Để ngư trường phát triển ổn định, bền vững

Vào mùa. Ảnh: Nguyễn Thanh Cường

Khai thác quá mức

Không khó để bắt gặp ở các chợ cá ven biển trong tỉnh, có những mớ cá, tôm, mực... nhỏ xíu bằng ngón tay cái vẫn được bày bán với giá khá rẻ. Đó là một trong những nguyên nhân khiến nguồn lợi hải sản ngày càng cạn kiệt, nhất là nguồn lợi hải sản ven bờ. Ngư dân Lê Anh Xuân (phường Phan Thiết) có hơn 40 năm kinh nghiệm trong nghề biển chia sẻ: “Ngoài tình trạng khai thác quá mức, nhiều ngư dân còn sử dụng ngư cụ và hình thức đánh bắt bị cấm như: lưới kéo, lồng xếp, cào đáy bằng khung sắt, kết hợp ánh sáng hoặc tàu kéo; thậm chí dùng thuốc nổ, te điện, đèn pha công suất lớn. Nhiều loài còn bị khai thác trong mùa sinh sản, khiến nguồn lợi thủy sản cạn kiệt. Khoảng 10 năm trở lại đây, sản lượng đánh bắt giảm mạnh, nhiều loài từng phổ biến nay trở nên hiếm, buộc tàu cá phải vươn xa bờ mới mong có sản lượng”.

Mới đây, lực lượng chức năng của tỉnh liên tục phát hiện và bắt giữ những tàu cá hành nghề lưới kéo, giã cào trái phép ven bờ. Mặc dù mức xử phạt theo quy định mới khá cao, nhưng nhiều chủ tàu, thuyền trưởng vẫn bất chấp khai thác sai tuyến, không nghĩ đến những hệ lụy về sau. Theo Tổng cục Thủy sản, trữ lượng hải sản có thể khai thác hằng năm ở vùng biển Việt Nam chỉ khoảng 2,27 - 2,63 triệu tấn. Tuy nhiên, sản lượng thực tế đang vượt gần 1,5 lần mức cho phép, khiến nguồn cá, tôm và hải sản ngày càng cạn kiệt.

Ngoài đánh bắt quá mức, một số người còn sử dụng hình thức đánh bắt trái phép khiến nguồn lợi ngày càng cạn kiệt

PGS TS Vũ Thanh Ca - Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu biển và hải đảo trong những lần tham gia hội thảo về chủ đề này ở khu vực Đông Nam tỉnh Lâm Đồng từng đánh giá: “Trước đây, tàu công suất nhỏ đánh bắt được rất nhiều cá và cá rất to. Bây giờ, ngư dân phải đóng các tàu mới, đắt tiền, phải đi rất xa, tốn rất nhiều dầu mà chỉ khai thác được rất ít hải sản. Chi phí cho một chuyến đánh bắt vào năm 2019 tăng từ 3,8 - 4,3 lần so với năm 2010, trong khi thu nhập từ một chuyến đánh bắt chỉ tăng từ 2,4 - 2,6 lần. Vùng biển của tỉnh đang chịu ô nhiễm do rác thải nhựa và thủy triều đỏ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái và các hoạt động kinh tế - xã hội, đặc biệt là du lịch. Cùng với đó, tình trạng khai thác quá mức, đánh bắt hủy diệt và tác động của biến đổi khí hậu đã khiến nhiều hệ sinh thái biển như: rạn san hô, thảm cỏ biển suy thoái nghiêm trọng, làm mất cân bằng sinh học và cạn kiệt nguồn lợi thủy sản”.

Làm thế nào để ngư dân ý thức được việc chỉ khai thác cá lớn mới đem lại giá trị kinh tế. Ảnh: N. Lân

Tái tạo nguồn lợi

Để bảo đảm sinh kế cho ngư dân, ngành nông nghiệp tỉnh đã tăng cường tuyên truyền về khai thác gắn với bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đồng thời khuyến khích mở rộng diện tích nuôi trồng. Tại xã Tân Thành, các hội cộng đồng ngư dân hoạt động hiệu quả với nhiều mô hình khai thác bền vững, tiêu biểu là mô hình Đồng quản lý sò lông. Theo các chuyên gia, vùng biển Tân Thành - Thuận Quý không chỉ thích hợp nuôi sò lông mà còn phù hợp phát triển nuôi vẹm xanh và hàu Thái Bình Dương. Do vậy, để mô hình này nhân rộng ở những vùng ven biển khác, giúp ngư dân nâng cao ý thức, khai thác hợp lý, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, chính quyền địa phương cần phải thiết lập các khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản của tỉnh.

Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp của tỉnh đã triển khai nhiều biện pháp nhằm tái tạo nguồn lợi thủy sản. Khuyến khích ngư dân phát triển nghề khai thác xa bờ, hiện đại hóa công tác quản lý tàu cá, bảo quản sản phẩm sau khai thác với các công nghệ tiên tiến nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế biển, góp phần khẳng định chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Ngoài ra, chuyển mạnh sang nuôi trồng các loại hải sản có giá trị cao theo phương thức công nghiệp, tập trung, ứng dụng công nghệ nuôi sạch. Hạn chế tối đa phát triển thuyền công suất nhỏ, khai thác ven bờ; xử lý nghiêm mọi hoạt động làm cạn kiệt, hủy hoại môi trường…

“Nếu ngư dân tuân thủ quy định pháp luật về khai thác và nuôi trồng thủy sản, không dùng ngư cụ cấm hay đánh bắt trong mùa sinh sản, nguồn lợi hải sản của tỉnh sẽ sớm phục hồi, bảo đảm sinh kế bền vững cho các thế hệ mai sau”, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu biển và hải đảo nhấn mạnh.

Minh Vân .