Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phát huy vai trò của chính quyền địa phương

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung phiên họp.

Bảo đảm xác lập rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp

Báo cáo tại phiên họp về việc tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các đại biểu QH, Chính phủ đã chỉnh lý và hoàn thiện các quy định nhằm bảo đảm xác lập rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã).

Đồng thời, bổ sung một số nguyên tắc trong việc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân, thực hiện triệt để nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách trách nhiệm”, phát huy vai trò tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương.

Dự thảo Luật đã bổ sung quy định về chủ thể được phân cấp là HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã, nhằm bảo đảm sự phù hợp với quy định tại các luật hiện hành và thực tiễn của các địa phương hiện nay.

Bổ sung thẩm quyền phân cấp của Chủ tịch UBND cấp tỉnh để phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn đã được phân định, qua đó tăng cường vai trò và trách nhiệm của người đứng đầu UBND cấp tỉnh trong chỉ đạo, điều hành hoạt động trên toàn địa bàn cấp tỉnh…

Phát biểu tại phiên họp, về quy định cho phép HĐND được phân cấp các nhiệm vụ, quyền hạn của mình cho UBND là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh cho biết, Chính phủ đã thảo luận kỹ và thấy rằng, trong bối cảnh đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhiều nhiệm vụ của Trung ương xuống cho địa phương theo phương châm địa phương quyết, địa phương làm, địa phương tự chịu trách nhiệm thì việc tạo linh hoạt cho chính quyền, cho UBND là thực sự cần thiết.

Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh phát biểu tại phiên họp.

Theo đó, việc quy định HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp hoặc HĐND cấp xã là cần thiết, phù hợp với định hướng về cải cách thể chế, tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, phát huy quyền làm chủ ở cơ sở.

“Đề xuất này nếu được quy định và thực hiện đúng cách sẽ góp phần thúc đẩy chính quyền địa phương hoạt động một cách chủ động, linh hoạt, minh bạch và có trách nhiệm hơn”, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh cho hay.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp dẫn chứng một số những thuận lợi của việc quy định HĐND được phép phân cấp. Đó là, gắn kết chặt chẽ giữa việc quy định, quyết định chính sách với việc tổ chức thực hiện.

“Các nghị quyết của HĐND khi được phân cấp sẽ gắn hơn với thực tiễn, sát với nhu cầu quản lý và điều kiện cụ thể của từng địa phương. UBND với tư cách là cơ quan chấp hành sẽ thực hiện các nhiệm vụ được phân quyền, được phân cấp trong khuôn khổ của pháp luật và cũng phù hợp với định hướng rõ ràng của HĐND, đảm bảo đồng bộ và thống nhất trong quản lý, trong điều hành”, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh cho hay.

Việc phân cấp này cũng sẽ tăng tính tự chủ và trách nhiệm giải trình của chính quyền địa phương.

“Việc HĐND chủ động phân cấp và giao nhiệm vụ cho UBND sẽ tăng tính chủ động trong điều hành, trong xử lý những vấn đề phát sinh trên thực tiễn. Trong quá trình thực hiện, UBND cũng vẫn phải giải trình trực tiếp với HĐND về việc thực hiện những nhiệm vụ được phân cấp, giúp tăng cường tính minh bạch giám sát và kiểm soát quyền lực”, Thứ trưởng nói thêm.

Một điểm nữa là quy định này sẽ phát huy được vai trò giám sát của HĐND. Bởi, khi HĐND là chủ thể phân cấp nhiệm vụ thì HĐND sẽ có cơ sở chính trị và cơ sở pháp lý rõ ràng để theo dõi, giám sát và đánh giá hiệu quả triển khai hoạt động của UBND. Từ đó sẽ điều chỉnh chính sách cho phù hợp.

“Điều này chúng tôi cho rằng sẽ tạo một cơ chế quản trị nhiều tầng, nơi quyền lực được phân bổ hợp lý và kiểm soát hiệu quả giữa các chủ thể trong cùng một cấp chính quyền”, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh nói.

Chủ động để đáp ứng được yêu cầu quản trị

Giải trình thêm, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, để phân cấp cho chính quyền địa phương, hiện nay, sau khi rà soát có 5.076 các văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có 199 luật, còn lại là các nghị định của các bộ, tổng số nhiệm vụ sẽ phân cấp, phân quyền cho các cấp có tới 1.470 nhiệm vụ, và riêng đối với chính quyền địa phương là 1.065 nhiệm vụ và thẩm quyền.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu.

“Liên quan đến việc này thì phân cấp cho chính quyền địa phương gần 40% khối lượng công việc được phân cấp cho HĐND, còn lại 60% phân cấp cho UBND và Chủ tịch UBND. Với khối lượng công việc rất lớn như vậy thì HĐND cũng sẽ rất quá tải. Và trước yêu cầu nhiệm vụ mới của HĐND cấp tỉnh cũng rất lớn, nếu chúng ta không chủ động việc này để HĐND căn cứ vào nhiệm vụ, tính chất, yêu cầu, đặc biệt là vấn đề liên quan đến chính sách cần thiết phải khẩn trương ban hành, không phân cấp cho UBND hoặc HĐND cấp dưới để sát với thực tiễn, đáp ứng được yêu cầu quản trị sẽ rất khó khăn”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nói.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, lần này phải rà soát để phân cấp, phân quyền mạnh. QH phân cho Chính phủ, Chính phủ phân cho các bộ, phân về chính quyền địa phương các cấp. Tới đây, sẽ có khoảng 32 nghị định của Chính phủ phải ký để phân cấp, phân quyền xuống cho địa phương hơn 1.200 nhiệm vụ của các bộ, ngành.

Chủ tịch QH cũng nhấn mạnh, tới đây, phân cấp, phân quyền nhiệm vụ cho Bí thư, Chủ tịch của phường, xã rất nặng với hơn 1.000 nhiệm vụ của huyện, của tỉnh đưa về cho cấp xã quản lý. Cán bộ tối đa tại cấp xã là 60 người thì lượng công việc rất lớn. Do đó, cần có tính toán, cần thiết thì phải điều chỉnh.

Chủ tịch QH đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát kỹ từ nay đến khi QH thông qua dự thảo Luật, còn những nội dung nào Chính phủ tiếp tục phân cấp cho địa phương thì cần tính toán.

Hoàng Nam