Cựu Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân qua đời ngày 30/11 tại thành phố Thượng Hải, thọ 96 tuổi. Theo thông cáo của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, ông qua đời sau thời gian bị bệnh bạch cầu và suy đa tạng, Tân Hoa xã đưa tin.
Ông Giang Trạch Dân sinh năm 1926 tại thành phố Dương Châu, tỉnh Giang Tô. Năm 1946, ông gia nhập đảng Cộng sản Trung Quốc, sau đó tốt nghiệp kỹ sư điện tại Đại học Giao thông Thượng Hải. Năm 1982, ông Giang được bầu vào Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, đến năm 1987, ông được bầu vào Bộ chính trị. Trong giai đoạn 1985-1989, ông Giang giữ chức chủ tịch, sau đó là bí thư thành ủy Thượng Hải.
Sau thời gian nắm quyền tại Thượng Hải, tới 1989, ông Giang trở thành Tổng bí thư đảng Cộng sản Trung Quốc, kế nhiệm ông Triệu Tử Dương. Từ năm 1993, ông đảm nhiệm thêm chức vụ Chủ tịch nước Trung Quốc cho đến năm 2003. Trong giai đoạn 1989-2004, ông Giang giữ chức Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc. Trong ảnh, ông Giang đứng cạnh ông Charles (lúc đó là Thân vương xứ Wales) và Thủ tướng Anh lúc bấy giờ Tony Blair tại lễ kỷ niệm Hong Kong được trao trả về Trung Quốc đại lục ngày 1/7/1997.
Trong thời kỳ nắm quyền ở Thượng Hải, cũng như khi trở thành nhà lãnh đạo cao nhất Trung Quốc, ông Giang Trạch Dân được đánh giá là nhà cải cách kinh tế thực dụng. Chính sách của ông tập trung vào tự do hóa kinh tế và toàn cầu hóa, giúp nền kinh tế Trung Quốc phát triển nhanh, nâng cao mức sống của người dân, nhưng cũng đồng thời nới rộng khoảng cách thu nhập.
Trong thời kỳ ông Giang Trạch Dân nắm quyền Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc (1989-2002), nước này đã trải qua nhiều dấu mốc đáng chú ý như đạt được thỏa thuận với Anh thu hồi Hong Kong, giành quyền đăng cai Olympic Bắc Kinh 2008, và đáng chú ý nhất là gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO (năm 2001).
Ông Giang Trạch Dân là người đề ra học thuyết "Ba đại diện", theo đó Trung Quốc chấp nhận vai trò quan trọng của khối kinh tế tư nhân trong sự phát triển của nền kinh tế đất nước, cũng như vai trò không thể thiếu của nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường. Thuyết "Ba đại diện" được giới thiệu tại Đại hội XVI Đảng Cộng sản Trung Quốc năm 2002, được coi là nền tảng cho sự phát triển của Trung Quốc hiện đại.
Từ cuối năm 2002, ông Giang bắt đầu chuyển giao trách nhiệm lãnh đạo đất nước cho người kế cận ông là Hồ Cẩm Đào. Vị trí chính thức cuối cùng trong hệ thống chính trị mà ông Giang nắm giữ là chủ tịch Quân ủy Trung ương được chuyển giao năm 2005.
Do vấn đề sức khỏe, ông Giang Trạch Dân đã không xuất hiện trước công chúng kể từ lễ duyệt binh kỷ niệm 70 năm quốc khánh Trung Quốc tháng 10/2019. Tại đại hội lần thứ XX đảng Cộng sản Trung Quốc hồi tháng 10 vừa qua, dù được bầu vào ban thường vụ đoàn chủ tịch, cơ quan giám sát đại hội gồm 46 thành viên, ông Giang đã không xuất hiện tại sự kiện.
Ông Giang Trạch Dân cùng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tại sự kiện kỷ niệm 70 năm quốc khánh Trung Quốc tháng 10/2019.
Duy Anh
Ảnh: Tân Hoa xã, Reuters