Dạy triết học trong tù

Một nền giáo dục cổ điển, từng là đặc quyền của các đại học Anh danh giá như Eton và Oxbridge, hiện được cung cấp cho các tù nhân đang thụ án trong tù. Khác với chương trình giảng dạy thường thấy trong nhà tù, như các bài học về đọc viết, tính toán, lát gạch và trang trí – giờ một số ít tù nhân có cơ hội học kỹ năng sống từ các triết gia cổ đại.

Các tác phẩm của nhà triết học Hy Lạp cổ đại Aristotle về đạo đức và hùng biện là trọng tâm chính. Giao tiếp, hạnh phúc, ra quyết định, tình bạn, mục tiêu sống và giải trí là một số chủ đề được lựa chọn để cung cấp một bộ công cụ cho tù nhân đang tìm kiếm một khởi đầu mới. Tù nhân cũng được trao cơ hội nghiên cứu và biểu diễn trong một vở bi kịch Hy Lạp để học cách thảo luận về cảm xúc: trong trường hợp này là vở “Philoctetes” của Sophocles (409 TCN), vở kịch khám phá tác động ăn mòn của sự cô lập.

Giáo sư Arlene Holmes-Henderson.

“Khóa học của chúng tôi được thiết kế để giúp học viên trong tù sử dụng trí tuệ triết học cổ đại để định hình cuộc sống đương đại”, bà Arlene Holmes-Henderson, giáo sư giáo dục cổ điển và chính sách công tại Đại học Durham (Anh), cho biết. “Ví dụ, đạo đức học của Aristotle khuyến khích người học suy ngẫm về ý nghĩa của hạnh phúc, ý nghĩa của việc trở thành một người tốt, của việc vun đắp tình bạn. Aristotle cung cấp cho người học kiến thức về cách giao tiếp hiệu quả, bao gồm cách đàm phán, cách khéo léo thể hiện bất đồng quan điểm, lắng nghe tích cực và lý luận phản biện”.

“Những kỹ năng này đặc biệt có giá trị đối với người học trong tù vì chúng khác biệt so với các khóa học tiêu chuẩn. Chúng có thể giúp người học hành xử và suy nghĩ khác đi về tội ác của mình và thay đổi hành vi trong tù. Chúng tôi đang thu thập dữ liệu để xem liệu điều này có thể làm giảm tỷ lệ tái phạm hay không”, bà Holmes-Henderson cho biết.

Đội ngũ giảng dạy, do hai giáo sư đến từ Đại học Durham dẫn đầu và được tổ chức từ thiện giáo dục nhà tù Novus hỗ trợ, đến nay đã hoàn thành các khóa học tại hai nhà tù nam: Swinfen Hall - dành cho phạm nhân trẻ tuổi ở hạt Staffordshire, và HMP Deerbolt - dành cho phạm nhân trẻ tuổi gần hạt Durham. Tù nhân trong những nhà tù này thường phải chịu những bản án dài hạn, bao gồm chung thân, cho các tội danh bao gồm bạo lực nghiêm trọng, ma túy, giết người…

Vận dụng vào cuộc sống

Giờ đây, các giáo sư Durham sắp chuyển đến giảng dạy tại một nhà tù nữ. Ngay từ những bước đầu tiên, mục tiêu của họ là thu hút đủ nguồn tài trợ để triển khai chương trình rộng rãi hơn. Đội ngũ giảng dạy cho biết các tù nhân, những người có thể bị nhốt trong phòng giam 23 giờ một ngày, rất hứng thú với chương trình này. “Khi không có gì để làm, họ thường cảm thấy chán chường”, giáo sư Edith Hall, một trong những nhà cổ điển học được kính trọng nhất nước Anh, cho biết. “Họ khao khát sự kích thích. Hầu như bất cứ điều gì chúng tôi nói đều thú vị với họ hơn là các chương trình truyền hình ban ngày”. Hơn thế nữa, tù nhân rất hào hứng khi được tìm hiểu về Aristotle. “Câu họ hay hỏi tôi nhất là: ‘Tại sao chúng tôi không học được điều này ở trường?’”, ông Hall nói.

Tư tưởng nhà triết học Aristotle về đạo đức và hùng biện là trọng tâm của nội dung khóa học cho tù nhân.

Phản hồi từ những người tham gia cho thấy họ đã tiếp thu bài giảng tốt và học cách áp dụng chúng vào cuộc sống của mình. “Buổi học hùng biện đã giúp tôi lên kế hoạch và xây dựng các tuyên bố pháp lý của mình”, một cựu tù nhân chia sẻ. “Tôi đã tận dụng kiến thức khi còn ở trong tù, và tôi ngạc nhiên trước số lượng các cuộc đối đầu mà tôi đã tránh được nhờ đó”.

Khóa học cũng mang lại tinh thần lạc quan. “Tôi cảm thấy yên tâm khi biết rằng Aristotle đã không đạt được mục tiêu cuộc đời cho đến năm 49 tuổi”, một học viên nói. “Tội phạm trẻ chỉ tối đa 28 tuổi, vì vậy còn rất nhiều thời gian để xoay chuyển tình thế”.

Những người khác tìm thấy chiều sâu mới. “Tôi chưa bao giờ nghĩ về mối quan hệ giữa hạnh phúc và việc trở thành một người tốt. Sau buổi học đó, tôi không thể ngừng suy nghĩ về những lựa chọn của mình và nằm thao thức suốt đêm trong tù để suy ngẫm về triết học”, một học viên tham gia chương trình cho biết.

Bà Sarah Hartley, Giám đốc Chiến lược Sáng tạo Toàn quốc của Novus, cho biết: “Trọng tâm chính của Novus là chuẩn bị cho tù nhân cuộc sống sau khi ra tù và giúp họ có được việc làm ổn định. Theo dữ liệu của Bộ Tư pháp, tái phạm gây thiệt hại cho nền kinh tế 18 tỷ bảng Anh (644.000 tỷ đồng) mỗi năm, và việc tham gia vào giáo dục đã được chứng minh là giúp tỷ lệ tái phạm giảm tới 7,5%”.

Hoài Vy