Để nhà ở xã hội không 'lạc địa chỉ'

Dự án nhà ở xã hội và thương mại Tổng kho 3 Lạc Viên, thành phố Hải Phòng. Ảnh: Trần Việt/TTXVN

Trong Công văn số 13732/BXD-QLN gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương yêu cầu chấn chỉnh công tác tiếp nhận hồ sơ mua, thuê nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng nêu rõ, thời gian qua, một số dự án nhà ở xã hội khi được mở bán xuất hiện tình trạng tập trung đông người, chen lấn, thu tiền giữ chỗ ngoài quy định. Nhiều người dân xếp hàng xuyên đêm để giữ suất. Điều này tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp, gây mất an ninh trật tự, phát sinh môi giới trái phép, "cò hồ sơ", gây bức xúc và ảnh hưởng đến hiệu quả chính sách của Nhà nước.

Bộ Xây dựng cũng ghi nhận (sau khi tiến hành kiểm tra) có tình trạng xếp hồ sơ mua nhà ở xã hội rồi bán chỗ hưởng chênh lệch từ 200 - 500 triệu đồng. Đây cũng là lý do làm nhiều căn nhà ở xã hội đi “lạc địa chỉ”. Bởi vậy, nếu không có biện pháp chấn chỉnh kịp thời, đây sẽ là môi trường thuận lợi để các loại "cò mồi" nhận tiền lo hồ sơ, rao bán "suất ngoại giao" trái phép, ảnh hưởng đến lòng tin của người dân và gây khó khăn cho công tác quản lý.

Cần khẳng định, quan điểm của Đảng, Nhà nước ta là phát triển nhà ở xã hội là một trụ cột quan trọng của chính sách an sinh xã hội, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân. Đảng ta xác định, đầu tư phát triển nhà ở xã hội là đầu tư cho sự phát triển; là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước giai đoạn 2025-2030, là "đòn bẩy kép" vừa giải quyết chỗ ở cho người dân, vừa thúc đẩy tăng trưởng, tạo công ăn việc làm cho người dân.

Chính vì vậy, thời gian qua, Chính phủ cùng các bộ, ngành, địa phương đã nỗ lực tháo gỡ khó khăn về thể chế, pháp lý, nguồn vốn, quỹ đất, thủ tục hành chính để đẩy nhanh tiến độ các dự án nhằm cải thiện nguồn cung nhà ở xã hội, đáp ứng nhu cầu nhà ở cho đối tượng có thu nhập thấp, công nhân, người lao động…

Cần Thơ phấn đấu hết năm 2025 sẽ có 5.443 căn nhà ở xã hội. Ảnh: Thu Hiền/TTXVN

Thực hiện Đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội của Chính phủ, đến nay, cả nước đã có 696 dự án nhà ở xã hội được triển khai với quy mô hơn 637.000 căn, trong đó đã có hơn 128.600 căn hoàn thành. Từ đầu năm 2025 đến nay, các địa phương trên cả nước đã triển khai xây dựng trên 123.000 căn, trong đó có gần 62.000 căn được hoàn thiện.

Tuy nhiên, việc triển khai các dự án nhà ở xã hội vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập. Giá bán tại một số dự án (đặc biệt là ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng…) vẫn cao hơn nhiều so với thu nhập của người dân.

Tiến độ triển khai một số dự án còn chậm. Việc bố trí quỹ đất 20% cho nhà ở xã hội tại các dự án nhà ở thương mại chưa thực hiện nghiêm túc. Đáng chú ý, một số địa phương chưa thực sự quan tâm việc xét duyệt đối tượng mua, thuê nhà ở xã hội , còn để xảy ra tiêu cực, cò mồi trong xét duyệt hồ sơ, xác định đối tượng thụ hưởng, gây bức xúc dư luận xã hội, làm mất niềm tin của người lao động.

Tại diễn đàn Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, khi đề cập đến vấn đề nhà ở xã hội, ý kiến của một số đại biểu Quốc hội cho rằng, giá bất động sản leo thang, nguồn cung hạn chế và nhu cầu lớn khiến tình trạng cò mồi, dịch vụ môi giới len lỏi vào thị trường nhà ở xã hội. Không ít dự án nhà ở xã hội chủ đầu tư tự tiếp nhận, xét duyệt và công bố danh sách người đủ điều kiện, đã tạo kẽ hở trong quản lý, tạo điều kiện cho giới đầu cơ lợi dụng để trục lợi. Đáng lý, việc duyệt danh sách người thụ hưởng phải thuộc trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, còn chủ đầu tư chỉ thực hiện dự án. Cán bộ của cơ quan nhà nước xét duyệt danh sách và chịu trách nhiệm nếu để xảy ra sai phạm.

Nhiều ý kiến cho rằng, cần thực hiện ba nhóm giải pháp để ngăn chặn tiêu cực trong mua, thuê nhà ở xã hội, đó là phòng ngừa từ thể chế, minh bạch quy trình và tăng cường giám sát từ cộng đồng. Cụ thể, cần xây dựng các quy định để minh bạch quy trình cho mua nhà ở xã hội; công khai thông tin trên tất cả các kênh về mua, thuê nhà ở xã hội ở từng địa phương để người dân có nhu cầu thực được tiếp cận và giám sát; tăng cường khâu hậu kiểm đối với các dự án đã hoàn thành và được bàn giao.

Thủ tướng Phạm Minh Chính làm việc về các giải pháp “phát triển đột phá nhà ở xã hội”, ngày 24/10/2025. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Nhấn mạnh yêu cầu phải công khai, minh bạch trong công tác quản lý nhà ở xã hội, tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về đẩy nhanh tiến độ các dự án nhà ở xã hội mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành có liên quan, đặc biệt là các địa phương có dự án phải kiểm soát chặt chẽ, nhất là khâu hậu kiểm. Thủ tướng yêu cầu Bộ Công an vào cuộc điều tra, xác minh, xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm các quy định liên quan đến nhà ở xã hội, không để làm méo mó một chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước.

Yến Nhi