Đẩy mạnh phân quyền, phân cấp cho chính quyền địa phương

Quang cảnh cuộc họp. Ảnh: PV

Giao quyền tương ứng chức năng, nhiệm vụ

Trình bày Tờ trình tại cuộc họp, ông Phan Trung Tuấn - Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ, cho biết, việc ban hành Nghị quyết nhằm cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 (đã được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị quyết số 203/2025/QH15) và Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15; nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND cấp tỉnh, cấp xã trong điều kiện thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và tăng cường phân quyền, phân cấp cho chính quyền địa phương các cấp.

Về nội dung cơ bản của Nghị quyết, ông Phan Trung Tuấn cho hay, căn cứ Kết luận số 187-KL/TƯ ngày 29-8-2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, dự thảo Nghị quyết quy định, về số lượng Phó Chủ tịch HĐND cấp tỉnh, đối với các tỉnh, thành phố thực hiện sáp nhập, hợp nhất 3 đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh thì có không quá 4 Phó Chủ tịch HĐND; thành phố thực hiện hợp nhất, sáp nhập 2 ĐVHC cấp tỉnh thì có không quá 3 Phó Chủ tịch HĐND.

Đối với các tỉnh, thành phố không thực hiện hợp nhất, sáp nhập có không quá 2 Phó Chủ tịch HĐND. Trường hợp bố trí Chủ tịch HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách thì số lượng Phó Chủ tịch HĐND cấp tỉnh giảm tương ứng 1 người.

Về số lượng Phó Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh, đối với các tỉnh, thành phố thực hiện sáp nhập, hợp nhất, các tỉnh, thành phố thực hiện hợp nhất, sáp nhập 3 ĐVHC cấp tỉnh thì có không quá 4 Phó Trưởng ban; tỉnh, thành phố thực hiện hợp nhất, sáp nhập 2 ĐVHC cấp tỉnh thì có không quá 3 Phó Trưởng ban.

Trường hợp Ban Dân tộc được thành lập trên cơ sở Ban Dân tộc đã có của 3 tỉnh, thành phố trước hợp nhất, sáp nhập thì có không quá 4 Phó Trưởng ban; trường hợp Ban Dân tộc được thành lập trên cơ sở Ban Dân tộc đã có của 2 tỉnh, thành phố trước hợp nhất, sáp nhập thì có không quá 3 Phó Trưởng ban; trường hợp Ban Dân tộc được thành lập trên cơ sở Ban Dân tộc đã có của 1 tỉnh, thành phố trước hợp nhất, sáp nhập thì có không quá 2 Phó Trưởng ban.

Đối với các tỉnh, thành phố không thực hiện hợp nhất, sáp nhập thì mỗi Ban có không quá 2 Phó Trưởng ban. Trường hợp bố trí Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách thì số lượng Phó Trưởng ban giảm tương ứng 1 người.

Về số lượng Ủy viên của Ban của HĐND cấp tỉnh hoạt động chuyên trách, quy định mỗi Ban có không quá 1 Ủy viên là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Số lượng Phó Chủ tịch HĐND, Phó Trưởng ban của HĐND và Ủy viên của Ban của HĐND thành phố Hà Nội là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách thực hiện theo quy định của Luật Thủ đô. Về số lượng Phó Chủ tịch, Phó Trưởng ban của HĐND cấp xã, dự thảo Nghị quyết quy định, cấp xã có 1 Phó Chủ tịch HĐND; mỗi Ban của HĐND cấp xã được tính bình quân 2 Phó Trưởng ban.

Căn cứ quy mô diện tích tự nhiên, dân số, phân loại ĐVHC, phân loại đô thị, quy mô kinh tế, tình hình thực tiễn của địa phương và định hướng của Ban Thường vụ tỉnh ủy, thành ủy, Thường trực HĐND cấp tỉnh quyết định cụ thể số lượng Phó Trưởng ban của HĐND ở từng ĐVHC cấp xã bảo đảm tổng số lượng Phó Trưởng ban của HĐND cấp xã của tỉnh, thành phố không vượt quá tổng số lượng tính theo khung bình quân quy định nêu trên.

Tiếp tục rà soát để quy định đảm bảo cụ thể, logic

Tại cuộc họp, các đại biểu tán thành việc ban hành Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất cho tổ chức và hoạt động của HĐND cấp tỉnh, cấp xã khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp theo đúng quy định của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương; đáp ứng yêu cầu bố trí số lượng đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách của cấp tỉnh, cấp xã bảo đảm phù hợp với chủ trương đẩy mạnh phân quyền, phân cấp và tình hình thực tiễn địa phương, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp trong giai đoạn phát triển mới.

Đánh giá cao dự thảo tờ trình và dự thảo Nghị quyết, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội nhận định, dự thảo Nghị quyết đã quy định đảm bảo tính linh hoạt, phù hợp với yêu cầu đẩy mạnh phân quyền theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh - Chủ tịch Hội đồng thẩm định cho biết, các nội dung tại dự thảo Nghị quyết đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên, đảm bảo quốc phòng, an ninh cũng như yêu cầu về nguồn lực tài chính, nguồn nhân lực…

Thứ trưởng đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định về phân quyền tại dự thảo Nghị quyết để đảm bảo phù hợp với các nguyên tắc và quy định về phân cấp, phân quyền tại Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương; rà soát quy định tại các nhóm nội dung chính của dự thảo Luật, phạm vi điều chỉnh để đảm bảo cụ thể, logic.

Nhất trí với việc xây dựng Nghị quyết theo trình tự thủ tục rút gọn, Thứ trưởng đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị quyết đảm bảo tuân thủ quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Dự thảo Nghị quyết đủ điều kiện trình Chính phủ sau khi tiếp thu các ý kiến thành viên Hội đồng thẩm định.

* Cũng trong chiều 29-9, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh chủ trì cuộc họp Hội đồng thẩm định dự thảo Nghị quyết của UBTVQH quy định tiêu chuẩn, điều kiện thành lập Ban dân tộc của HĐND cấp tỉnh. Tại cuộc họp, các ý kiến trong Hội đồng thẩm định bày tỏ tán thành ban hành Nghị quyết nhằm cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 (sửa đổi) và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Dự thảo Nghị quyết bổ sung tiêu chuẩn, điều kiện thành lập Ban dân tộc của HĐND thành phố trực thuộc trung ương; bỏ quy định đối với thành lập Ban Dân tộc của HĐND cấp huyện. Đồng thời, kế thừa mức tiêu chuẩn quy định tại Nghị quyết số 1130/2016/UBTVQH13 do các mức tiêu chuẩn này vẫn còn phù hợp với thực tiễn và các ĐVHC cấp tỉnh đã thành lập Ban Dân tộc trong tình hình mới.

Hà Hiệp