Đề nghị quan tâm bố trí kinh phí thực hiện trong công tác phòng, chống và cai nghiện ma túy

Chiều 11/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo; Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi); Dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi). Cho ý kiến đối với Dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) các đại biểu tán thành việc sửa đổi luật, bảo đảm hài hòa giữa xử lý nghiêm, kịp thời hành vi sử dụng trái phép chất ma túy và quyền học tập, tạo cơ hội tái hòa nhập cộng đồng của người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy là trẻ em, học sinh, sinh viên...; đồng thời nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện ma túy, quản lý sau cai nghiện ma túy; hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành, rõ trách nhiệm của các cơ quan trong công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy; huy động nguồn lực cho công tác phòng, chống ma túy, xây dựng cơ chế phát huy vai trò của các tổ chức, cá nhân, gia đình và cộng đồng trong giám sát, hỗ trợ sau cai nghiện.

Cần phòng ngừa từ gốc

Phát biểu thảo luận tại tổ về dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm (đoàn Hà Nội) cho biết việc sửa đổi luật này có ý nghĩa rất quan trọng, toàn diện và cấp thiết trong bối cảnh tệ nạn ma túy đang diễn biến ngày càng phức tạp, tinh vi, có xu hướng lan rộng và trẻ hóa. Theo đại biểu, ma túy không chỉ là hiểm họa cho sức khỏe con người mà còn là nguyên nhân dẫn đến nhiều tệ nạn xã hội, phá vỡ hạnh phúc gia đình, làm suy thoái đạo đức, nhân cách, đe dọa tương lai của thế hệ trẻ. "Luật không chỉ là công cụ pháp lý của Nhà nước, mà còn là phương tiện cảm hóa, giúp con người quay về với lối sống lành mạnh, tỉnh thức và chân ái" - đại biểu nói.

Đại biểu đề nghị nhấn mạnh hơn nữa yếu tố phòng ngừa từ gốc, thông qua giáo dục đạo đức, lối sống và xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, để người chưa nghiện không sa ngã, người nghiện có cơ hội cai nghiện và làm lại cuộc đời và đề nghị bổ sung quan điểm về trách nhiệm của các tổ chức tôn giáo, mặt trận tổ quốc, các đoàn thể xã hội trong công tác tuyên truyền, vận động, cảm hóa người nghiện.

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm cũng đề nghị bổ sung quan điểm về trách nhiệm của các tổ chức tôn giáo, mặt trận tổ quốc, các đoàn thể xã hội trong công tác tuyên truyền, vận động, cảm hóa người nghiện.

Theo đó, khuyến khích các cộng đồng dân cư tham gia các mô hình "xóm không ma túy", "gia đình an lạc", "tu học hướng thiện"... giúp người nghiện ma túy có thể cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng phù hợp với chủ trương đa dạng hóa các hình thức cai nghiện theo quy định.

Về chính sách đối với người nghiện ma túy, vị đại biểu cho rằng cần thể hiện rõ tinh thần nhân đạo, tạo điều kiện để người nghiện được điều trị cai nghiện tự nguyện và tái hòa nhập xã hội và đề nghị bổ sung các chính sách hỗ trợ cụ thể như đào tạo nghề, vay vốn, tạo việc làm, được tham gia sinh hoạt cộng đồng mà không bị kỳ thị...

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm nhấn mạnh cuộc chiến phòng, chống ma túy không tiếng súng nhưng đầy cam go, khốc liệt, bởi kẻ thù mà chúng ta phải đối mặt không chỉ là những đường dây tội phạm nguy hiểm, liều lĩnh mà còn là sự tha hóa, cám dỗ, "bóng tối trong chính lòng người". "Tôi tin tưởng rằng nếu luật được hoàn thiện theo hướng phòng ngừa sớm, cảm hóa, nhân đạo, phục hồi sẽ góp phần giúp nhiều người lầm lỗi quay về cuộc sống bình thường, giữ vững trật tự an toàn xã hội và hướng tới một xã hội bình yên, hạnh phúc" - đại biểu nêu ý kiến.

Cần cơ chế giám sát điện tử trong cai nghiện ma túy tại cộng đồng

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (đoàn Cần Thơ) góp ý cụ thể tại Điều 31, quy định về cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng và cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng sau cai nghiện tại cơ sở cai nghiện ma túy tư nhân. Theo đại biểu, đây là yêu cầu thực tiễn lớn, do đó cần bổ sung quy định cụ thể việc ứng dụng công nghệ, dữ liệu số trong quản lý người nghiện và kiểm soát ma túy tổng hợp mới. Cùng với đó bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan quản lý đối với việc thực hiện chính sách tăng cường truyền thông, giáo dục phòng chống ma túy trong trường học và cộng đồng dân cư nhằm nâng cao ý thức tự phòng ngừa trong xã hội.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam đề nghị bổ sung quy định cụ thể việc ứng dụng công nghệ, dữ liệu số trong quản lý người nghiện và kiểm soát ma túy tổng hợp mới.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam cho biết, trong thực tiễn công tác quản lý, giám sát người đang cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, quản lý người sau cai nghiện còn gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều đối tượng không chấp hành quy định cai nghiện, vi phạm pháp luật chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng chưa có cơ chế, chế tài xử lý phù hợp để đảm bảo tính răn đe cần thiết, dẫn đến hiệu quả quản lý cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, quản lý người sau cai nghiện còn thấp.

Đại biểu chia sẻ, qua nghiên cứu tìm hiểu kinh nghiệm của một số nước thì việc giám sát điện tử đạt hiệu quả cao. Vì vậy, đại biểu đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định trong dự thảo luật về biện pháp giám sát điện tử.

Theo đại biểu, thẩm quyền áp dụng có thể giao cho Giám đốc Công an tỉnh hoặc Trưởng Công an cấp xã và đối tượng áp dụng gồm có: người cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng, người điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế và người bị quản lý sau cai nghiện ma túy. “Tôi nghĩ là giao cho Chính phủ quy định chi tiết theo hướng căn cứ vào điều kiện kinh tế xã hội để quyết định thời điểm tổ chức thực hiện. Khi có đủ điều kiện thì triển khai đeo vòng giám sát điện tử. Cái này chúng ta học hỏi một số nước xung quanh để việc theo dõi tiện hơn trong quá trình quản lý đối tượng này”, đại biểu đề nghị.

Sớm hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về người nghiện ma túy

Cũng là đại biểu đoàn Cần Thơ, đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm đề nghị cần phân quyền rõ và nhiều hơn cho Công an cấp xã để tăng thẩm quyền và tăng tính chủ động của địa phương trong phòng chống ma túy. Tăng cường bố trí nhân lực và cho phép trạm y tế xã đủ điều kiện để xác định tình trạng nghiện từ việc thiết lập hồ sơ trình tự thủ tục dưới sự hướng dẫn tiêu chuẩn, chẩn đoán và quy trình liên môn để xác định tình trạng nghiện ma túy của ngành y tế cấp trên.

Các đại biểu thảo luận tại tổ.

Bên cạnh đó cần sớm hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về người nghiện ma túy, tội phạm ma túy, cơ chế tích hợp kết nối chia sẻ thông tin dữ liệu trên các nền tảng giữa các ngành đảm bảo yêu cầu chuyển đổi số hiện nay. Nhất là thông tin công tác quản lý nhà nước về ma túy, công tác quản lý người nghiện ma túy, thông tin về người nghiện từ toàn diện đầu vào cho đến đầu ra.

Theo đại biểu, phải quy định cụ thể hơn về trách nhiệm phối hợp giữa các lực lượng chức năng tránh bỏ sót hoặc trùng lắp dịch vụ. Đặc biệt, cần nghiên cứu thêm về mô hình cai nghiện cộng đồng, có quy định tiêu chí phù hợp. Đại biểu cho biết, hiện nay trên cả nước có 333 điểm cung cấp dịch vụ cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng ở 15 tỉnh thành phố. Cơ sở cai nghiện công lập quá tải, tạm dừng không tiếp nhận cai nghiện tự nguyện. “Do đó, mô hình cai nghiện tại cộng đồng thực sự rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay” - đại biểu nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm cũng đề nghị cần chú ý quan tâm đến việc kết hợp hỗ trợ tâm lý dạy nghề việc làm. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất các trung tâm cơ sở cai nghiện nhất là người chuyên môn để thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ hòa nhập cộng đồng và giảm nguy cơ tái nghiện và đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung thêm trong chức năng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tổ chức thành viên, tổ chức khác chức năng giám sát và phản biện xã hội trong việc thực hiện chính sách pháp luật về phòng chống ma túy và các hoạt động liên quan đến toàn thể công tác quản lý nhà nước về ma túy trên địa bàn. Cùng với đó tổng hợp đề xuất phản ánh kiến nghị của người dân hoặc phối hợp để xây dựng mô hình cộng đồng tự quản hướng đến khu vực xã phường không ma túy.

Đáp ứng yêu cầu thực tiễn đấu tranh phòng, chống ma túy

Đại biểu Nguyễn Thị Như Ý (đoàn Đồng Nai) cho rằng, việc sửa đổi luật lần này tập trung vào vấn đề đồng bộ hóa giữa phân cấp, phân quyền và nguồn kinh phí thực hiện trong công tác phòng, chống và cai nghiện ma túy. Đại biểu kiến nghị cơ quan soạn thảo cần quan tâm đến việc bố trí kinh phí để thực hiện phải đồng bộ với phân cấp này. Bởi trên thực tế, mặc dù Công an phường/xã thực hiện rất nhiều nhiệm vụ trên địa bàn, nhưng phần kinh phí đôi khi lại chưa kịp thời và chưa phù hợp, gây ảnh hưởng đến hoạt động chung. Đại biểu dẫn chứng cụ thể rằng, khi Công an phường truy quét tội phạm ma túy và cần thực hiện test thử, que test rất đắt nhưng kinh phí điều chỉnh để thực hiện lại không kịp thời.

Đại biểu Nguyễn Thị Như Ý (đoàn Đồng Nai) cho rằng, việc sửa đổi luật lần này tập trung vào vấn đề đồng bộ hóa giữa phân cấp, phân quyền và nguồn kinh phí thực hiện trong công tác phòng, chống và cai nghiện ma túy.

Đồng tình với ý kiến trên, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) cũng nhấn mạnh: đây là dự án luật lớn, có phạm vi điều chỉnh rộng, sửa đổi, bổ sung hơn 50% số điều, trong đó nhiều nội dung mang tính nền tảng nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn đấu tranh phòng, chống ma túy hiện nay.

Đánh giá cao việc dự thảo luật bổ sung trường giáo dưỡng là một loại hình cơ sở thực hiện cai nghiện bắt buộc cho người từ 12 đến 18 tuổi, góp phần hoàn thiện cơ chế xử lý với nhóm đối tượng chưa thành niên. Tuy nhiên, đại biểu lưu ý: cần quy định rõ biện pháp quản lý, giáo dục, phân luồng để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến những học sinh khác không có hành vi nghiện ma túy.

Về quy trình cai nghiện, đại biểu cho rằng việc quy định bắt buộc áp dụng đủ 5 giai đoạn thay vì 3 giai đoạn như hiện hành là phù hợp, bảo đảm tính toàn diện và hiệu quả. Song, cần có hướng dẫn chi tiết và nguồn lực tương ứng, tránh tình trạng quy trình “đẹp trên giấy” nhưng khó triển khai trong thực tế ở cơ sở. Đối với quy định áp giải để xác định chất ma túy trong cơ thể, đại biểu cho rằng, đây là nội dung cần thiết để khắc phục tình trạng người có dấu hiệu sử dụng ma túy không hợp tác, gây khó khăn cho việc áp dụng biện pháp xử lý. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, cần quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm và quy trình thực hiện, bảo đảm tôn trọng quyền con người, quyền công dân.

Phương Thủy