Đề xuất giảm tuổi nghỉ hưu, khó được chấp thuận?

Nhiều người cao tuổi vẫn phải lao động để kiếm sống

Liên quan đến điều kiện hưởng chế độ lương hưu cho người lao động, khi góp ý vào dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), có ý kiến cho rằng, nên quy định người lao động được về hưu sớm theo nguyện vọng với nam là 60 tuổi và nữ là 55 tuổi, khi đã tham gia bảo hiểm xã hội đủ 15 năm, mức hưởng lương hưu sẽ theo tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội. Đề xuất này được nhiều người lao động ủng hộ.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng đề xuất này đang mẫu thuẫn với pháp luật hiện hành. Theo quy định tại Điều 169 Bộ luật Lao động 2019 và Nghị định 135/2020/NĐ-CP, tuổi nghỉ hưu của người lao động được điều chỉnh tăng theo lộ trình cho đến khi nam đủ 62 tuổi vào năm 2028 và nữ đủ 60 tuổi vào năm 2035.

Năm 2023 là năm thứ ba thực hiện điều chỉnh tăng tuổi nghỉ của người lao động. Cụ thể, tuổi nghỉ hưu sẽ tăng thêm 3 tháng với nam và 4 tháng với nữ. Như vậy, người lao động làm việc trong điều kiện bình thường thì tuổi nghỉ hưu năm 2023 đối nam là từ đủ 60 tuổi 9 tháng, đối với lao động nữ là từ đủ 56 tuổi.

Đây là độ tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường, vẫn có trường hợp người lao động được về hưu sớm hơn 5 năm, thậm chí là 10 năm. Với người lao động bị suy giảm khả năng lao động; làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn đến 5 tuổi.

Để tăng cơ hội tiếp cận lương hưu cho người lao động, tại dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) cũng đề xuất giảm điều kiện số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.

Quy định này nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn, hoặc những người tham gia không liên tục dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội cũng được hưởng lương hưu hàng tháng.

Nói về lý do khó giảm tuổi nghỉ hưu, Phó trưởng Ban Chính sách pháp luật, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Lê Đình Quảng cho rằng, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, tuổi nghỉ hưu thường nâng lên chứ không phải giảm đi. Hầu như không có quốc gia nào xây dựng chính sách tuổi nghỉ hưu giảm theo thời gian cả, nên đề xuất muốn giảm tuổi nghỉ hưu tôi nghĩ là khó khả thi.

Chia sẻ với những băn khoăn của nhóm lao động trực tiếp sẽ khó làm đến tuổi nghỉ hưu, theo ông Quảng, để khắc phục những bất cập này cần thực hiện các chính sách giảm tuổi về hưu cho một số trường hợp lao động nặng nhọc, độc hại, và một số ngành nghề đặc thù.

Mức hưởng hưu được dựa vào hai yếu tố, đó là tỷ lệ hưởng và mức đóng. Trong đó, tỷ lệ hưởng phụ thuộc vào số năm tham gia – càng tham gia dài thì tỷ lệ hưởng càng cao (và có thể đạt tới 75% như quy định hiện nay), trong khi mức đóng được tính bằng trung bình của mức đóng trong suốt thời gian tham gia.

Nếu điều kiện số năm tham gia bảo hiểm xã hội giảm xuống còn 15 năm hay 10 năm thì chắc chắn tỷ lệ hưởng sẽ thấp, thậm chí rất thấp. Chưa kể, nếu mức đóng của người lao động cũng thấp thì rõ ràng người lao động sẽ hưởng lương hưu thấp.

Theo TS. Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban xã hội của Quốc hội – cho rằng mong muốn giảm tuổi nghỉ hưu của người lao động là mong muốn chính đáng. Tuy nhiên, việc sửa đổi Luật theo hướng này là điều bất khả thi. Bộ Luật Lao động quy định tuổi nghỉ hưu không bị nâng lên một cách đột ngột mà được điều chỉnh theo lộ trình. Đây cũng là sự chuẩn bị cho thời kỳ già hóa dân số và thiếu hụt lao động.

Theo thống kê, trên thực tế theo thống kê, có tới 80% những người trên tuổi nghỉ hưu vẫn đang làm việc. Điều đó cho thấy, sau khi nghỉ hưu, nhiều người vẫn có nhu cầu làm việc để có thêm thu nhập trang trải cuộc sống.

Các chuyên gia cho rằng, điều cần quan tâm bây giờ không phải là đề xuất giảm tuổi nghỉ hưu mà phải làm thế nào để phát triển, kết nối các ngành nghề phù hợp với từng lứa tuổi.

Khi người lao động đã hết tuổi nghề ở những công việc nặng nhọc các trung tâm Dịch vụ việc làm ở các tỉnh, thành phố có thể giới thiệu người lao động tuổi cao sang làm những công việc dịch vụ phù hợp để có thêm thu nhập và tham gia bảo hiểm xã hội, khi về hưu có mức lương đủ sống.