Đề phòng uốn ván sau lũ lụt

Sau lũ, lụt rất nhiều bùn lầy, đất, cát và vô số chất thải từ con người đến các loại động vật làm cho môi trường hết sức bị ô nhiễm kèm theo sức đề kháng của con người cũng bị giảm sút do dinh dưỡng thiếu hụt làm cho bệnh tật xuất hiện.

Bên cạnh đó, trong lúc dọn dẹp, khắc phục hậu quả bão lũ, người dân không tránh khỏi những va chạm, tay, chân rất dễ bị các vết xây xát, vết cứa của những vật sắc nhọn, dẫm phải các vật gỉ. Những vết thương tưởng chừng nhỏ này lại tiềm ẩn nguy cơ nhiễm vi khuẩn uốn ván, có thể đe dọa tính mạng nếu không xử trí kịp thời.

Theo các bác sĩ, bệnh uốn ván không thể lây nhiễm từ người sang người. Tuy nhiên, chúng lại rất dễ lây nhiễm khi thương hở tiếp xúc trực tiếp tại những môi trường có vi khuẩn uốn ván tồn tại.

Biểu hiện toàn thân là tăng trương lực cơ và gây co cứng. Lúc đầu thể hiện nói khó, cứng hàm, co kéo các cơ mặt làm cho bộ mặt biến dạng (dạng mặt khỉ). Tiếp đến là cứng hoặc co các cơ cổ, vai, lưng rồi đến các cơ bụng, các chi tạo nên một tư thế người bị uốn cong, gót chân, mông, bả vai và gáy thì tì mạnh xuống giường trong khi đó thì ngực, bụng uốn cong lên.

Mỗi một khi có sự kích thích là lên cơn co cứng (tiếng động, tiếng ồn hoặc tác động tinh thần...). Người bệnh có thể bị gãy xương sườn do co kéo cơ liên sườn hoặc chết do nghẹt thở, suy hô hấp do liệt cơ hô hấp. Loại bệnh thể vừa thì thường có cứng hàm, khó thở. Loại nhẹ có thể chỉ biểu hiện cứng hàm, khó nói. Người bệnh cũng có thể bị tăng huyết áp, loạn nhịp tim, sốt cao, vã mồ hôi. Ở thể nặng có thể xuất hiện ngừng tim đột ngột. Những trường hợp nặng, nằm lâu có thể bị loét các vị trí bị tì nhiều mỗi lúc lên cơn co cứng như mông, gót chân, gáy, bả vai...

Lực lượng chức năng tiếp tục hỗ trợ người dân Thái Nguyên bị ngập sâu/ Ảnh: Mạnh Thắng.

Do vậy, những người khi lao động, cứu hộ ở vùng lũ lụt nếu bị xây xước cơ thể gây chảy máu nhất là vết thương sâu, kín, có nhiều ngóc ngách hoặc dập nát nhiều thì càng nguy hiểm bởi vì đó là môi trường hết sức thuận lợi cho vi khuẩn uốn ván phát triển (do vi khuẩn uốn ván là vi khuẩn kỵ khí tuyệt đối nghĩa là không cần không khí chúng vẫn phát triển rất tốt).

Trong mưa lũ nhất là sau mưa lũ, lụt, môi trường sẽ hết sức mất vệ sinh do chất thải đủ các loại làm cho vi khuẩn uốn ván và nha bào của chúng có điều kiện phát tán và gây bệnh mỗi khi có điều kiện. Vì vậy trong lao động, trong công tác cứu hộ phải hết sức tránh không để bị tổn thương nhất là các loại tổn thương sâu, kín, bẩn như giẫm phải đinh, gai, chấn thương phần mềm ở nơi bùn lầy của chuồng chăn nuôi gia súc, gia cầm, nhà vệ sinh, hố xí...

Chỉ một vết thương nhỏ tiếp xúc với bùn đất, sắt gỉ, nước thải… cũng có thể trở thành mối nguy hiểm cửa ngõ cho vi khuẩn uốn ván xâm nhập.

Để phòng, chống bệnh uốn ván hiệu quả sau mùa mưa bão Bộ Y tế khuyến cáo người dân như sau người dân khi có vết thương trên cơ thể, cần phải rửa sạch, sát trùng, để hở vết thương, không để vết thương bị bịt kín, không đắp bất cứ thứ gì lên vết thương để tránh viêm nhiễm.

Nếu bị trầy xước, đâm vào đinh, sắt, cát, bụi bẩn… cần xử lý sạch vết thương ngay, sau đó đến cơ sở y tế để khám và điều trị để phòng uốn ván. Giữ vệ sinh sạch sẽ vết thương tránh nhiễm trùng đề phòng hoại tử.

Những vết thương sâu, kín, bẩn nếu có điều kiện nên được tiêm kháng huyết thanh chống vi khuẩn uốn ván (SAT) và cho người bị nạn uống thuốc kháng sinh hoặc tiêm kháng sinh theo phác đồ điều trị của Bộ Y tế. Những vùng có nguy cơ lũ, lụt thường hay xảy ra cần đặc biệt quan tâm đến việc tiêm phòng vắc xin uốn ván cho các đối tượng theo đúng lịch (trẻ em, phụ nữ đang mang thai). Cần tuyên truyền, phổ biến cho mọi người tiêm nhắc lại vắc xin phòng bệnh uốn ván nếu đã đến thời gian tiêm nhắc lại từ khoảng 5 - 10 năm sau khi đã tiêm vắc xin lần thứ nhất, đặc biệt là những người có nguy cơ cao mắc bệnh uốn ván.

Theo tài liệu y khoa, vi khuẩn uốn ván, đặc biệt là nha bào của vi khuẩn uốn ván có khắp nơi trong đất cát, bụi, phân gia súc (trâu, bò, ngựa, cừu...) và cả phân của các loại gia cầm. Vi khuẩn uốn ván và nha bào của chúng cũng có khả năng tồn tại một thời gian dài trong bùn và các loại rác thải có trong bùn (đinh, gai, mảnh kim loại...).

Uốn ván là bệnh thuộc hệ thần kinh trung ương do ngoại độc tố của vi khuẩn uốn ván sau khi vào máu chúng đến gắn chặt vào thần kinh trung ương nhất là hệ thần kinh vận động. Bệnh thường khởi phát sau từ 3 - 14 ngày, trung bình khoảng 7 ngày kể từ khi có vết thương (vết thương sâu, kín thì có thể nhanh hơn).

Uốn ván là một bệnh nhiễm trùng cấp tính có tỷ lệ tử vong cao do ngoại độc tố của trực khuẩn uốn ván gây ra.

Mọi người đều có thể mắc bệnh uốn ván không phân biệt tuổi tác, giới tính, đặc biệt là những ai chưa có miễn dịch (kháng thể) chống vi khuẩn uốn ván, ví dụ như những người chưa được tiêm vắc xin phòng chống bệnh uốn ván bao giờ hoặc đã quá thời gian tiêm nhắc lại vắc xin phòng bệnh uốn ván (nguyên tắc là sau từ 5 - 10 năm cần tiêm nhắc lại một liều) mà chưa tiêm nhắc lại.

Bình Nguyên