Dấu xưa tại bốn làng cổ lưu giữ hồn quê Bắc Bộ

Làng cổ Đường Lâm

Nét cổ kính của làng cổ Đường Lâm. Ảnh: Tuyên Parafu

Làng cổ Đường Lâm (phường Sơn Tây, Hà Nội) là quê hương của Ngô Quyền và Phùng Hưng, nên được gọi là “đất hai vua”.

Cho đến nay, Đường Lâm vẫn lưu giữ được những nét đặc trưng của một ngôi làng Bắc Bộ với kiến trúc nhà cửa, cổng làng, hình ảnh “cây đa, bến nước, sân đình”, cùng chùa, miếu, điếm canh... Bên cạnh đó là những phong tục tập quán lâu đời và các món ăn đậm đà bản sắc truyền thống.

Đường Lâm vẫn lưu giữ được những nét đặc trưng của một ngôi làng Bắc Bộ. Ảnh: Tuyên Parafu

Những năm qua, làng cổ Đường Lâm đã trở thành điểm dừng chân thú vị trên hành trình tìm về di sản văn hóa xứ Đoài. Đến với làng cổ Đường Lâm, du khách không chỉ được tham quan những ngôi nhà cổ mà còn được hòa mình vào không gian làng quê thanh bình, yên ả, quên đi sự ồn ào, tất bật nơi đô thị.

Làng cổ Cự Đà

Làng cổ Cự Đà (xã Cự Khê, thành phố Hà Nội) hình thành hơn 400 năm trước, bên dòng sông Nhuệ, nổi tiếng với nghề làm miến và làm tương.

Làng cổ Cự Đà nằm ven sông Nhuệ và gắn bó lâu đời với nghề làm miến, làm tương. Ảnh: Tuyên Parafu

Trải qua bao biến động thăng trầm, ngôi làng vẫn gìn giữ được nét đặc trưng của làng quê Bắc Bộ, với những ngôi nhà ngói ba gian, năm gian truyền thống. Đặc biệt, sự hòa quyện giữa kiến trúc cổ Việt và kiến trúc Pháp đã tạo nên diện mạo vừa gần gũi, vừa độc đáo cho ngôi làng ven sông.

Cự Đà từng có hơn 250 ngôi nhà cổ, trong đó khoảng 15 đến 20 căn theo kiến trúc Pháp, phần còn lại mang phong cách cổ truyền Việt. Ảnh: Tuyên Parafu

Nổi bật trong không gian là chùa Cự Đà, xây dựng từ năm 1695, được xếp hạng Di tích quốc gia (năm 2000), cùng Đàn Xã Tắc bằng đá xanh dựng đầu thế kỷ XX để cầu mưa thuận gió hòa. Làng được quy hoạch hài hòa, với đường chính chạy dọc sông, một bên là hàng cây, bến nước; bên kia là dãy nhà cổ soi bóng, tạo nên vẻ đẹp thanh bình và cổ kính.

Làng Cựu

Nếu như nhắc đến làng cổ Hà Nội, người ta thường nghĩ đến Đường Lâm hay Cự Đà, thì làng Cựu (xã Chuyên Mỹ, Hà Nội) lại là một "viên ngọc" ít được biết đến, mang đậm dấu ấn lịch sử và kiến trúc độc đáo.

Làng Cựu cách trung tâm thủ đô khoảng 40 km. Ảnh: Bảo Ân

Làng Cựu cách trung tâm thủ đô khoảng 40 km, có lịch sử hơn 500 năm, nổi tiếng với những biệt thự cổ mang phong cách Việt – Pháp, được xây dựng từ đầu thế kỷ XX.

Trong giai đoạn 1920–1945, hàng chục biệt thự trong làng được dựng theo kiến trúc vòm cuốn, mái chảy, gỗ lim, ngói mũi – pha trộn tinh tế giữa Á và Âu. Dù mang dáng dấp châu Âu, các ngôi nhà vẫn giữ hồn Việt qua những họa tiết chạm khắc hoa lá, hạc, phượng... tinh xảo.

Trải qua bao thăng trầm, làng Cựu vẫn giữ được vẻ trầm mặc và hồn quê, như một bảo tàng sống về văn hóa – kiến trúc Việt, đồng thời là điểm đến hấp dẫn cho du khách khi ghé thăm Hà Nội. Ảnh: Bảo Ân

Bên cạnh đó, làng vẫn bảo tồn giếng làng, cổng làng, chùa cổ và những dãy nhà nhuốm màu thời gian. Bước qua cổng làng rêu phong, du khách dễ dàng cảm nhận được dấu ấn trăm năm trên từng bức tường vàng nứt nẻ.

Làng cổ Dịch Diệp Trang

Làng cổ Dịch Diệp Trang (xã Ninh Giang, tỉnh Ninh Bình) là một trong những ngôi làng lâu đời nhất vùng đồng bằng Bắc Bộ. Với lịch sử hơn 1.000 năm, nơi đây vẫn lưu giữ gần như nguyên vẹn dấu ấn của một làng Việt xưa, với những ngôi nhà cổ, cổng làng rêu phong và cây cầu đá uốn cong bên dòng sông nhỏ.

Một góc làng cổ Dịch Diệp Trang. Ảnh: Nguyễn Trọng Cung

Theo TTXVN, làng Dịch Diệp Trang được hình thành vào đầu thế kỷ XI, dưới triều vua Lý Thái Tổ. Làng được quy hoạch theo kiểu truyền thống của làng Việt, hội tụ đầy đủ những nét đẹp cổ kính như đền, chùa, giếng nước, cây đa...

Làng được xây dựng theo phong cách chung của các làng Việt cổ truyền thống, với những nét đẹp cổ kính như đền, chùa, giếng nước, cây đa… Ảnh: Nguyễn Trọng Cung

Xưa kia, làng có cổng ở cả hai đầu và nhiều lối đi thông sang các làng bên cạnh. Trải qua thời gian, đến nay Dịch Diệp Trang chỉ còn lại một cổng làng duy nhất ở phía Nam, nằm cạnh cây cầu đá cong duyên dáng bắc qua con sông nhỏ.

Xưa kia, làng có cổng ở cả hai đầu và cổng đi sang các làng bên. Trải qua bao thăng trầm, hiện làng Dịch Diệp Trang chỉ còn duy nhất một cổng làng phía Nam... Ảnh: Nguyễn Trọng Cung

Men theo con đường làng quanh co, du khách có thể cảm nhận rõ không gian yên bình, mộc mạc của miền quê thuần Việt. Ven đường làng là những ao chuôm – hình ảnh quen thuộc, đặc trưng của làng quê Bắc Bộ xưa.

Đăng Huy