Đề xuất những điều kiện cần khi thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã

Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đang được Bộ Nội vụ lấy ý kiến quy định rõ nguyên tắc tổ chức đơn vị hành chính (ĐVHC) và điều kiện thành lập, giải thể, nhập, chia ĐVHC, điều chỉnh địa giới ĐVHC.

Cụ thể, theo dự thảo Luật, ĐVHC ở nước ta gồm có: tỉnh, TP trực thuộc T.Ư (cấp tỉnh); ĐVHC dưới cấp tỉnh gồm xã, phường, đặc khu tại hải đảo (cấp cơ sở); ĐVHC - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quyết định thành lập.

Trong đó, đặc khu tại hải đảo do UBTV Quốc hội quyết định thành lập phù hợp quy mô dân số, diện tích tự nhiên, điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu phát triển KT-XH, bảo đảm QP-AN.

Dự thảo cũng dành riêng một chương với 3 điều để quy định về tổ chức ĐVHC và thành lập, giải thể, nhập, chia ĐVHC, điều chỉnh địa giới hành chính và đổi tên ĐVHC.

Đáng chú ý, dự thảo nêu rõ, việc tổ chức ĐVHC được thực hiện theo 4 nguyên tắc: Thứ nhất, tuân thủ quy định của Hiến pháp và pháp luật; bảo đảm tính ổn định, thông suốt, liên tục của quản lý nhà nước.

Thứ hai, phù hợp với chiến lược phát triển KT-XH từng thời kỳ, đặc điểm, điều kiện tự nhiên, xã hội, truyền thống lịch sử, văn hóa và yêu cầu bảo đảm QP-AN, trật tự an toàn xã hội của từng địa phương.

Đồng thời, phải phù hợp năng lực quản lý của bộ máy chính quyền địa phương, mức độ ứng dụng CNTT và chuyển đổi số; bảo đảm các công việc, thủ tục hành chính liên quan người dân, DN và xã hội được tiếp nhận, giải quyết kịp thời, thuận lợi. Ngoài ra, thực hiện sắp xếp, tổ chức lại ĐVHC chưa đạt tiêu chuẩn theo quy định pháp luật.

Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đề xuất quy định các điều kiện thành lập, nhập, chia đơn vị hành chính và điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính (ảnh: Giải quyết thủ tục hành chính tại UBND phường Bách Khoa, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội)

Cùng đó, dự thảo cũng đề xuất quy định các điều kiện thành lập, nhập, chia ĐVHC, điều chỉnh địa giới ĐVHC, đó là: phải phù hợp quy hoạch có liên quan hoặc định hướng của cấp có thẩm quyền; bảo đảm lợi ích chung của quốc gia, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của chính quyền địa phương các cấp; phát huy tiềm năng, lợi thế nhằm thúc đẩy phát triển KT-XH của đất nước và của từng địa phương.

Việc thành lập, nhập, chia ĐVHC, điều chỉnh địa giới ĐHVC còn phải bảo đảm yêu cầu về QP-AN, trật tự an toàn xã hội; bảo đảm đoàn kết dân tộc, phù hợp các yếu tố truyền thống lịch sử, văn hóa của địa phương; tạo sự thuận tiện cho Nhân dân. Theo dự thảo, phải căn cứ tiêu chuẩn của ĐVHC phù hợp đặc điểm nông thôn, đô thị, miền núi, vùng cao, hải đảo theo quy định của UBTV Quốc hội.

Song song đó, dự thảo nêu việc giải thể ĐVHC chỉ thực hiện trong các trường hợp: do yêu cầu phát triển KT-XH, bảo đảm QP-AN của địa phương hoặc của quốc gia; do thay đổi các yếu tố địa lý, địa hình tác động đến sự tồn tại của ĐVHC đó; do tổ chức lại ĐVHC theo định hướng của cấp có thẩm quyền.

Dự thảo cũng nhấn mạnh, Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia ĐVHC, điều chỉnh địa giới và đổi tên ĐVHC cấp tỉnh; UBTV Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia ĐVHC, điều chỉnh địa giới và đổi tên ĐVHC cấp cơ sở.

Về trình tự, thủ tục, Chính phủ phân công UBND cấp tỉnh chủ trì xây dựng đề án thành lập, giải thể, nhập, chia ĐVHC, điều chỉnh địa giới và đổi tên ĐVHC cấp tỉnh trình Chính phủ để trình Quốc hội. Với ĐVHC cấp cơ sở, UBND cấp tỉnh được phân công tổ chức xây dựng đề án trình Chính phủ để trình UBTV Quốc hội.

Liên quan hồ sơ, dự thảo nêu rõ, cùng với tờ trình, đề án, dự thảo nghị quyết của Quốc hội hoặc của UBTV Quốc hội, phải có báo cáo tổng hợp ý kiến Nhân dân, ý kiến của HĐND các cấp và các cơ quan, tổ chức liên quan. Đề án thành lập, giải thể, nhập, chia ĐVHC, điều chỉnh địa giới và đổi tên ĐVHC phải được lấy ý kiến người dân ở những ĐVHC cấp cơ sở chịu ảnh hưởng trực tiếp.

Linh Chi