Đẩy mạnh cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp

Làm đất là khâu có tỷ lệ cơ giới hóa cao nhất trong sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Trong ảnh: Nông dân vùng lòng chảo Điện Biên sử dụng máy cày làm đất.

Xác định cơ giới hóa là nhiệm vụ quan trọng để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, tỉnh đã ban hành nhiều chính sách, chương trình hỗ trợ người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp đầu tư máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất. Nhờ đó, tỷ lệ áp dụng cơ giới hóa trong các khâu sản xuất ngày càng mở rộng, đặc biệt ở khâu làm đất và thu hoạch. Hiện tỷ lệ cơ giới hóa trong làm đất đạt khoảng 85%; thu hoạch đạt 54,1%; gieo cấy đạt 3,5%. Ngoài ra, tỷ lệ áp dụng công nghệ cao trong khâu chế biến, bảo quản nông sản cũng đạt 15,2% diện tích.

Khâu làm đất là lĩnh vực cơ giới hóa phát triển mạnh nhất tại Điện Biên. Đối với địa bàn vùng cao, người dân sử dụng máy làm đất nhỏ gọn. Tại các cánh đồng diện tích lớn khu vực vùng thấp Thanh Yên, Thanh Nưa, Sam Mứn, Mường Ảng, Tuần Giáo… nhiều hộ nông dân đã mạnh dạn đầu tư máy cày, máy bừa nâng cao hiệu quả sản xuất. Đặc biệt, tại vùng lòng chảo Điện Biên, tỷ lệ cơ giới hóa trong khâu làm đất lên đến 90%. Nếu như trước đây, mỗi héc-ta đất canh tác phải cần 6 - 7 ngày công làm đất, thì nay với máy cày chỉ mất 1 - 2 ngày, chi phí giảm từ 20 - 30%.

Sự phát triển của dịch vụ nông nghiệp đã góp phần thúc đẩy nhanh quá trình cơ giới hóa. Nhiều tổ hợp tác, hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp được thành lập, chuyên cung ứng máy làm đất, gặt, sấy phục vụ nông dân. Hình thức này giúp nông dân tiết kiệm chi phí đầu tư máy móc, nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị. Điển hình là Hợp tác xã (HTX) Công nghệ cao Bản Mé. Năm 2018, HTX được hỗ trợ 150 triệu đồng mua máy làm mạ và máy cấy. Việc áp dụng cơ giới hóa và ứng dụng khoa học kỹ thuật đã giúp HTX tăng năng suất lúa thêm 10%, đồng thời giảm 40 - 50% chi phí thuốc bảo vệ thực vật. Đến nay, hàng chục hécta sản xuất lúa chất lượng cao của HTX đã áp dụng cơ giới hóa toàn bộ từ khâu làm đất, làm mạ đến gieo cấy, thu hoạch và chế biến.

Trong khâu thu hoạch, chế biến, cơ giới hóa có bước tiến rõ rệt. Nếu như vài năm trước, phần lớn nông dân thu hoạch thủ công thì nay nhiều nơi đã sử dụng máy gặt đập liên hợp. Tỷ lệ cơ giới hóa trong khâu thu hoạch của toàn tỉnh hiện đạt 54,1%. Tại các vùng sản xuất lúa tập trung như Mường Thanh, Mường Luân, Mường Ảng, Tủa Chùa... sử dụng máy gặt đập liên hợp giúp giảm tổn thất sau thu hoạch từ 5 - 7%, đồng thời nâng cao chất lượng lúa. Trong khâu sơ chế, tỷ lệ áp dụng công nghệ cao trong chế biến hiện đạt 15,2% diện tích. Nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã đã đầu tư hệ thống sấy thóc, máy tách màu gạo, máy đóng gói, giúp nông sản đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, nâng cao giá trị gia tăng.

HTX Tâm Thiện là đơn vị tiên phong áp dụng cơ giới hóa trong chuỗi sản xuất và chế biến gạo tại Điện Biên. HTX liên kết với hàng trăm hộ dân trồng lúa ở các xã, với diện tích khoảng 400ha. Nhờ đưa máy móc vào khâu làm đất, thu hoạch và sử dụng dây chuyền chế biến - đóng gói hiện đại, sản phẩm gạo đạt chất lượng đồng đều, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Mỗi năm HTX cung ứng 300 - 500 tấn gạo đến thị trường các tỉnh, thành: Hà Nội, Sơn La, Hưng Yên, TP. Hồ Chí Minh, Lai Châu...

Mặc dù đạt những kết quả tích cực, cơ giới hóa trong nông nghiệp Điện Biên vẫn còn không ít rào cản. Tỷ lệ cơ giới hóa trong khâu gieo cấy mới đạt 3,5%. Nguyên nhân là do điều kiện địa hình chia cắt, bậc thang, diện tích ruộng nhỏ lẻ khiến việc áp dụng máy vào gieo cấy gặp nhiều khó khăn. Ở nhiều xã vùng cao, việc vận chuyển máy móc tới ruộng không dễ dàng, chi phí thuê máy cao, dẫn đến người dân vẫn duy trì phương thức sản xuất thủ công. Một khó khăn khác là phần lớn máy nông nghiệp hiện có quy mô nhỏ, công suất thấp, trong khi các loại máy gặt, máy cấy, máy sấy hiện đại có giá thành cao. Chính vì vậy, dù có nhu cầu nhưng nhiều hộ nông dân chưa mạnh dạn áp dụng cơ giới hóa toàn diện.

Những năm qua, tỉnh Điện Biên đã ban hành, triển khai nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển hợp tác xã, tổ hợp tác nông nghiệp; hỗ trợ lãi suất vay vốn đầu tư máy móc; hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật, đào tạo vận hành máy nông nghiệp. Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các địa phương mở lớp tập huấn, hướng dẫn nông dân sử dụng và bảo dưỡng máy móc đúng quy trình. Nhiều doanh nghiệp cung ứng thiết bị cơ giới cũng tham gia vào chuỗi hỗ trợ, vừa bán máy vừa cung cấp dịch vụ bảo trì, tạo niềm tin cho người sử dụng.

Hiện nay tỉnh chú trọng đẩy mạnh cơ giới hóa gắn với chuyển đổi số nông nghiệp. Ứng dụng công nghệ số trong quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc và kết nối thị trường được xem là giải pháp quan trọng nhằm hình thành nền nông nghiệp thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu. Tỉnh khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư vào lĩnh vực cơ khí nông nghiệp, chế biến nông sản; mở rộng dịch vụ cung ứng máy nông nghiệp ở vùng sâu, vùng xa. Song song với đó, tiếp tục hoàn thiện hạ tầng phục vụ cơ giới hóa như giao thông nội đồng, thủy lợi, điện lưới. Ngành nông nghiệp cùng chính quyền các địa phương tập trung chỉ đạo thực hiện tốt việc tích tụ, tập trung đất đai, cải tạo đồng ruộng... tạo thuận lợi cơ giới hóa sản xuất, đáp ứng yêu cầu phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa tập trung.

Cơ giới hóa nông nghiệp không chỉ giúp tiết kiệm sức lao động, tăng năng suất mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất của người nông dân - từ sản xuất manh mún sang sản xuất hàng hóa, từ lao động thủ công sang lao động có kỹ năng. Khi máy móc thay thế sức người, công nghệ cao dần được áp dụng vào từng khâu sản xuất, nông nghiệp Điện Biên sẽ vươn tới sản xuất hàng hóa hiện đại, bền vững.

Thành Đạt