Khả năng thích ứng mạnh mẽ của kinh tế châu Á

Phần lớn các nền kinh tế châu Á đã chứng minh năng lực thích ứng, duy trì đà tăng trưởng khả quan trong năm 2025. (Hình minh họa tạo bởi AI)

Chiến dịch áp thuế quy mô lớn của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gây ra những chấn động mạnh trên bản đồ thương mại toàn cầu, đặc biệt tại châu Á, khu vực gắn chặt với chuỗi cung ứng và thị trường Mỹ. Tuy nhiên, theo trang phân tích Asialyst.com (Pháp), phần lớn các nền kinh tế châu Á đã chứng minh năng lực thích ứng đáng kinh ngạc, duy trì đà tăng trưởng khả quan trong năm 2025, củng cố vị thế trung tâm năng động nhất của kinh tế thế giới.

Sức bền và năng lực thích ứng đáng kinh ngạc

Theo dự báo cập nhật tháng 10 của Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) và Ngân hàng thế giới (WB), tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 dự kiến đạt 3,1%, gần tương đương mức 3,2% của năm 2024, lạc quan hơn dự báo hồi tháng Tư (chỉ 3%). Riêng nhóm “châu Á đang phát triển” vẫn duy trì mức tăng 5,2%, chỉ giảm nhẹ bất chấp hàng loạt rào cản thương mại mới do Washington áp đặt.

Điển hình, hai “đầu tàu” Trung Quốc và Ấn Độ, dù là hai nền kinh tế chịu tác động mạnh nhất từ thuế quan đối ứng vẫn thể hiện sức bền hiếm có. Theo dự báo, tăng trưởng nền kinh tế số một châu Á năm 2025 giữ quanh mức 5%, tương đương năm 2024, dù bắt đầu hụt hơi từ tháng Tư, khi “cuộc chiến thuế quan” Mỹ-Trung Quốc leo lên đỉnh điểm. Trong khi, tăng trưởng kinh tế Ấn Độ có khả năng còn tăng nhẹ so với năm trước.

Trong khi đó, nếu kinh tế Hàn Quốc bị đánh giá chịu tác động mạnh nhất, tăng trưởng GDP có nguy cơ giảm một nửa, do các mức thuế đặc thù áp lên ô tô và thép; Nhật Bản vẫn ghi nhận tín hiệu tích cực, khi tăng trưởng trở lại trên 1%.

Theo phân tích của các chuyên gia, sự linh hoạt và phản ứng nhanh nhạy của khu vực tư nhân đóng vai trò quan trọng. Trong nửa đầu năm 2025, phần lớn các nhà xuất khẩu châu Á đã chủ động “chạy đà”, tăng tốc xuất khẩu sang Mỹ trước khi các mức thuế mới có hiệu lực.

Trong khi một số nền kinh tế phải chịu tác động rất sớm như Trung Quốc, Hàn Quốc và Singapore bị ảnh hưởng ở các lĩnh vực công nghệ cao, phần còn lại của châu Á, đặc biệt là nhóm các nền kinh tế đang phát triển ASEAN đã tận dụng tốt “thời điểm vàng” để đẩy mạnh xuất khẩu, ghi nhận mức tăng từ 20% đến 40%.

Một trong những phản ứng nổi bật nhất của khu vực là chiến lược đa dạng hóa mạnh mẽ thị trường xuất khẩu. Doanh nghiệp Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc nhanh chóng chuyển hướng dòng chảy thương mại sang EU, ASEAN, Ấn Độ và châu Phi. Nhờ vậy, dù xuất khẩu sang Mỹ suy giảm, tổng kim ngạch của các nền kinh tế này vẫn duy trì đà tăng tích cực.

Cùng lúc, các nước ASEAN chớp cơ hội dịch chuyển chuỗi cung ứng đã trở thành điểm đến sản xuất thay thế, đón nhận nhiều dòng vốn mới. Chính nhờ sự chuyển động linh hoạt đó, khu vực này đang định hình lại vị trí trong mạng lưới thương mại toàn cầu, giữ vai trò cầu nối giữa các chuỗi sản xuất Đông - Tây.

Yếu tố thứ ba củng cố sức bật của kinh tế châu Á chính là chính sách kinh tế vĩ mô được điều hành linh hoạt, chính sách tài khóa được nới lỏng có kiểm soát và chủ động hỗ trợ tăng trưởng. Các chuyên gia của IMF và WB nhận định, chính sự điều hành linh hoạt và chủ động này đã giúp châu Á không bị động trước biến động toàn cầu, giữ vững cân bằng giữa ổn định kinh tế - xã hội và tăng trưởng.

Theo số liệu của IMF, lạm phát trung bình trong nhóm các nước châu Á đang phát triển chỉ khoảng 1,3%, tạo dư địa cho nhiều ngân hàng trung ương hạ lãi suất, giảm chi phí vốn và kích thích đầu tư. Thị trường tài chính phản ứng tích cực, lợi suất trái phiếu chính phủ giảm rõ rệt, thể hiện niềm tin của nhà đầu tư đối với triển vọng ổn định.

Ngoài ba yếu tố trên, đầu tư hạ tầng, du lịch phục hồi và dòng vốn nước ngoài duy trì cao cũng góp phần tăng sức chống chịu cho khu vực. Nhờ đó, dù quý IV/2025 bị dự báo tăng trưởng chững lại do các hàng rào thuế quan của Mỹ có hiệu lực, song “bức tranh toàn cảnh vẫn tương đối sáng”, theo đánh giá của IMF.

Triển vọng mong manh nhưng không bi quan

Bước sang năm 2026, bức tranh kinh tế châu Á dự báo phức tạp hơn, nhiều thách thức hơn, khi tác động toàn phần của chính sách thuế quan từ Mỹ lan tỏa và tác động sâu sắc đến nền kinh tế toàn cầu. IMF dự báo tốc độ tăng trưởng của nhóm “châu Á đang phát triển” giảm khoảng 0,5 điểm phần trăm so với 2025.

Giai đoạn sắp tới sẽ là phép thử thực sự. Khi chính sách áp thuế cao diện rộng của Mỹ phát huy toàn bộ hiệu lực, khiến giá cả tăng cao và sức mua tại thị trường lớn nhất thế giới giảm sút, kéo lùi hoạt động xuất khẩu của châu Á. Trong khi đó, nguy cơ xuất hiện các biện pháp bảo hộ mới ở hai lĩnh vực dược phẩm và bán dẫn có thể làm gia tăng rủi ro đối với các nền kinh tế khu vực.

Trung Quốc vẫn là điểm nóng đáng chú ý khi tiếp tục phải vật lộn với khó khăn nội tại, với bất động sản trì trệ và tiêu dùng yếu, khiến tăng trưởng 2026 có thể chỉ đạt 4,2%. Ấn Độ được kỳ vọng giữ nhịp 6,2%, nhưng sau đó sẽ chậm lại. Trong khi các nền kinh tế ASEAN vốn phụ thuộc vào thị trường Mỹ như Thái Lan, Malaysia… sẽ cần giảm dần lệ thuộc để tránh hiệu ứng lan truyền.

Tuy nhiên, rủi ro mang tính hệ thống thường chưa được nhắc đến nhiều là nguy cơ vỡ bong bóng tài chính trong lĩnh vực AI. Giới phân tích lo ngại, giá cổ phiếu của các tập đoàn công nghệ hàng đầu hiện tăng “phi thực tế”, khiến người ta liên tưởng đến bong bóng dot.com năm 2001, thậm chí quy mô còn lớn hơn. Nếu rủi ro xảy ra, nền kinh tế Mỹ sẽ là bên chịu tác động đầu tiên, nhưng hệ quả dây chuyền chắc chắn có thể khuấy đảo hệ thống kinh tế toàn cầu, trong đó châu Á là mắt xích then chốt.

IMF cho rằng, dù phải đối mặt với bất định, mức giảm tốc của châu Á vẫn “trong tầm kiểm soát” và triển vọng dài hạn “tích cực”. Kinh tế châu Á vẫn là khu vực năng động, có khả năng phục hồi nhanh nhất thế giới nhờ nền tảng sản xuất đa dạng, dân số trẻ, khả năng thu hút đầu tư mở rộng chuỗi cung ứng, phát triển công nghệ xanh, năng lượng sạch và kinh tế số đang mở ra hướng tăng trưởng mới.

Nếu các chính phủ tận dụng được giai đoạn điều chỉnh này để củng cố nội lực, tái cấu trúc mô hình tăng trưởng và nâng cấp năng lực cạnh tranh, châu Á hoàn toàn có thể vượt qua thử thách 2026 và khẳng định vai trò đầu tàu của kinh tế toàn cầu trong thập kỷ tới, theo IMF.

Minh Anh