Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn: Tác phẩm văn chương giúp con người được hóa thân

Bằng trải nghiệm văn học, anh/chị hãy bình luận và làm sáng tỏ ý kiến trên.

Gợi ý đáp án

Giải thích ý kiến

Tác phẩm văn chương là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ phản ánh hiện thực bằng hình tượng nghệ thuật nhằm bày tỏ cảm xúc, quan điểm, tư tưởng của tác giả về con người, cuộc sống.

Tác phẩm văn chương có khả năng giúp người đọc:

Không bị mắc kẹt trong con người hiện tại của họ: giải phóng con người khỏi đời sống riêng nhỏ bé, chật hẹp của cá nhân; mở rộng tầm nhìn, hiểu biết.

Có vô vàn lối thoát vào những không-thời-gian khác nhau, những hóa thân khác nhau: mở ra những lối thoát vươn tới những không gian, thời gian khác nhau, mở rộng phạm vi sống và thể nghiệm, trải nghiệm những cuộc đời, cảnh ngộ khác nhau.

Ý kiến khẳng định giá trị, ý nghĩa, tác động của tác phẩm văn chương đến bạn đọc: Văn chương giải phóng con người, giúp con người hóa thân vào những cảnh ngộ khác nhau để họ có đời sống phong phú, rộng mở, sâu sắc và ý nghĩa hơn.

Phân tích và chứng minh

Con người hiện tại thường bị mắc kẹt trong những áp lực lớn của cuộc sống. Tác phẩm văn chương có thể chạm đến tâm trí bằng những cách khác nhau để thanh lọc, khơi dậy những điều tốt đẹp, tươi mới mà con người luôn khao khát. Làm cho người đọc được mở rộng tâm hồn, tầm nhìn, hiểu biết; được sống trong thế giới rộng lớn, đa chiều.

Tác phẩm văn chương giải phóng số phận con người, giúp con người thoát khỏi nghịch cảnh, khó khăn; khơi dậy những kí ức trong sâu thẳm trái tim người đọc, làm thức tỉnh những điều tốt đẹp nhất trong mỗi con người, làm cho họ được sống là chính mình.

Tác phẩm văn chương mở ra những lối thoát cho con người; đưa họ đến những không gian, thời gian khác nhau (quá khứ, hiện tại và cả tương lai). Đọc và sống với tác phẩm văn chương, người đọc còn được trải nghiệm, thể nghiệm, hóa thân vào những cuộc đời, số phận, cảnh ngộ khác nhau.

Học sinh chọn được hệ thống dẫn chứng phong phú, tiêu biểu để làm sáng tỏ ý kiến. Chọn và phân tích dẫn chứng cần đảm bảo những yêu cầu sau:

Dẫn chứng tiêu biểu. Phân tích dẫn chứng cần chỉ rõ giá trị, tác động của tác phẩm văn chương với người đọc: giúp con người không bị mắc kẹt trong con người hiện tại, có những lối thoát về không-thời-gian khác nhau; giúp con người có những hóa thân khác nhau.

Lưu ý: Thí sinh lựa chọn ít nhất hai tác phẩm văn chương để làm rõ vấn đề cần nghị luận. Thí sinh có thể kết hợp kiến thức lí luận và kiến thức văn học để chứng minh.

Bình luận, mở rộng

Xuất phát từ đặc trưng của văn học là những tác phẩm nghệ thuật đi sâu phản ánh chiều sâu thế giới nội tâm con người và chiều rộng thế giới hiện thực khách quan. Tác phẩm văn chương có thể mở ra thế giới đa chiều về thời gian quá khứ - hiện tại - tương lai; phá vỡ mọi ranh giới không gian vùng miền, lãnh thổ; khắc họa nhiều con người - số phận khác nhau.

Thế giới nghệ thuật trong tác phẩm văn chương vừa là thế giới hiện thực, vừa là thế giới mới nhà văn sáng tạo để người đọc được khai mở thêm về nhận thức, nâng cao hiểu biết; được giáo dục những tư tưởng, tình cảm, lí tưởng nhân văn, cao đẹp; khám phá cái đẹp trong con người, cuộc sống và hình thành năng lực cảm thụ cái đẹp...

Để tác phẩm có thể giúp người đọc không bị mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn của đời sống cá nhân, tìm được những lối thoát vào những không-thời-gian khác nhau, những hóa thân khác nhau thì:

Tác giả phải sáng tạo được tác phẩm có giá trị nghệ thuật, có chiều sâu tư tưởng; cần có nhiều trải nghiệm, luôn tìm tòi, khám phá; có đôi mắt để nhìn nhận sâu sắc cuộc sống, con người muôn vàn phức tạp; không ngừng sáng tạo để có những tác phẩm giá trị.

Người đọc: cần nâng cao hiểu biết, năng lực, tầm đón nhận tác phẩm của bản thân; biết khám phá thế giới mới mẻ, đa chiều trong tác phẩm; biết thể nghiệm, trải nghiệm, hóa thân vào các nhân vật để sống sâu sắc hơn.

Tác phẩm văn chương giúp con người không bị mắc kẹt, có nhiều lối không-thời-gian và có thể hóa thân, không khiến con người sống xa rời thực tế mà ngược lại, có thể giúp con người nhìn nhận lại bản thân, thay đổi chính mình để bản thân và cuộc sống tốt đẹp hơn.

Ly Hương