Xóa độc quyền vàng miếng, đưa Việt Nam thành trung tâm chế tác, xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao

Thời gian qua, cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng ở Việt Nam từng bước được hoàn thiện, trong đó Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã chủ động triển khai nhiều giải pháp điều hành nhằm ổn định giá vàng, góp phần giữ vững kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, trước những diễn biến phức tạp của thị trường vàng, yêu cầu đặt ra là cần tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và nâng cao hiệu quả quản lý.

Xóa độc quyền sản xuất vàng miếng được đánh giá là bước chuyển lớn theo hướng thị trường hóa có lộ trình, đi kèm với cơ chế kiểm soát chặt chẽ - Ảnh: IT

Trao đổi với báo chí về vấn đề này, ông Đào Xuân Tuấn - Cục trưởng Cục Quản lý ngoại hối (NHNN) - cho biết thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền, NHNN đã chủ trì, phối hợp với các bộ ngành đánh giá tổng kết tình hình thực hiện Nghị định 24 để đưa ra những định hướng quản lý thị trường vàng trong tình hình mới. Ngay sau khi có chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, NHNN đã hoàn thiện dự thảo nghị định sửa đổi theo hướng bám sát các chỉ đạo của Tổng Bí thư.

Trong đó, đối với quản lý thị trường vàng miếng, dự thảo nghị định xây dựng các quy định theo hướng xóa bỏ độc quyền nhà nước trong sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Quy định này được thể hiện thông qua cơ chế NHNN cấp giấy phép cho một số doanh nghiệp, ngân hàng đáp ứng điều kiện được sản xuất vàng miếng; được nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng và phục vụ nhu cầu vàng nguyên liệu cho sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ.

Căn cứ diễn biến kinh tế vĩ mô, tiền tệ, các mục tiêu của chính sách tiền tệ và diễn biến thị trường vàng trong từng thời kỳ, NHNN sẽ cho cấp hạn mức cho những doanh nghiệp, ngân hàng (gọi chung là doanh nghiệp) đủ điều kiện nhập khẩu vàng nguyên liệu. Cách thức này đảm bảo bỏ độc quyền nhà nước nhưng vẫn có sự kiểm soát chặt chẽ đối với thị trường vàng miếng trong hoạt động sản xuất cũng như nhập khẩu vàng nguyên liệu.

Cơ chế giám sát, kiểm soát của Nhà nước còn được thực hiện qua việc dự thảo nghị định có các quy định yêu cầu doanh nghiệp công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng, hàm lượng vàng của sản phẩm; gắn trách nhiệm của doanh nghiệp với việc tuân thủ quy định pháp luật về tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng vàng của sản phẩm đúng với tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng đã công bố; doanh nghiệp phải xây dựng quy định nội bộ về mua, bán vàng miếng với khách hàng, xây dựng hệ thống thông tin đảm bảo lưu trữ đầy đủ, chính xác dữ liệu giao dịch mua bán vàng miếng, kết nối cung cấp thông tin cho các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật...

Với cơ chế mới tại dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 24, trên thị trường sẽ có thêm thương hiệu vàng của các doanh nghiệp, ngân hàng được NHNN cấp phép sản xuất vàng miếng. Như vậy, người dân có nhiều sự lựa chọn hơn, thị trường có sự cạnh tranh hơn, hạn chế chênh lệch lớn về giá giữa các sản phẩm, thương hiệu vàng. Ngoài ra, dự thảo nghị định sửa đổi quy định về việc thanh toán qua tài khoản, sử dụng hóa đơn điện tử... đối với các giao dịch mua bán vàng, qua đó đảm bảo các giao dịch vàng miếng trên thị trường được minh bạch hơn.

Để khuyến khích phát triển thị trường vàng trang sức trong nước, từng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác, xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao, ông Tuấn cho rằng Nghị định 24 hiện hành quy định hoạt động kinh doanh mua bán vàng trang sức mỹ nghệ khi đáp ứng đủ điều kiện theo quy định thì không cần phải được NHNN cấp phép. NHNN chỉ cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện đối với các doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ (TSMN).

Trên thực tế, thời gian qua, NHNN chỉ cấp phép đối với các doanh nghiệp nhập khẩu vàng nguyên liệu để phục vụ chế tác vàng TSMN xuất khẩu vì có nguồn thu ngoại tệ. Các doanh nghiệp sản xuất vàng TSMN còn lại tự cân đối từ nguồn vàng trong nước. Tuy nhiên, trong quá trình đánh giá tổng kết Nghị định 24, nhiều doanh nghiệp kiến nghị NHNN cần cấp phép cho nhập khẩu vàng nguyên liệu để phát triển ngành sản xuất TSMN.

NHNN nhận thấy, hiện tại số lượng doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh mua bán vàng TSMN rất lớn, khoảng hơn 6.000 doanh nghiệp, nhưng quy mô vốn của các doanh nghiệp thường rất nhỏ. Do đó, để đảm bảo các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng (TCTD) có đủ năng lực tài chính nhập khẩu vàng nguyên liệu, dự thảo nghị định quy định NHNN thực hiện cấp phép cho các doanh nghiệp, TCTD nhập khẩu vàng nguyên liệu (là các doanh nghiệp đủ điều kiện sản xuất vàng miếng) để bán cho các doanh nghiệp sản xuất vàng TSMN. Quy định này cho phép tăng cung vàng nguyên liệu nhưng vẫn đảm bảo có sự kiểm soát của Nhà nước đối với thị trường vàng TSMN.

Dự thảo nghị định cũng quy định rõ các doanh nghiệp, TCTD được cấp phép nhập khẩu vàng phải xây dựng quy định nội bộ về việc nhập khẩu, bán vàng nguyên liệu đảm bảo công khai, minh bạch; xây dựng hệ thống thông tin lưu trữ đầy đủ, chính xác dữ liệu giao dịch mua bán vàng nguyên liệu, kết nối cung cấp thông tin cho cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

Tuyết Nhung