'Dế mèn phiêu lưu ký' đầy thẩm mỹ, cảm xúc qua nghệ thuật múa rối

Sân khấu lung linh sắc mầu tuổi thơ của vở rối "Dế Mèn phiêu lưu ký".

Với những ai đã từng gắn bó với tác phẩm văn học "Dế Mèn phiêu lưu ký" của nhà văn Tô Hoài hẳn đều ấn tượng với câu chuyện về chú dế kiêu hãnh, tự cao tự đại, luôn cho rằng mình mạnh mẽ, thông minh nhất. Cũng chính sự kiêu ngạo đã khiến Dế Mèn phải trải qua một hành trình đầy thử thách để nhận ra bài học quý giá về sự khiêm tốn, tình yêu thương. Nhờ đó, hành trình trưởng thành của chú dế cũng ăm ắp kỷ niệm.

Nhằm mở rộng cho công chúng về cảm nhận, trải nghiệm, tập thể Nhà hát Múa rối Việt Nam đã tâm huyết chuyển thể tác phẩm này thành một vở diễn đầy tính nghệ thuật và cảm xúc. Vở diễn không chỉ là món quà nghệ thuật thú vị dành cho khán giả, mà còn chạm đến trái tim, mang lại những bài học đầy thấm thía, nhất là đối với thế hệ măng non.

Thế giới tuổi thơ đầy ấn tượng trên sân khấu.

Với vở diễn "Dế Mèn phiêu lưu ký", Nhà hát Múa rối Việt Nam đã khéo léo kết hợp giữa nghệ thuật múa rối đặc trưng với những yếu tố hấp dẫn, lôi cuốn để tạo nên một không gian nghệ thuật độc đáo.

Các nhân vật trong câu chuyện, từ tuyến nhân vật chính, tới nhân vật phụ đều được thể hiện một cách tỉ mỉ, công phu, tinh tế qua những nhân vật rối sinh động, điều khiển bởi sự tài hoa, điêu luyện, giàu cảm xúc của các nghệ sĩ nhà hát.

Mỗi nhân vật rối không chỉ thể hiện được đặc điểm, tính cách riêng biệt mà còn góp phần làm sống dậy từng tình huống, cảm xúc trong câu chuyện văn học, trong kho kỷ niệm đầy thương nhớ của mỗi người... tạo nên những trải nghiệm thấm thía về chiều sâu, suy tưởng.

Các nhân vật rối được tạo hình, điều khiển rất công phu.

Câu chuyện của nhân vật Dế Mèn không đơn thuần dừng lại ở phạm vi dành cho thiếu nhi, mà chứa đựng thông điệp giáo dục phổ quát. Những lần Dế Mèn bị đánh bại, chịu cô đơn, hay phải đối mặt với sự khốc liệt của thế giới xung quanh, chú dần nhận ra rằng, kiêu hãnh hay tự cao không phải cách giúp bản thân trở nên mạnh mẽ. Thực tế, chính sự khiêm tốn, tình yêu thương và tôn trọng với người khác mới là những yếu tố quan trọng giúp Dế Mèn trưởng thành.

Vở diễn khéo léo lồng ghép các thông điệp qua từng tình huống kịch, cho thấy những bước ngoặt, sự thay đổi của Dế Mèn từ một chú dế tự cao trở thành một nhân vật chân thành, biết quan tâm đến những người chung quanh. Các bài học về tình bạn, bao dung, đùm bọc, và đặc biệt là bài học về tình cảm gia đình, bạn bè, cộng đồng... được thể hiện rõ nét qua những tình huống cảm động trong vở diễn.

Một cảnh gây xúc động với khán giả.

Một trong những yếu tố quan trọng làm nên sự thành công của vở diễn chính là vẻ đẹp, chiều sâu của nghệ thuật múa rối. Các nhân vật rối có hồn, tinh xảo, cách điều khiển sáng tạo, bản sắc của Nhà hát Múa rối Việt Nam đã đẩy nhân vật trở nên sống động, có tính cách, tâm lý riêng, gắn bó mật thiết với nội dung và thông điệp của câu chuyện.

Một ví dụ điển hình là nhân vật Dế Mèn. Nhân vật rối được chăm chút từ tạo hình vẻ ngoài khỏe khoắn, tự tin, thậm chí có phần kiêu căng đến những động tác biểu cảm khi Dế Mèn khám phá cuộc sống, nhận ra sai lầm của mình đều được chú trọng. Mỗi cử động của Dế Mèn chứa đựng cảm xúc riêng với nhiều cung bậc xen lẫn buồn, vui, hối hận...

Nhà hát Múa rối Việt Nam đầu tư công phu cho ánh sáng, hiệu ứng.

Nghệ thuật múa rối là một trong những loại hình nghệ thuật đặc trưng và độc đáo của dân tộc ta, được kết hợp hoàn hảo giữa nghệ thuật biểu diễn, âm nhạc, ánh sáng và sự sáng tạo không ngừng. Sự tinh tế trong thiết kế con rối giúp người xem, đặc biệt là trẻ em, dễ dàng cảm nhận, đồng điệu với các nhân vật, dù rối không phải con người thực sự.

Khi đó, rối không chỉ là hình thức sân khấu, mà trở thành phương tiện sống động truyền tải nội dung, thông điệp, cảm xúc, khiến người xem cảm giác nhân vật trong câu chuyện đang sống, đang trò chuyện, đang hờn giận, yêu thương như thế giới con người. Điều đó phụ thuộc rất nhiều vào khả năng biểu diễn của nghệ sĩ với chuyển động mềm mại, uyển chuyển - sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tay nghề và sự mẫn cảm, tương tác được với không gian chung quanh nhằm tạo nên một bức tranh nghệ thuật hoàn hảo.

Những hoạt cảnh đan xen góp phần làm sinh động thêm cho vở rối.

Nếu các loại hình nghệ thuật khác, như kịch nói hay nhạc kịch, nơi diễn viên có thể dùng ngôn ngữ hình thể để truyền đạt cảm xúc thì múa rối tất cả đều được truyền tải qua hình thức chuyển động và biểu cảm của con rối, điều này đòi hỏi sự nỗ lực, sáng tạo không ngừng.

Bên cạnh đó, ánh sáng, âm nhạc, đạo cụ và hệ thống hiệu ứng... cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng không gian, mở ra nhiều chiều kích cảm xúc cho vở diễn. Với sự tài năng của các nhạc sĩ và chuyên gia sân khấu, mỗi cảnh diễn đều mang đến cho khán giả một không khí riêng, từ những giây phút vui tươi cho đến những khoảnh khắc cảm động, suy tư, lắng đọng.

Vở diễn là nỗ lực đáng ghi nhận của Nhà hát Múa rối Việt Nam.

Vở rối "Dế Mèn phiêu lưu ký" không chỉ gây ấn tượng mạnh mẽ với các khán giả nhỏ tuổi mà còn tạo ra sự kết nối với các bậc phụ huynh và khán giả mọi lứa tuổi.

Giới chuyên môn cho rằng, đây là tác phẩm phù hợp với môi trường giáo dục, từ các nhà trường tới gia đình, nơi mà cả thầy cô, cha mẹ, con cái, học trò... đều có thể cùng nhau thưởng thức, cảm nhận, sẻ chia những thông điệp tích cực về cuộc sống, tình bạn và tình yêu thương.

Các chuyên gia cho rằng hoàn toàn có thể mang những vở rối xuất sắc như "Dế Mèn phiêu lưu ký" biểu diễn ở môi trường quốc tế.

Vở diễn được chỉ đạo nghệ thuật, đạo diễn bởi NSND Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam; tác giả kịch bản: Lê Chí Trung; chuyển thể kịch bản múa rối: Hoàng Mây; trợ lý đạo diễn: NSƯT Thế Long; tạo hình con rối: NSƯT Thế Khiển; mỹ thuật sân khấu: họa sĩ Ngô Thắng; âm nhạc: nhạc sĩ Tuấn Nghĩa; âm thanh: Ngọc Nên; ánh sáng: Như Sơn; chỉ huy đêm diễn: NSƯT Hoàng Trìu; tập thể nghệ sĩ, diễn viên Nhà hát Múa rối Việt Nam thể hiện.

Vở diễn là một minh chứng cho sự sáng tạo không ngừng của Nhà hát Múa rối Việt Nam thông qua việc đổi mới, phát triển nghệ thuật múa rối truyền thống, đưa nghệ thuật gần hơn với công chúng trong nhịp sống đương đại.

Tập thể nghệ sĩ của nhà hát đã mang đến sức sống mới cho một tác phẩm văn học nổi tiếng theo cách độc đáo, ấn tượng, đồng thời thể hiện khát vọng bền bỉ giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc thông qua nghệ thuật rối.

MAI LỮ