ĐBQH phản ánh dân nghèo vẫn phải nộp thuế thu nhập, Bộ trưởng Bộ Tài chính giải trình

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc

Ngày 29/5, tại phiên thảo luận hội trường về tình hình kinh tế xã hội và quản lý ngân sách nhà nước, một số đại biểu Quốc hội phản ánh tình trạng lỗi thời của mức giảm trừ gia cảnh quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành (khiến nhiều người dân có thu nhập không cao so với mức sống mà vẫn phải nộp thuế) và đề nghị Quốc hội sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân vào tháng 10/2024, thay vì tháng 10/2025 như kế hoạch.

Thu nhập chịu thuế đang cao hơn 2,2 lần thu nhập bình quân

Cuối phiên thảo luận chiều 29/5, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã có giải trình trước Quốc hội về vấn đề nói trên.

Bộ trưởng cho biết, năm 2023, GDP tăng trưởng 5,05%; kim ngạch xuất nhập khẩu 683 tỷ USD, trong đó xuất siêu 28 tỷ USD, vượt 33.500 tỷ đồng thu ngân sách. Trong khi đó, CPI chỉ tăng 3,25%; nợ công 37%... Những điều này cho thấy điều hành kinh tế xã hội năm 2023 là tốt.

4 tháng đầu năm 2024, GDP tăng 5,76%; xuất nhập khẩu đạt 238 tỷ USD; thu ngân sách khoảng 898.000 tỷ đồng, đạt 52% kế hoạch, tăng trưởng gần 15%.

Ông Phớc cho rằng cần thực hiện theo chỉ đạo về thúc đẩy tăng thu ngân sách để phục vụ đầu tư công, hỗ trợ thị trường bất động sản, ổn định giá cả...

Giải trình về mức giảm trừ gia cảnh quy định tại Thuế TNCN, Bộ trưởng Bộ Tài chính thông tin, Thuế TNCN bắt đầu có hiệu lực từ năm 2009, với mức giảm trừ gia cảnh ban đầu là 4 triệu đồng/người nộp thuế và mức giảm trừ gia cảnh là 1,6 triệu đồng/người/người nộp thuế.

Đến năm 2013, Luật Thuế TNCN sửa đã nâng mức giảm trừ gia cảnh lên tương ứng là 9 triệu đồng/người nộp thuế và 3,6 triệu đồng/người phụ thuộc/người nộp thuế. Đồng thời, Luật Thuế TNCN 2013 đưa thêm điều kiện để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là khi CPI biến động trên 20%.

Năm 2020 Nghị quyết 54 của Quốc hội đã nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế lên 11 triệu đồng, giảm trừ cho người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/người/người nộp thuế.

Có nghĩa là, một người có thu nhập từ 11 triệu đồng/tháng trở lên thì phải nộp thuế TNCN. Nếu có một người phụ thuộc thì thu nhập 17 triệu đồng/tháng mới phải nộp thuế; nếu có 2 người phụ thuộc thì trên 22 triệu đồng mới phải nộp thuế.

Về lý do chưa điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, lãnh đạo ngành Tài chính cho biết, hiện nay theo số liệu của Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân của người Việt Nam là 4,9 triệu đồng/người/tháng. So với mức thu nhập bình quân này, mức thu nhập chịu thuế 11 triệu đồng đang cao hơn 2,2 lần. Mức này là cao hơn thế giới, dưới 1 lần.

Lý do thứ hai, ông Phớc cho biết, CPI năm 2023 là 3,35%; năm 2022 là 3,15%; năm 2021 là 1,84%...

"Theo Luật thì CPI tăng 20% trở lên mới điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh và theo luật thì Bộ Tài chính đang thực hiện đúng", ông Phớc nói.

Tháng 5/2026 mới thông qua Luật Thuế TNCN (sửa đổi)

Về tiến độ sửa Luật Thuế TNCN, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Bộ Tài chính đã đưa Luật Thuế TNCN vào chương trình xây dựng luật và pháp luật, theo đó tại kỳ họp Quốc hội vào tháng 10/2025, Chính phủ sẽ trình Quốc hội dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) sau đó dự kiến Quốc hội sẽ thông qua tại kỳ họp tháng 5/2026.

"Tuy nhiên, nếu Thường vụ Quốc hội đề nghị đẩy sớm việc sửa Luật này vào tháng 10 năm nay như đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) đề xuất thì chúng tôi chấp hành. Khi tiến hành sửa luật, sẽ tiến hành lấy ý kiến các bên về mức giảm trừ gia cảnh phù hợp", ông Phớc nêu quan điểm.

Đề xuất sửa Luật Thuế TNCN vào tháng 10/2024

Trước đó, khi thảo luận tại hội trường sáng 29/5, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) nêu vấn đề mức giảm trừ gia cảnh đã quá lạc hậu sau 5 năm áp dụng, khiến nhiều người dân phải sống cảnh "thắt lưng buộc bụng" nhưng vẫn phải nộp thuế.

Đáng lưu ý, vị đại biểu nêu 4 lý do cấp bách phải sửa mức giảm trừ gia cảnh:

Một là, mức giảm trừ gia cảnh đối với người phụ thuộc (4,4 triệu đồng/tháng) không còn phù hợp khi mức giá cả tăng cao và đang gây thiệt thòi cho những người nộp thuế.

Hai là, các mặt hàng thiết yếu hiện chỉ chiếm 20 mặt hàng trong tổng số 750 mặt hàng trong giỏ CPI, việc chờ CPI tăng 20% mới sửa mức giảm trừ gia cảnh là bất hợp lý.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy, đoàn Bắc Kạn

Ba là, mức giảm trừ gia cảnh hiện nay chưa phù hợp điều kiện của một quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như ở nước ta vì người dân chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu phải mất đến 70% thu nhập.

Bốn là, nếu lương tăng từ 1/7, thu nhập chịu thuế tăng song thuế thu nhập và mức giảm trừ gia cảnh không được điều chỉnh sẽ dẫn đến bất cập.

Từ những vấn đề nêu trên, đại biểu Nguyễn Thị Thủy kiến nghị Chính phủ sớm trình Luật Thuế thu nhập cá nhân vào tháng 10 năm nay, và trình Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025.

Đề xuất này của bà Thủy được nhiều đại biểu Quốc hội đồng tình. Một số đại biểu Quốc hội khác trong khi trình bày phát biểu của mình cũng nêu đề xuất này.

Minh Minh