Đâu là bí quyết giúp Lô Lô Chải thành 'Làng du lịch tốt nhất thế giới'

TS. Vũ Nam, Khoa Du lịch và Khách sạn (Đại học Kinh tế Quốc dân), chuyên gia Dự án ST4SD (Helvetas Việt Nam) đã chia sẻ với phóng viên báo Tin tức và Dân tộc những yếu tố cốt lõi tạo nên thành công, từ bảo tồn kiến trúc truyền thống, trao quyền cho cộng đồng đến phát triển du lịch bền vững gắn chuyển đổi số.

TS. Vũ Nam, Khoa Du lịch và Khách sạn (Đại học Kinh tế Quốc dân), chuyên gia Dự án ST4SD.

Được biết ông đang là chuyên gia cho Dự án du lịch Thụy Sĩ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam giúp làm hồ sơ để làng Lô Lô Chải (Lũng Cú, Tuyên Quang) đạt danh hiệu “Làng Du lịch tốt nhất thế giới năm 2025, ông có thể cho biết quá trình tư vấn làm hồ sơ bản Lô Lô Chải hết bao lâu và trọng tâm vào những tiêu chí nào?

Dự án Du lịch Thụy Sỹ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam (ST4SD) và cá nhân tôi đã rất vinh dự được hỗ trợ tỉnh Hà Giang trước đây (nay là Tuyên Quang) và làng Lô Lô Chải trong việc tư vấn và xây dựng hồ sơ ứng cử và đạt danh hiệu Làng Du lịch tốt nhất thế giới năm 2025 của Tổ chức du lịch thế giới (UN Tourism).

Quá trình tư vấn và xây dựng hồ sơ của chúng tôi mất khoảng 2 tháng, từ tháng 3-5/2025. Quá trình tư vấn và xây dựng hồ sơ cho làng phải bám sát các tiêu chí về nội dung dung và yêu cầu về thể thức của UN Tourism.

Trang phục truyền thống được người Lô Lô đen ở Lũng Cú sử dụng thường xuyên, đặc biệt trong các dịp Lễ, Tết, những ngày quan trọng. Ảnh: Nam Thái/TTXVN

Về nội dung, việc đánh giá một làng du lịch dựa trên 9 nhóm tiêu chí cụ thể gồm: Tài nguyên văn hóa và thiên nhiên; Quảng bá và bảo tồn tài nguyên văn hóa; Phát triển kinh tế bền vững; Phát triển xã hội bền vững; Phát triển môi trường bền vững; Phát triển du lịch và hội nhập chuỗi giá trị; Quản trị và ưu tiên cho du lịch; Hạ tầng và kết nối và Y tế, an toàn và an ninh.

Mỗi nhóm tiêu chí này có các tiêu chí nhỏ để đánh giá. Các nhóm tiêu chí này cần phải được đánh giá một cách khách quan, kèm theo các minh chứng rõ ràng và cụ thể.

Trong quá trình tư vấn làm hồ sơ, sự hợp tác của người dân, chính quyền sở tại ông thấy như thế nào? Theo ông đâu là yếu tố làm nên thành công của bản du lịch cộng đồng Lô Lô Chải?

Có thể nói, dự án ST4SD và nhóm chuyên gia sẽ không thể nào hoàn thành được nhiệm vụ nếu không có sự hỗ trợ chu đáo và nhiệt tình của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tỉnh, UNBD huyện Đồng Văn trước đây, xã Lũng Cú, Ban Quản lý Du lịch và cộng đồng người dân thôn Lô Lô Chải.

Toàn cảnh Lô Lô Chải. Ảnh: Cục DL

Quá trình khảo sát, trao đổi với chính quyền và người dân để thu thập thông tin, minh chứng theo yêu cầu của từng tiêu chí được thực hiện một cách thuận lợi.

Mặc dù còn một số vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện trong quá trình quản lý du lịch, có thể nói, sự thành công cho Lô Lô Chải khi nhận được giải thưởng của UN Tourism đó chính là sự kết hợp hài hòa của nhiều yếu tố liên quan đến phát triển bền vững, trong đó một số yếu tố nổi bật như: Việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là kiến trúc nhà trình tường truyền thống độc đáo cũng các giá trị văn hóa phi vật thể khác như nghề dệt thổ cẩm, tục thờ cúng tổ tiên gắn với linh khí trống đồng của người Lô Lô...

Chính những điều này làm cho Lô Lô Chải như một bảo tàng sống về văn hóa đối với khách du lịch; Các đóng góp tích cực của du lịch vào phát triển kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo của thôn đã được ghi nhận.

Hiện có khoảng 80% hộ gia đình trong thôn tham gia vào chuỗi giá trị du lịch. Phụ nữ được trao quyền và tham gia tích cực hơn trong du lịch. Sau 10 năm phát triển du lịch, số hộ nghèo trong thôn đã giảm từ 70 hộ xuống còn 4 hộ.

Ngoài ra, một số yếu tố khác như việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý du lịch tại cộng đồng, việc sử dụng năng lượng tái tạo, các hoạt động bảo vệ môi trường tự nhiên, an toàn, an ninh cho khách du lịch được thôn thực hiện tốt cũng là cơ sở để UN Tourism trao giải thưởng cho Lô Lô Chải.

Trong thời gian tới, theo đề nghị của Sở VHTT&DL Tuyên Quang, dự án ST4SD sẽ tiếp tục hỗ trợ Lô Lô Chải xây dựng bộ nhận diện thương hiệu gắn với danh hiệu "Làng Du lịch tốt nhất thế giới" cũng như hỗ trợ Tuyên Quang xây dựng "Hướng dẫn phát triển điểm đến du lịch cộng đồng bền vững" theo tiêu chuẩn Làng Du lịch tốt nhất của UN Tourism.

Theo thống kê của ông, Việt Nam có bao làng được công nhân “làng du lịch tốt nhất thế giới” và cơ hội tiếp theo của những bản làng khác nếu muốn được vinh danh thì cần tập trung vào làm những gì?

Theo tôi được biết, đến nay, Việt Nam đã có 5 làng được UN Tourism công nhận là Làng Du lịch tốt nhất gồm: Làng Du lịch cộng đồng Thái Hải (Thái Nguyên) được công nhận năm 2022, làng Tân Hóa (Quảng Bình, nay là Quảng Trị) năm 2023, làng rau Trà Quế (Quảng Nam, nay là Đà Nẵng) năm 2024. Năm 2025, chúng ta có 2 làng là Lô Lô Chải và làng Quỳnh Sơn (Lạng Sơn).

Thi đẩy gậy tại Lễ hội truyền thống dân tộc Lô Lô đen.

Theo thống kê của Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, hiện chúng ta có khoảng 300 bản, làng du lịch cộng đồng đang hoạt động và hàng trăm bản, làng đang được đưa vào quy hoạch phát triển.

Tuy nhiên, để có thể đạt được danh hiệu Làng Du lịch tốt nhất của UN Tourism, ngoài các yếu tố độc đáo về tài nguyên và sản phẩm du lịch, các làng cần tập trung vào việc quản trị và phát triển bền vững, cân bằng giữa 3 trụ cột của phát triển bền vững là môi trường, kinh tế và văn hóa, xã hội.

Các sáng kiến hay đổi mới sáng tạo trong phát triển bền vững luôn được UN Tourism ghi nhận và đánh giá cao khi xem xét, trao giải.

Xin trân trọng cám ơn ông!

XC/Báo Tin tức và Dân tộc