Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn: tâm hồn cũng cần phải được ăn uống

Đề thi Ngữ văn kì thi học sinh giỏi năm học 2022-2023 của Cụm chuyên môn IV - Thành phố Hồ Chí Minh.

Đáng chú ý, câu nghị luận xã hội yêu cầu bàn về câu ngạn ngữ Nga: "Nếu có hai cái bánh mì, tôi sẽ bán một cái để mua hoa hồng vì tâm hồn cũng cần phải được ăn uống", được nhiều thí sinh yêu thích.

Giải thích các hình ảnh biểu tượng

"Bánh mì" là một cách diễn đạt nhằm chỉ những giá trị vật chất thiết yếu đến sự sống của mỗi con người, đó là cái ăn, nơi ở, cái mặc... và có thể là những tiện nghi phục vụ cho nhu cầu đời sống của mỗi cá nhân trong những hoàn cảnh cụ thể cho phép.

"Hoa hồng" là những giá trị tinh thần, là nhu cầu tinh thần, tình cảm của con người trong cuộc sống, là những sáng tạo mang giá trị tinh thần của con người trong sự sống đúng với ý nghĩa cao cả của nó.

Ý cả câu "Nếu có hai cái bánh mì, tôi sẽ bán một cái để mua hoa hồng vì tâm hồn cũng cần phải được ăn uống": Vật chất và tinh thần cần được cân bằng, hài hòa trong cuộc sống.

Phân tích ý tâm hồn cũng cần phải được ăn uống

Câu nói "Nếu có hai cái bánh mì, tôi sẽ bán một cái để mua hoa hồng vì tâm hồn cũng cần phải được ăn uống" nên hiểu một cách linh hoạt: "nếu có hai cái..." mới có quyết định "sẽ bán một cái...", nghĩa là nhu cầu vật chất cần và đủ, tùy thuộc vào hoàn cảnh, thì nhu cầu tinh thần cũng nên được chú ý song hành với nhu cầu vật chất.

Tinh thần của câu nói "Nếu có hai cái bánh mì, tôi sẽ bán một cái để mua hoa hồng vì tâm hồn cũng cần phải được ăn uống" nhấn mạnh ở vế sau: "Cả tâm hồn cũng cần được ăn uống". Vì sao?

Tâm hồn có vị trí rất quan trọng trong đời sống của con người. Tâm hồn cũng cần được nuôi dưỡng để ngày càng giàu có hơn, phong phú hơn. Thật đáng sợ nếu đời sống tâm hồn nghèo nàn, cằn cỗi.

Tâm hồn sẽ làm nên những nét đẹp nhân văn trong mỗi con người. Thế giới tình cảm của con người với thiên nhiên, môi trường sống, và nhất là với cộng đồng sẽ làm nên giá trị đích thực của cuộc sống, ý nghĩa của cuộc đời.

Bình luận về tầm quan trọng của bồi đắp tâm hồn

Có thể lấy những ví dụ từ quan sát ngoài đời sống, hoặc từ trải nghiệm của bản thân để làm rõ: Nếu chỉ quan tâm đến đời sống vật chất, những ham muốn cực đoan về tiền tài, địa vị... con người sẽ ra sao? Dễ bị rơi vào lối sống ích kỉ vô cảm, thậm chí là bất hạnh, đau khổ. Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận tầm quan trọng của vật chất trong đời sống hằng ngày của con người.

Có thể quan niệm sống ở mỗi thế hệ có thay đổi, có khác biệt. Nhưng, trong đời sống hàng ngàn năm của con người, vẫn có những giá trị vĩnh hằng: khát vọng về cuộc sống với nhu cầu ngày càng cao, kể cả vật chất và tinh thần, đó mới là "chất lượng sống" thật sự.

Có thể phê phán một số biểu hiện của một bộ phận nhỏ trong xã hội hiện nay, những người có cái nhìn mang tính thực dụng khi đánh giá về con người, về tài năng và phẩm hạnh, về vẻ đẹp tâm hồn, khi đưa ra tiêu chí chỉ mang giá trị vật chất để "xếp loại đẳng cấp".

Câu nói "Nếu có hai cái bánh mì, tôi sẽ bán một cái để mua hoa hồng vì tâm hồn cũng cần phải được ăn uống" quả thật rất ý nghĩa, nhất là đối với cuộc sống hiện nay. Chúng ta cần phải nhận thức đầy đủ về hai nhu cầu làm nên cuộc sống của mỗi người.

Cần không ngừng bồi đắp, nuôi dưỡng thế giới tâm hồn của mình. Không những thế cần phải lao động hết mình để thỏa mãn đầy đủ nhu cầu vật chất và tinh thần cho bản thân và gia đình để hưởng thụ được một cuộc sống thật sự hạnh phúc và ý nghĩa trên thế gian này. "Hãy sống thật hạnh phúc khi bạn đang còn sống bởi vì bạn chỉ có một lần sống mà thôi" (Ngạn ngữ Scotland).

Ly Hương