Đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ nâng cao giá trị chuỗi sản phẩm nông nghiệp

Để phát triển sản xuất nông nghiệp liên kết theo chuỗi giá trị, việc ứng dụng khoa học công nghệ và doanh nghiệp đóng vai trò chính làm đầu mối chính đang được minh chứng là mô hình phù hợp hiện nay. Do vậy, những năm qua, tỉnh đã chỉ đạo các ngành liên quan và các địa phương quan tâm thực hiện việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong từng khâu sản xuất, xây dựng các liên kết theo chuỗi giá trị, không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế lớn mà còn góp phần tạo ra các sản phẩm nông nghiệp đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Mô hình sản xuất khoai tây sạch bằng phương pháp khí canh tại Trung tâm Ứng dụng, dịch vụ khoa học và công nghệ (Sở Khoa học và Công nghệ). Ảnh: Do cơ sở cung cấp

Trong công tác nghiên cứu, đề xuất bổ sung, hoàn thiện cơ sở lý luận mô hình liên kết chuỗi, Sở Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với các đơn vị triển khai đề tài khoa học “Nghiên cứu đề xuất giải pháp đẩy mạnh tích tụ, tập trung đất đai phát triển sản xuất nông nghiệp, thủy sản theo hướng hàng hóa quy mô lớn trên địa bàn tỉnh Nam Định”. Đề tài đã đề xuất các giải pháp nhằm phát triển các chủ thể chính của sản xuất nông nghiệp là kinh tế hộ, trang trại, các hợp tác xã, doanh nghiệp và cốt lõi xây dựng liên kết giữa các chủ thể trong việc tích tụ ruộng đất, hình thành chuỗi sản phẩm. Huy động và phát triển các nguồn nhân lực và tổ chức chính trị xã hội nhằm nâng cao hiệu quả chuyển giao khoa học công nghệ phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững và xây dựng nông thôn mới. Nhận thức của người dân về tích tụ ruộng đất để phát triển đã được nâng lên. Hiện toàn tỉnh đã có hàng trăm tổ chức, cá nhân tham gia tích tụ ruộng đất với tổng diện tích đất canh tác khoảng 800ha và xây dựng được nhiều chuỗi liên kết sản xuất, trong đó một số chuỗi có sự tham gia của doanh nghiệp đầu tư công nghệ hiện đại chế biến sâu nông sản, thực phẩm cho sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn. Điển hình là Công ty Trách nhiệm hữu hạn VINATP, xã Liên Bảo (Vụ Bản) đầu tư dây chuyền chế biến dưa chuột, dứa xuất sang Liên bang Nga; Công ty Trách nhiệm hữu hạn Công Danh, Cụm công nghiệp An Xá (thành phố Nam Định) đầu tư dây chuyền giết mổ lợn thịt, lợn sữa xuất khẩu hiện đại, công suất 5.000 con/ngày; Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hải sản Hùng Vương (Giao Thủy) đầu tư hệ thống máy sấy trên 5 tỷ đồng phục vụ việc chế biến bảo quản thủy sản sau thu hoạch giúp tăng tính chủ động kế hoạch sản xuất, không bị phụ thuộc vào thời tiết… Đồng chí Vũ Đại An, Phó Trưởng phòng Quản lý khoa học (Sở Khoa học và Công nghệ) cho biết: Trong các chuỗi liên kết này, doanh nghiệp sẽ kiểm soát được chất lượng sản phẩm tốt hơn. Khi quy hoạch vùng nguyên liệu, doanh nghiệp và nông dân sẽ thuận lợi hơn trong ứng dụng khoa học công nghệ theo quy mô lớn, giúp tăng giá trị sản phẩm và nâng cao lợi nhuận. Việc ứng dụng khoa học công nghệ trong từng khâu đảm bảo thành công của các mô hình liên kết chuỗi. Đối với khâu tuyển chọn và tạo ra giống cây chất lượng, gần 3 năm qua các công trình nghiên cứu đã bổ sung vào cơ cấu sản xuất được hơn 10 giống cây trồng có năng suất, chất lượng cao và thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu như các giống lúa: M1-NĐ, CS6; các giống khoai tây sạch bệnh: Solara, Sinora… Từng bước nghiên cứu, chuyển giao áp dụng các công nghệ, kỹ thuật trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản theo hướng thân thiện với môi trường và tạo ra sản phẩm sạch, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm với các chương trình quản lý chất lượng tiên tiến như: HACCP, GMP, SSOP, VietGAP, ISO…

Sở Khoa học và Công nghệ còn tranh thủ các nguồn vốn từ các dự án đầu tư công nghệ để thúc đẩy hoạt động ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và xác lập quyền sở hữu công nghiệp, phát triển tài sản trí tuệ cho hàng hóa chủ lực địa phương ở các chương trình hỗ trợ cấp quốc gia; trong đó ưu tiên lựa chọn đầu tư đổi mới công nghệ cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Trên cơ sở đó, trong những năm qua có hàng trăm doanh nghiệp được hỗ trợ, tiêu biểu là Doanh nghiệp tư nhân Thanh Đạm (Giao Thủy) được hỗ trợ dây chuyền chế biến muối tinh khép kín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm đã tạo ra sản phẩm muối tinh có chất lượng cao hơn tiêu chuẩn ngành TCN 402-99 và vượt tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế (Codex) quy định. Sở Khoa học và Công nghệ cũng đã hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu tập thể cho nước mắm Giao Châu (Giao Thủy) và cá bống bớp Nghĩa Hưng. Đã có 7 thương hiệu sản phẩm uy tín trên thị trường là gạo sạch Toản Xuân, nông sản sấy ăn liền Minh Dương, chả cá Hùng Vương, nước mắm Ninh Cơ, ngao sạch Lenger, ngao sạch Giao Thủy, muối biển sạch Royal. Nhãn hiệu ngao Giao Thủy đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Sở Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu độc quyền. Vùng nuôi ngao Giao Thủy, Nghĩa Hưng được EU công nhận là vùng nuôi an toàn cấp độ C. Năm 2017 các vùng nuôi trên đã hoàn thiện xây dựng chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ ngao với Công ty Thủy sản Lenger Việt Nam. Nhằm hướng tới nền nông nghiệp công nghệ cao, tỉnh đưa chương trình hỗ trợ gắn tem truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp vào chuỗi liên kết và coi đây là một trong những giải pháp quan trọng cần được ưu tiên. Đã có trên 130 loại sản phẩm được quản lý chất lượng và gắn tem truy xuất nguồn gốc, được phân phối tại hệ thống chuỗi cửa hàng nông sản, thực phẩm sạch của Hiệp hội Nông nghiệp sạch Nam Định.

Mặc dù năng lực ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ trong phát triển nông nghiệp của tỉnh tăng khá nhanh, một số lĩnh vực ứng dụng công nghệ cao, công nghệ 4.0 ngày càng phổ biến trong những năm gần đây, song nhìn chung, trình độ công nghệ vẫn chưa đáp ứng kịp nhu cầu tăng nhanh sản phẩm chất lượng cao, an toàn thực phẩm cho xuất khẩu và tiêu dùng trong nước. Do vậy, thời gian tới tỉnh tiếp tục thực hiện các giải pháp đẩy mạnh áp dụng các quy trình kỹ thuật sản xuất, tiêu chuẩn chất lượng tiên tiến trong quản lý sản xuất để nông sản, thực phẩm hàng hóa của tỉnh có được chỗ đứng vững chắc hơn trên thị trường nội địa và xuất khẩu. Bên cạnh đó, các cấp và các ngành liên quan cũng cần có sự định hướng cụ thể về việc ứng dụng khoa học và công nghệ mới vào sản xuất nhằm phát triển sản xuất nông nghiệp thân thiện với môi trường, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cụ thể là thúc đẩy sản xuất theo xu hướng hữu cơ. Ngoài ra, để việc hợp tác, liên kết đạt kết quả tốt, các sở, ngành và các địa phương cần tiếp tục rà soát điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với lợi thế, nhu cầu thị trường và thích ứng với biến đổi khí hậu từng vùng, miền. Tiếp tục tổ chức sản xuất nông nghiệp hàng hóa, quy mô lớn theo chuỗi đối với sản phẩm chủ lực của từng vùng./.

Ngọc Ánh