Đề xuất cho phép chủ tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền này trong tình huống khẩn cấp

Ngày 26-11, Quốc hội thảo luận dự luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi).

11 ý kiến phát biểu đều nhất trí sự cần thiết phải sửa đổi luật này để đáp ứng tốt hơn yêu cầu từ thực tiễn. Nhiều đại biểu (ĐB) liên hệ tới thực tiễn chống COVID-19, ứng phó với lũ lụt miền Trung và cho rằng cần phân cấp, phân quyền triệt để nhằm cứu trợ người dân trong những tình huống khẩn cấp.

Phân cấp, phân quyền dân đỡ khổ

ĐB Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) nhận định trong lũ lụt ở miền Trung vừa qua việc phân cấp, phân quyền cho bộ, ngành cũng như UBND cấp tỉnh ứng phó là rất nhanh chóng, kịp thời, không phải chờ lệnh của Thủ tướng hay Bộ trưởng Bộ Tài chính. Các bộ, ngành, ví dụ như Bộ Y tế xuất thuốc men, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xuất lương thực cứu trợ, đặc biệt UBND cấp tỉnh bố trí phân bổ hàng kịp thời.

“Nếu chúng ta không phân cấp, phân quyền mà tình huống xấu xảy ra như thế, rồi chờ đợi lệnh chỗ này, lệnh chỗ kia, lệnh chỗ nọ tới thì bà con sẽ khổ. Cho nên việc phân cấp, phân quyền như thế này tôi rất đồng tình và thực hiện nhiệm vụ rất căn cơ, cốt lõi” - ĐB Hòa nói.

ĐB Phạm Văn Hòa nêu ý kiến tại hội trường. Ảnh: QH

Tô Ái Vang (đoàn Cần Thơ) nhắc lại “bài học sâu sắc từ đại dịch COVID-19” và nhấn mạnh sự cần thiết phải có nguồn lực dự trữ mang tính chiến lược ngoài phạm vi cứu trợ khẩn cấp thông thường. Điều này sẽ giúp đất nước không bị phụ thuộc quá mức vào các nguồn cung bên ngoài khi có xảy ra các tình huống bất khả kháng.

Đồng tình, ĐB Dương Khắc Mai (đoàn Lâm Đồng) cho rằng COVID-19 lũ lụt, bão hoành hành ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam gần đây gây thiệt hại rất lớn. Nếu không làm tốt công tác dự trữ, dự trữ quốc gia sẽ khó đáp ứng được việc ứng phó.

ĐB Phạm Văn Hòa sau đó đề nghị Bộ Tài chính vừa là cơ quan tham mưu, vừa là cơ quan giúp việc để quản lý hàng dự trữ quốc gia, các bộ khác trong lĩnh vực của mình cũng dự trữ hàng hóa chiến lược.

ĐB Nguyễn Thị Sửu (đoàn TP Huế) đề nghị Thủ tướng giữ thẩm quyền quyết định đối với các tình huống vượt khả năng của bộ quản lý hoặc các trường hợp liên quan đến hàng chiến lược, điều tiết thị trường quy mô lớn. Bộ Tài chính giữ vai trò điều hòa, cân đối tổng thể quyết định trong trường hợp điều chỉnh kế hoạch hoặc khi có biến động thị trường lớn.

Đề nghị bổ sung dự trữ phương tiện đặc chủng

ĐB Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cũng đồng tình với các ĐB và đề nghị làm rõ mục tiêu dự trữ chiến lược và dự trữ quốc gia, tránh chồng lấn về khái niệm. Ông cũng đề nghị quy định phân biệt mục tiêu, phạm vi, loại hàng hóa và cấp điều hành, điều kiện xuất cấp giữa hai loại dự trữ, xem xét hợp nhất các quy định trùng lặp để đảm bảo cơ chế linh hoạt, rõ ràng và dễ thi hành.

ĐB Hà Sỹ Đồng đề nghị bổ sung các phương tiện đặc chủng vào dự trữ quốc gia để ứng phó với tình huống khẩn cấp như lũ lụt miền Trung. Ảnh: QH

ĐB Hà Sỹ Đồng cũng đề nghị “phân quyền mạnh hơn cho địa phương. Theo ông, khi xảy ra tình huống khẩn cấp, cần cho phép chủ tịch UBND tỉnh quyết định tạm xuất hàng dự trữ trong hạn mức nhất định và báo cáo về Bộ Tài chính trong 24 giờ. Đồng thời, ban hành ngưỡng định lượng lương thực, vật tư cứu hộ mà địa phương được tự quyết khi có bão, lũ, sạt lở, dịch bệnh ở quy mô lớn.

Đặc biệt, ĐB đoàn Quảng Trị đề nghị bổ sung trong luật quy định về phương tiện dự trữ quốc gia đặc chủng phục vụ cho cứu hộ, cứu nạn, đặc biệt là trong thiên tai, bão lũ. Ông nói lũ lụt vừa qua cho thấy sự thiếu nghiêm trọng phương tiện đặc chủng như tàu, xuồng cứu nạn, xe lội nước, gầm cao vượt lũ, cano, phương tiện vận chuyển y tế, xe chữa cháy...

“Nhiều thời điểm, lực lượng chức năng không thể tiếp cận vùng bị cô lập do nước sâu và địa hình chia cắt, trong khi các đoàn thiện nguyện tự phát là lực lượng tại chỗ thì đi trước bằng phương tiện thô sơ, tiềm ẩn rủi ro và đã có tai nạn rất thương tâm. Không thể để người dân đi trước và Nhà nước chạy theo” - ĐB Đồng nói.

Giải trình ý kiến các ĐB, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng nhận định vừa qua tình trạng thiên tai, lũ lụt diễn ra ở rất nhiều tỉnh, đặc biệt là khu vực miền Trung nhưng công tác dự trữ hàng, phân bổ các kho dự trữ và công tác phân cấp, phân quyền trong việc cấp phát được triển khai rất tốt.

“Lũ lụt diện rộng như thế nhưng công tác cấp phát, nhất là những thiết bị thiết yếu, lương thực, thực phẩm đều được đưa rất nhanh chóng khi địa phương có nhu cầu. Hầu hết phương tiện, đặc biệt là phương tiện chuyên dùng đều được Cục trưởng Cục Dự trữ trực tiếp chỉ đạo các kho xuất cấp luôn khi địa phương có yêu cầu mà không phải xin ý kiến bất cứ một ai” - Bộ trưởng Thắng nói và khẳng định “ngay cả gạo, lương thực cũng vậy”.

Ông cũng cho rằng luật không thể bao quát hết được các diễn biến phức tạp. Tuy vậy, trong các tình huống khẩn cấp thì việc xuất cấp và phối hợp với địa phương phải triển khai ngay khi địa phương có nhu cầu. Còn tất cả quy trình, thủ tục đều làm sau.

“Tuy nhiên khi hậu kiểm cũng rất tốt. Vừa qua công tác từ đấu thầu, thu mua cho đến việc cấp phát không có nơi nào xảy ra điều tiếng gì” - Bộ trưởng Bộ Tài chính nói.

NHÓM PHÓNG VIÊN