Đẩy nhanh tiến độ dự án chống sạt lở hạ lưu Thủy điện Hòa Bình

Kỳ vọng chấm dứt cảnh sạt lở, ngập úng kéo dài

Dự án Cấp bách đê ngăn lũ chống ngập úng Pheo Chẹ hạ du sông Đà được phê duyệt chủ trương đầu tư từ năm 2019, với tổng mức đầu tư hơn 597 tỷ đồng. Quy mô công trình gồm 15,8 km đê kết hợp đường giao thông, xuất phát từ khu Pheo, phường Kỳ Sơn và kết thúc tại khu Chẹ thuộc xã Thịnh Minh. Đây là tuyến đê quan trọng bảo vệ hàng nghìn hộ dân sinh sống ven sông Đà khỏi nguy cơ lũ quét, ngập úng và sạt lở.

Trong số các hạng mục chính, một số gói thầu có giá trị lớn đã được triển khai sớm như: Gói thầu cầu Ngòi Mại và đường dẫn trị giá gần 40 tỷ đồng; gói thầu tuyến đê 6,2 km đầu có giá trị hơn 143 tỷ đồng; gói gia cố hạ lưu cầu Ngòi Mại hơn 23 tỷ đồng nhằm xử lý điểm xung yếu có nguy cơ sạt lở cao; cầu Ngòi Tôm thuộc đường tỉnh 445 với tổng mức đầu tư hơn 50 tỷ đồng, đóng vai trò hoàn thiện kết nối giao thông toàn tuyến.

Khi hoàn thành, đê Pheo - Chẹ sẽ không chỉ làm nhiệm vụ chống lũ mà còn tạo thành trục giao thông liên hoàn kết nối các khu dân cư, giảm áp lực lên quốc lộ 6 và đường tỉnh 445. Đây cũng là cơ sở thúc đẩy phát triển các khu dân cư mới, dịch vụ thương mại và sản xuất nông - lâm nghiệp dọc tuyến.

Cùng với hệ thống cống tiêu, taluy, kè lát đá và các cầu dân sinh, tuyến đê mới là yếu tố then chốt để phát triển đô thị phía Tây phường Hòa Bình trong tương lai.

Nhà thầu tập trung đẩy nhanh tiến độ đổ bê tông mặt đê - đường giao thông thuộc địa bàn phường Kỳ Sơn.

Vướng mắc giải phóng mặt bằng kéo dài

Dù được kỳ vọng lớn, dự án phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách và kéo dài nhiều năm, đó là công tác giải phóng mặt bằng. Theo báo cáo, tổng diện tích cần thu hồi lên tới hàng chục ha với hơn 300 hộ dân bị ảnh hưởng. Chỉ tính riêng đoạn 6,2 km đầu tuyến, cơ quan chức năng đã phải kiểm đếm hàng trăm hộ, phê duyệt phương án bồi thường theo nhiều đợt. Đến thời điểm gần nhất, mới chỉ có hơn 1/3 diện tích được phê duyệt phương án bồi thường, vẫn còn nhiều hộ chưa nhận tiền do vướng mắc hồ sơ đất, yêu cầu điều chỉnh đơn giá hoặc mong muốn thu hồi toàn bộ tài sản.

Theo đồng chí Bùi văn Hiện - cán bộ kỹ thuật BQL dự án khu vực Hòa Bình, nguyên nhân khiến việc giải phóng mặt bằng kéo dài do: Nhiều thửa đất chưa được cấp đổi sổ sau dồn điền đổi thửa; có thửa thuộc nguồn gốc rừng sản xuất nhưng sổ mục kê và bản đồ không khớp nhau. Điều này khiến việc xác định nguồn gốc đất trở thành “bài toán khó”.

Bên cạnh đó, vì từng trải qua nhiều dự án như đường Pheo - Chẹ năm 2001, đường Hòa Lạc - Hòa Bình năm 2014, các tuyến điện 110 kV và 220 kV... nên nhiều ranh giới thu hồi bị thất lạc, gây khó khăn khi trích đo và lập phương án bồi thường mới.

Ngoài ra, riêng khu tập thể nhà máy giấy có 22 hộ dân chưa có giấy tờ hợp lệ, khiến cơ quan chức năng chưa thể lập phương án bồi thường theo quy định. Một số hộ đề nghị áp dụng đơn giá mới, một số không đồng ý với việc thu hồi từng phần mà muốn thu hồi toàn bộ tài sản. Đoạn 300 m đầu tuyến dù đã qua hai lần chi trả nhưng người dân vẫn chưa đồng thuận.

Chính bất cập trong hồ sơ đất đai qua nhiều thời kỳ khiến cơ quan chức năng phải mất nhiều tháng để rà soát từng trường hợp, dẫn đến việc chậm bàn giao mặt bằng gần 4 km cuối tuyến, làm ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công.

Được biết, các tuyến điện 0,4 kV, 35 kV và trạm biến áp nằm trên hành lang thi công cũng là một trở ngại lớn. Dù đã có phương án di chuyển, công tác xác định tài sản được bồi thường gặp nhiều khó khăn vì hệ thống này được xây dựng từ năm 1979, hồ sơ gốc rất hạn chế. Giai đoạn trung tâm quỹ đất kiện toàn lại bộ máy càng khiến tiến độ xử lý hồ sơ bị chậm.

Nhà thầu tăng tốc thi công

Dù đối mặt với nhiều trở ngại, tiến độ thi công của các gói thầu trọng điểm vẫn được duy trì ở mức khả quan. Theo báo cáo, khối lượng đạt được trung bình khoảng 25-33% ở các gói chính, tùy thuộc phần mặt bằng đã bàn giao.

Theo đó, gói thầu cầu Ngòi Mại đã hoàn thành tiến độ thi công toàn bộ. Công trình cầu và đường dẫn hai đầu đã thông tuyến, trở thành điểm kết nối quan trọng trong hệ thống đê.

Gói thầu tuyến đê 6,2 km đầu, nhà thầu đã cơ bản hoàn thành cầu Ngòi Móng, thi công xong nhiều cống tiêu quan trọng, đắp nền được hơn 2,3 km trong phạm vi mặt bằng sạch và đổ bê tông mặt đường hơn nửa cây số. Đây là đoạn tuyến đạt tiến độ cao nhất tính đến thời điểm hiện tại.

Đối với gói gia cố hạ lưu cầu Ngòi Mại đạt hơn 30%, nhà thầu đã thi công xong 4 đoạn sân sau, hoàn thành bể tiêu năng và đúc hơn 5.000 tấm kè, những kết cấu quan trọng chống xói lở trong mùa mưa lũ. Gói cầu Ngòi Tôm dự kiến là hạng mục hoàn thiện cuối tuyến, hiện đã triển khai xong bãi đúc dầm và đang thi công dầm cầu và chuẩn bị phá dỡ cầu cũ. Theo đánh giá, dù tiến độ khả quan, nhưng rào cản lớn nhất vẫn là mặt bằng. Nhiều đoạn, máy móc chỉ có thể thi công cầm chừng do vẫn chờ bàn giao đất của từng hộ dân.

Không còn thời gian cho sự trì hoãn

Theo BQL dự án khu vực Hòa Bình, trước yêu cầu cấp bách của dự án, các đơn vị liên quan đang phải “chạy nước rút” trên mọi mặt đẩy nhanh xác minh nguồn gốc đất. UBND xã Thịnh Minh, phường Kỳ Sơn triển khai đối thoại từng hộ để tháo gỡ, tạo sự đồng thuận. Về phía nhà thầu tăng ca, tận dụng tối đa phần mặt bằng đã sạch để đẩy nhanh tiến độ thi công.

Khi hoàn thành, tuyến đê Pheo - Chẹ không chỉ là một công trình chống lũ mà còn là biểu tượng của sự nỗ lực vượt lên khó khăn: Vượt qua những tồn đọng về hồ sơ đất đai kéo dài hàng thập kỷ, khó khăn trong việc tạo sự đồng thuận trong cộng đồng dân cư, khó khăn trong việc cân đối vốn cho dự án.

Nhưng vượt lên trên tất cả, đó là mong mỏi về một tuyến đê vững chãi, bảo vệ an toàn cho người dân hai bên sông, mở ra cơ hội phát triển mới cho một vùng đất giàu tiềm năng.

Cuộc đua với thời gian vẫn đang tiếp diễn. Và mỗi mét đê được hoàn thành, mỗi trụ cầu được dựng lên là một bước tiến đến gần hơn mục tiêu giảm thiểu rủi ro thiên tai, phát triển bền vững và bảo đảm cuộc sống bình yên cho người dân hạ du Thủy điện Hòa Bình.

Hồng Trung