Đề xuất đổi tên đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Bộ Xây dựng vừa trình Thủ tướng xem xét, phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến 2050.

Theo Bộ Xây dựng, Quy hoạch mạng lưới đường sắt được phê duyệt năm 2021 (Quyết định 1769/QĐ-TTg) đã đóng vai trò quan trọng trong định hướng phát triển hạ tầng giao thông quốc gia. Tuy nhiên, đến nay, việc điều chỉnh là cần thiết nhằm cập nhật các chỉ tiêu tăng trưởng GDP, quy mô dân số, định hướng phát triển không gian quốc gia, tổ chức hành chính mới và các quy hoạch ngành liên quan.

Từ kết quả rà soát, Bộ Xây dựng đề xuất điều chỉnh quy mô và lộ trình đầu tư của một số tuyến đường sắt quốc gia quan trọng, đặc biệt là đưa nhiều tuyến lên đầu tư trước năm 2030.

Với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Bộ Xây dựng đề xuất đổi tên thành “đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam”, có chiều dài khoảng 1.541 km (giảm 4km so với quy hoạch cũ). Đáng chú ý, đoạn Vinh - Nha Trang sẽ được đẩy tiến độ đầu tư lên trước năm 2030, thay vì sau mốc này như kế hoạch ban đầu.

Bộ Xây dựng đổi tên đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Bộ thành “đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam”. Ảnh minh họa: People’s Daily Online.

Tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng cũng được đề xuất đầu tư toàn tuyến trước năm 2030, dài 391km, kết nối trực tiếp tới cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện và các cảng lớn như Nam Đồ Sơn, Đình Vũ - tạo trục vận tải chiến lược từ vùng Tây Bắc xuống khu vực duyên hải phía Bắc.

Trong nhóm tuyến có tính liên vùng và quốc tế, Bộ Xây dựng đề xuất loạt điều chỉnh quan trọng. Theo đó, tuyến Hà Nội - Quảng Ninh (132km), kết nối sân bay quốc tế Gia Bình và các tuyến đường sắt ven biển. Tuyến Hà Nội - Đồng Đăng (156 km) và Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái (187 km) được đề xuất đầu tư trước 2030 để tăng năng lực kết nối với Trung Quốc.

Tuyến Vũng Áng - Mụ Giạ (Quảng Bình) được điều chỉnh chiều dài lên 105 km, tăng cường liên kết vận tải Việt Nam - Lào. Tuyến TPHCM - Lộc Ninh (128 km) quy hoạch khổ ray tiêu chuẩn 1.435 mm, sẵn sàng cho liên vận quốc tế với Campuchia.

Ngoài ra, Bộ Xây dựng kiến nghị nâng cấp và mở rộng một số tuyến kết nối các cảng biển và vùng kinh tế trọng điểm như: Tuyến Kép - Hạ Long - Cái Lân (126 km) tận dụng hạ tầng tuyến Lim - Phả Lại; tuyến Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng (64 km) quy hoạch đường đôi khổ 1.435 mm; tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu mở rộng phạm vi từ ga An Bình đến Vũng Tàu, dài 132 km.

Đối với các tuyến đường sắt nội vùng và địa phương, tiến độ cũng được rút ngắn đáng kể, như Tháp Chàm - Đà Lạt, TPHCM - Cần Thơ - Cà Mau và tuyến kết nối Tây Nguyên - Đà Nẵng - Bình Phước, nhằm đồng bộ với chiến lược phát triển hạ tầng quốc gia.

Tuyến đường sắt Kép - Hạ Long - Cái Lân (126km) được đề xuất nâng cấp, mở rộng tận dụng hạ tầng tuyến Lim - Phả Lại. Ảnh: Hoàng Dương.

Đặc biệt, tuyến vành đai phía Đông Hà Nội được rút ngắn còn 31km, thống nhất khổ ray 1.435 mm; riêng tuyến Thủ Thiêm - Long Thành được chuyển từ đường sắt quốc gia sang đường sắt đô thị, phù hợp định hướng phát triển vùng đô thị TPHCM mở rộng.

Theo Bộ Xây dựng, việc điều chỉnh quy hoạch mạng lưới đường sắt không chỉ nhằm cập nhật thông tin mà còn là giải pháp chiến lược trong tổ chức lại không gian lãnh thổ, gắn với mô hình chính quyền hai cấp và các vùng kinh tế trọng điểm.

Dữ liệu dự báo do Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng thực hiện cho thấy: Đến năm 2030, khối lượng hàng hóa vận chuyển bằng đường sắt đạt khoảng 15,3 triệu tấn, chiếm 0,31% thị phần; vận chuyển hành khách đạt gần 474 triệu lượt, tương đương hơn 4% thị phần, trong đó đường sắt quốc gia chiếm khoảng 2%.

Mặc dù mạng lưới tổng thể cơ bản giữ nguyên, song Bộ Xây dựng nhấn mạnh cần điều chỉnh lộ trình đầu tư, quy mô, công năng và phạm vi để đảm bảo tính khả thi, hiệu quả và phù hợp định hướng phát triển mới của đất nước.

Việc đẩy nhanh các tuyến đường sắt chiến lược trước năm 2030 được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong kết nối vùng, giảm tải cho đường bộ, mở rộng không gian phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Lộc Liên