Đề xuất có Nghị quyết của Quốc hội về cấm thuốc lá điện tử

Theo đại biểu Lê Thị Song An (đoàn Long An), nhiều nước đã ban hành quy định cấm thuốc lá điện tử, như Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei, Campuchia… Báo cáo số 520 của Bộ Y tế tại phiên họp giải trình trách nhiệm quản lý nhà nước về tác hại của thuốc lá điện tử có nội dung Bộ Y tế đang nghiên cứu đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc mới khác có thể xuất hiện trong tương lai.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết đến nay Bộ Y tế đã thực hiện được những gì theo nội dung trong Báo cáo số 520 này?

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trả lời chất vấn

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã được chứng minh rất rõ. Ngành Y tế đã có nhiều giải pháp để tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ liên quan tới nội dung này.

Cụ thể, bên cạnh việc tăng cường tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trên các phương tiện thông tin đại chúng, Bộ Y tế đã phối hợp cùng với ngành giáo dục, các cơ quan liên quan để tăng cường việc truyền thông và phòng, chống tác hại thuốc lá nói chung, trong đó có thuốc lá thế hệ mới.

Dẫn chứng về việc thuốc lá mới xuất hiện dưới nhiều hình thức mới lạ, hấp dẫn giới trẻ, Bộ trưởng Đào Hồng Lan thậm chí mang tới và đưa ra tại phiên chất vấn một số loại thuốc lá điện tử có hình dáng như một món đồ chơi bắt mắt, vô hại.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Bộ Y tế, việc gây nghiện nicotine và những ma túy trá hình khi sử dụng thuốc lá điện tử đã được Bộ Công an khuyến cáo rất nhiều. Riêng năm 2023 đã có 86 vụ với 155 đối tượng bị Bộ Công an xử lý liên quan tới vấn đề đưa ma túy vào các loại hình thuốc lá mới và riêng quý I của năm 2024 đã khởi tố 33 vụ với 73 đối tượng.

Do đó, khi Bộ Y tế xây dựng báo cáo để trình Chính phủ thì đa phần ủng hộ việc đề nghị Chính phủ báo cáo với Quốc hội để có giải pháp cấm việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Bộ Y tế đã có nhiều giải pháp mang tính chất căn cơ để cung cấp các bằng chứng, các căn cứ pháp lý để Chính phủ quyết định phòng, chống tác hại của thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử.

Đến nay, Bộ Y tế đã hoàn thành báo cáo để trình Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ cho ý kiến về việc tham mưu để ban hành một nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) hoặc Quốc hội về đề xuất này. Hiện hồ sơ đã được hoàn thiện để trình lên Chính phủ.

Đại biểu Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh) đề nghị Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết quan điểm về nội dung “các sản phẩm thuốc lá mới sẽ là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt”.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết đã có văn bản gửi các cơ quan về quan điểm cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Vì vậy, Bộ trưởng bày tỏ mong muốn trong quá trình thảo luận về luật thuế tại Quốc hội thì các vị đại biểu cân nhắc về nội dung tính thuế.

Tiếp tục chất vấn về nội dung này, đại biểu Lê Hoàng Anh (đoàn Gia Lai) cho biết, không ít cử tri phản ánh nhiều nhóm lợi ích của ngành công nghiệp thuốc lá đang tích cực vận động để duy trì thử nghiệm các sản phẩm thuốc lá này. Đại biểu chất vấn về trách nhiệm của Bộ Y tế trong việc tham mưu về chính sách này và cũng đề nghị Bộ trưởng Bộ Công thương tham gia trả lời.

Đại biểu Lê Hoàng Anh

Theo đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình), nếu đặt vấn đề phòng, chống như thuốc lá truyền thống thì khó có thể đủ mạnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Thực tế tỷ lệ bệnh nhân độ tuổi thanh thiếu niên nhập viện điều trị rối loạn tâm thần có liên quan đến thuốc lá điện tử ngày càng tăng. Trong khi đó, ngay trong kỳ họp này, Quốc hội sẽ thông qua một số luật sửa đổi và nghị quyết Chương trình mục tiêu phòng, chống ma túy. Vì vậy, đại biểu chất vấn Bộ trưởng Bộ Y tế có tham mưu Chính phủ trình Quốc hội đề xuất cấm lưu hành thuốc lá điện tử tại thị trường Việt Nam ngay trong nghị quyết này hay không?

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ trưởng Bộ Y tế tiếp tục nhấn mạnh mong muốn sớm có những giải pháp mạnh liên quan tới cấm thuốc lá này. Do đó, việc đưa vào nghị quyết của Chương trình mục tiêu quốc gia về phòng, chống ma túy là một nội dung có thể nghiên cứu và xin ý kiến Quốc hội.

“Chúng ta cần phải có những giải pháp mạnh hơn để vừa phòng, chống ma túy theo các điều kiện bình thường nhưng cũng phải chống ma túy trong những bối cảnh, tình huống đã có nhiều thay đổi” - Bộ trưởng Đào Hồng Lan nêu quan điểm.

Tham gia trả lời tại phiên chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết thuốc lá thế hệ mới chưa được định nghĩa trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản pháp luật có liên quan. Do vậy, thời gian dài vừa qua tồn tại khoảng trống pháp lý trong công tác quản lý nhà nước đối với loại hình sản phẩm này.

Trước đây (năm 2019 – 2020), do thiếu công cụ quản lý thuốc lá thế hệ mới nên Bộ Công thương từng có đề xuất Chính phủ cho phép xây dựng Đề án thí điểm để quản lý loại hình thuốc lá này. Tuy nhiên, một số bộ ngành phản đối vì cho rằng đây là sản phẩm có hại cho sức khỏe.

Vì thế, từ đầu nhiệm kỳ đến nay Bộ Công thương đã đồng ý với đề xuất của Bộ Y tế và thống nhất đây là sản phẩm có hại cho sức khỏe thì phải cấm. “Chúng tôi kiên trì đề xuất sớm ban hành khung khổ pháp lý để cấm sản phẩm này” - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định.

Dương An