nên là một phần của nghiên cứu. Ảnh: WSJ.

Theo tổ chức phi lợi nhuận United Network for Organ Sharing, có hơn 100.000 người ở Mỹ nằm trong danh sách chờ được hiến tạng. Hàng năm có 6.000 người chết trong khi chờ đợi.

Dù vậy, quyết định hiến xác của bà Capuano cho cuộc nghiên cứu tim lợn “là một điều khó khăn đối với cả gia đình”, theo ông Richard Capuano, chồng bà. “Mặc dù cô ấy sẽ không bao giờ tỉnh lại, nhưng cô ấy vẫn thở và tim vẫn đập", ông nói.

Rebecca Pentz, giáo sư và nhà đạo đức sinh học tại Viện Ung thư Winship và Khoa dược Đại học Emory, cho biết thực hiện thí nghiệm trên những người chết não có thể gây tranh cãi, vì truyền thống, văn hóa và tôn giáo luôn tôn trọng người chết và thi thể của họ.

Bà Pentz là đồng tác giả của bản hướng dẫn đạo đức nghiên cứu người chết não. Văn bản này khuyến nghị các nghiên cứu chỉ giới hạn trong một ngày, trừ khi có lý do khoa học chính đáng.

“Tôi không thể tưởng tượng chúng ta có thể yêu cầu một gia đình làm việc này những 4 tuần", Tiến sĩ Pentz nói.

Muhammad M. Mohiuddin , giáo sư phẫu thuật tại Đại học Y Maryland, cho biết: "Duy trì sự ổn định của người chết não trong thời gian dài không dễ dàng. Một phần của não có nhiệm vụ sản xuất và điều tiết hormone sẽ ngừng hoạt động và gây ra phản ứng viêm trong cơ thể sau khi nội tạng lợn được cấy ghép, từ đó ảnh hưởng đến chức năng của cơ quan này".

Ông Muhammad là một trong những bác sĩ tham gia ghép tim lợn cho David Bennett, một người đàn ông 57 tuổi ở Hagerstown, Maryland. Bệnh nhân này đã qua đời vào tháng 3, 60 ngày sau ca phẫu thuật.

Vấn đề truyền nhiễm

Tiến sĩ Montgomery cho biết giới nghiên cứu đang tìm hiểu thêm về quá trình chết não. Với sự chăm sóc đặc biệt, bốn người chết não hiện nay ở tình trạng ổn định.

Các nghiên cứu mới sẽ giải quyết nguy cơ virus được truyền từ nội tạng lợn. Trái tim lợn mà ông Bennett nhận được sau đó được phát hiện có virus. Các bác sĩ kết luận cái chết này là do suy tim và có thể virus đã góp phần tạo ra điều đó.

Theo tiến sĩ Sapna Mehta, Giám đốc chương trình Bệnh truyền nhiễm cấy ghép và Giám đốc lâm sàng của Viện Cấy ghép Langone NYU, họ đã phát triển quy trình mới ngừa bệnh truyền nhiễm để virus lợn không thể phát tán.

Jayme Locke, Giám đốc Viện cấy ghép toàn diện của Trường Y khoa Heersink thuộc Đại học Alabama ở Birmingham (UAB) và là bác sĩ phẫu thuật chính cho ba nghiên cứu thận lợn ở những người chết não, cho rằng các nghiên cứu dài ngày có thể mang lại kết quả khoa học quan trọng.

Bà Locke cũng thừa nhận các nghiên cứu này sẽ rất tốn kém. Công ty bảo hiểm sẽ không trả tiền cho các cuộc phẫu thuật được thực hiện với người chết não.

UAB đã phải dùng ngân sách riêng và tiền tài trợ từ tập đoàn United Therapeutics, cũng là nơi cung cấp nội tạng lợn, để trả cho các nghiên cứu trên.

Bảo Châu