Để người tiêu dùng không còn là bên yếu thế trong giao dịch

Thực tiễn đã chỉ ra rằng trong quan hệ tiêu dùng, bên yếu thế thông thường là người tiêu dùng (NTD). Từ quá trình lựa chọn sản phẩm, quyết định mua, tiêu dùng và hậu tiêu dùng, NTD luôn phải đối diện với những rủi ro có thể gây thiệt hại tới quyền và lợi ích hợp pháp nếu như Nhà nước và pháp luật không can thiệp.

Vì vậy, pháp luật đã có nhiều quy định nhằm bảo vệ NTD; Chỉ thị số 30-CT/TW cũng đã thể hiện rõ sự quan tâm sâu sắc và quyết tâm chính trị của Đảng trong bảo vệ lợi ích chính đáng của Nhân dân nhưng tới đây cần phải kiên quyết hơn nữa đối với việc bảo vệ quyền lợi của NTD.

NTD ngày càng có vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, NTD thường ở thế yếu hơn doanh nghiệp là do sự mất cân bằng về thông tin, kiến thức và quyền lực trong quan hệ mua bán, dẫn đến nguy cơ bị thiệt hại về lợi ích và quyền lợi.

Cụ thể, doanh nghiệp thường có nhiều thông tin hơn về sản phẩm, dịch vụ, giá cả và khả năng kỹ thuật so với NTD. NTD cũng thường không có kiến thức chuyên sâu về sản phẩm, dịch vụ và các quy định pháp lý liên quan như doanh nghiệp. Trong một giao dịch đơn lẻ, NTD có ít sức mạnh đàm phán hơn so với doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn. Do sự mất cân bằng này, NTD có nguy cơ bị doanh nghiệp chèn ép, lợi dụng hoặc cung cấp các sản phẩm, dịch vụ không bảo đảm chất lượng.

Mặc dù có trường hợp NTD có thể đủ năng lực hành vi khi xác lập giao dịch nhưng “sự yếu thế” được phản ánh thông qua khả năng hạn chế khi tiếp cận, xử lý, hiểu các thông tin về hàng hóa, dịch vụ và giao dịch; hạn chế trong đàm phán; hạn chế về tiềm lực tài chính, địa vị xã hội và khả năng theo đuổi các công cụ giải quyết tranh chấp.

Để bảo vệ quyền lợi chính đáng của NTD, hệ thống pháp luật ngày càng được chú trọng hoàn thiện; đặc biệt, ngày 22/1/2019, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ra Chỉ thị số 30-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo vệ quyền lợi NTD. Tuy nhiên, công tác bảo vệ NTD đến nay vẫn tồn tại nhiều hạn chế cốt lõi và kéo dài.

Vì vậy, để khắc phục tình trạng này, pháp luật cần có các quy định bảo vệ NTD hiệu quả, tăng cường thực thi và nâng cao nhận thức về quyền lợi cho NTD để tái lập sự cân bằng trong giao dịch. Theo đó, cần xây dựng khung pháp lý bảo vệ NTD, pháp luật cần có các quy định mạnh mẽ, rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của các bên, cũng như các biện pháp xử lý vi phạm để bảo vệ NTD.

Cùng với đó, tăng cường vai trò của pháp luật cạnh tranh. Bên cạnh Luật Bảo vệ quyền lợi NTD, pháp luật cạnh tranh cũng đóng vai trò bổ trợ bằng cách quy định các tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật và xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Đáng chú ý, phải nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, các quy định pháp luật cần được thực thi nghiêm minh và hiệu quả để tạo sự khác biệt, thu hút NTD vận dụng để bảo vệ quyền lợi của mình.

Ngoài ra, phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của NTD về quyền lợi của họ và các kênh bảo vệ quyền lợi là rất quan trọng để họ có thể chủ động hơn trong các giao dịch.

S.Thu