Đề xuất lộ trình chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai

Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đề xuất xây dựng lộ trình thực hiện chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai theo 3 giai đoạn. Ảnh: Duy Hiệu.

Bộ Tài chính vừa công bố bản tổng hợp, giải trình và tiếp thu ý kiến góp ý đối với hồ sơ dự án Luật Quản lý thuế (thay thế).

Theo bản công bố này, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam (VASS) đồng thuận với việc xóa bỏ chế độ thuế khoán. Tuy nhiên, cơ quan này cho rằng việc chuyển đổi hình thức tính thuế với hộ kinh doanh cần có lộ trình kèm các chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh.

Cụ thể, theo VASS, báo cáo đánh giá tác động đã chỉ rõ giai đoạn đầu triển khai (2025-2026) có thể gây quá tải hệ thống khi hàng triệu hộ kinh doanh cùng chuyển đổi. Nhiều hộ kinh doanh cũng cho biết chi phí tuân thủ quy định mới có thể dao động từ vài trăm đến hàng chục triệu đồng mỗi năm, do đó cần có chính sách hỗ trợ về công nghệ, kỹ thuật cũng như tài chính.

Từ đó, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đề xuất thực hiện chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai theo lộ trình 3 giai đoạn.

Cụ thể, giai đoạn 1 (năm 1-2), trọng tâm là chuẩn bị nền tảng và triển khai thí điểm. Nhà nước cần hoàn thiện hành lang pháp lý, cung cấp phần mềm kế toán đơn giản và hóa đơn điện tử miễn phí cho hộ kinh doanh nhỏ, đồng thời tổ chức tập huấn kỹ năng ghi chép sổ sách và kê khai thuế.

Hỗ trợ tài chính trong giai đoạn này nên bao gồm miễn phí phần mềm, hỗ trợ thiết bị đầu vào (máy tính bảng, mạng Internet) và đào tạo cho các hộ ở vùng sâu, vùng xa.

Giai đoạn hai (năm 2-4), mở rộng áp dụng thuế kê khai bắt buộc với các hộ có doanh thu vượt ngưỡng ở mức nhất định nhưng cần đi kèm các ưu đãi thuế tạm thời (giảm 20-30% thuế trong năm đầu), hỗ trợ chi phí thuê kế toán và tiếp cận tín dụng vi mô ưu đãi.

Về mặt kỹ thuật, cần nâng cấp hệ thống quản lý thuế tại địa phương, tích hợp nền tảng kê khai - thanh toán - nộp thuế và tiếp tục đào tạo kỹ năng tài chính số cho hộ kinh doanh.

Giai đoạn ba (năm 4-5), chuẩn hóa và kết thúc hoàn toàn chế độ thuế khoán trên toàn quốc. Hộ kinh doanh sẽ được tích hợp vào hệ thống quản lý thuế quốc gia như các doanh nghiệp nhỏ, được hỗ trợ công cụ kế toán điện tử tự động và tiếp tục hưởng ưu đãi thuế khi chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.

Đồng thời, Nhà nước cần hỗ trợ tài chính cho các hộ ở vùng khó khăn trong quá trình chuyển đổi và thúc đẩy chính sách bảo hiểm xã hội, tín dụng, đào tạo lao động cho các hộ đã chính thức hóa.

Phản hồi về góp ý của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Bộ Tài chính cho biết Nghị quyết 198 yêu cầu xóa bỏ hình thức khoán thuế từ đầu năm 2026. Chính vì vậy, Luật Quản lý thuế sẽ phải sửa đổi quy định về chính sách quản lý thuế với hộ kinh doanh để thực hiện theo phương pháp tự kê khai từ thời điểm này.

Thủy Tiên