Để Luật Công chứng năm 2024 đi vào cuộc sống

Trưởng Văn phòng Công chứng Nam Thành Lê Ngọc Lân - Chủ tịch Hội Công chứng tỉnh Thanh Hóa tư vấn cho người dân.

Nhiều điểm mới đáng chú ý

Phải khẳng định rằng, công chứng không phải là hoạt động kinh doanh đơn thuần, mà là một nghề bổ trợ tư pháp. Hoạt động này rất quan trọng khi góp phần bảo đảm an toàn pháp lý của các giao dịch dân sự, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức.

Luật Công chứng năm 2024 đã khẳng định rõ công chứng là dịch vụ công, Nhà nước ủy nhiệm cho công chứng viên của một tổ chức hành nghề công chứng thực hiện. Quy định công chứng là việc công chứng viên chứng nhận tính xác thực, hợp pháp của giao dịch dân sự bằng văn bản. Bổ sung quy định nhằm xác định rõ việc hành nghề công chứng là việc công chứng viên thực hiện việc công chứng giao dịch. Như vậy, mặc dù công chứng viên được giao thực hiện một số việc chứng thực nhưng nếu công chứng viên không thực hiện việc công chứng giao dịch mà chỉ thực hiện việc chứng thực thì vẫn không được tính là hành nghề công chứng. Đây là những điểm mới nhằm khắc phục những bất cập trong quy định của Luật Công chứng năm 2014 về phạm vi hoạt động công chứng, thẩm quyền của công chứng viên, tạo thuận lợi cho việc ký kết giao dịch, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về công chứng.

Luật cũng sửa đổi quy định về một số hành vi bị nghiêm cấm, đồng thời bổ sung một số hành vi mới bị nghiêm cấm đối với công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng, cá nhân, tổ chức có liên quan nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chứng viên, góp phần phát triển đội ngũ công chứng viên chất lượng cao và các tổ chức hành nghề công chứng ổn định, bền vững, tăng cường trách nhiệm, ý thức của cá nhân, tổ chức có liên quan đến việc công chứng. Bổ sung quy định về các giao dịch phải công chứng nhưng không theo hướng liệt kê tên giao dịch mà quy định tiêu chí xác định các giao dịch phải công chứng. Luật giao cho Bộ Tư pháp trách nhiệm rà soát, cập nhật, đăng tải các giao dịch phải công chứng, chứng thực trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp, giúp người dân, doanh nghiệp thuận lợi trong việc xác định các giao dịch phải công chứng, tăng tính minh bạch trong quá trình áp dụng pháp luật.

Luật sửa đổi, bổ sung một số quy định về công chứng viên để nâng cao chất lượng đầu vào, nâng cao chất lượng và tính chuyên nghiệp trong hoạt động công chứng, bảo đảm hiệu quả hoạt động và sự phát triển bền vững của đội ngũ công chứng viên. Sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức hành nghề công chứng, về hành nghề công chứng để bảo đảm tốt hơn quyền và trách nhiệm hành nghề của công chứng viên. Đặc biệt, luật cũng bổ sung 4 điều mới từ Điều 62 đến Điều 65 quy định những vấn đề cơ bản nhất về công chứng điện tử nhằm tạo cơ sở pháp lý cho chuyển đổi số hoạt động công chứng.

Trưởng Văn phòng công chứng Nam Thành (Quảng Xương) Lê Ngọc Lân - Chủ tịch Hội Công chứng viên tỉnh là người có nhiều năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực này, chia sẻ: Luật Công chứng năm 2024 có rất nhiều điểm mới đáng chú ý. Ví dụ như quy định về công chứng điện tử và chụp ảnh công chứng viên chứng kiến việc ký văn bản công chứng, ảnh chụp là một thành phần của hồ sơ công chứng, chỉ được lưu trữ và sử dụng theo quy định pháp luật về lưu trữ hồ sơ công chứng để bảo đảm an toàn pháp lý đối với giao dịch được chứng nhận... Đây là những nội dung mới khiến nhiều công chứng viên còn băn khoăn về quy trình chi tiết trong tổ chức thực hiện.

Phổ biến, hướng dẫn để áp dụng luật vào thực tiễn

Thanh Hóa là địa bàn có số lượng tổ chức hành nghề công chứng, công chứng viên hoạt động khá sôi động. Nếu như ở thời điểm năm 2018 Thanh Hóa có 3 phòng công chứng, 38 văn phòng công chứng với tổng số 76 công chứng viên, thì đến nay đã có 59 tổ chức hành nghề công chứng với 116 công chứng viên. Năm 2024, các tổ chức hành nghề công chứng đã thực hiện 200.667 việc, tăng 23.067 việc so với cùng kỳ năm 2023, thu phí công chứng, chứng thực gần 59,2 tỷ đồng. Các việc công chứng hợp đồng, giao dịch về đất đai, nhà ở, bất động sản và tài sản quan trọng khác chiếm tỷ lệ cao, góp phần quan trọng vào công tác quản lý Nhà nước, tránh thất thoát nguồn thu thuế, hạn chế phát sinh tranh chấp.

Đối với công tác quản lý Nhà nước trong hoạt động công chứng, Sở Tư pháp đã triển khai thực hiện hiệu quả Đề án tăng cường quản lý Nhà nước trong hoạt động công chứng trên địa bàn tỉnh; phối hợp với Hội Công chứng viên tỉnh tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ công chứng; chỉ đạo cập nhật kịp thời, đầy đủ các hồ sơ công chứng trên phần mềm quản lý hồ sơ, dữ liệu công chứng. Đồng thời, thực hiện nghiêm các quy định trong công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm trong lĩnh vực công chứng.

Đối với hoạt động tự quản nghề nghiệp, Hội Công chứng viên tỉnh đã trải qua 3 lần đại hội, trở thành cầu nối giữa công chứng viên với các cơ quan Nhà nước; nơi tập hợp, đoàn kết, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công chứng viên, giám sát hội viên trong việc tuân thủ quy định của pháp luật về công chứng.

Chủ tịch Hội Công chứng viên tỉnh Lê Ngọc Lân cho rằng, các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật rộng rãi để người dân hiểu các quy định của luật mới, các quyền, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân khi thực hiện các giao dịch cần thực hiện công chứng. Nâng cao chất lượng đội ngũ công chứng viên và thực hiện nghiêm túc công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi, áp dụng luật trong thực tiễn. Các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền cần phối hợp chặt chẽ, đẩy nhanh việc kết nối, chia sẻ thông tin nhằm thực hiện tốt các nội dung về vấn đề về công chứng điện tử hay khai thác, sử dụng thông tin từ các cơ sở dữ liệu theo quy định của pháp luật.

Đối với Hội Công chứng tỉnh, phát huy vai trò tự quản trong lĩnh vực công chứng, thường xuyên tập huấn, trao đổi, hướng dẫn nghiệp vụ để nâng cao kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ cho lực lượng công chứng viên, nêu cao tinh thần trách nhiệm phục vụ công dân. Trung tuần tháng 6/2025, Hội Công chứng viên tỉnh sẽ phối hợp với cơ quan chức năng tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho công chứng viên về các điểm mới của Luật Công chứng năm 2024, góp phần trang bị kỹ năng, cách thức thực hiện về mặt chuyên môn để các quy định mới được áp dụng đúng theo quy định của pháp luật, góp phần để hoạt động công chứng ngày càng chuyên nghiệp, hiệu quả hơn.

Bài và ảnh: Việt Hương