Đề xuất thành lập lực lượng 'cứu trợ nhân dân' để ứng phó thiên tai trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu
Nhiều đại biểu đề xuất thành lập lực lượng cứu trợ nhân dân đáp ứng yêu cầu ứng phó thiên tai trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu.
Bà Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)
Ngày 29/10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội, đánh giá kết quả năm 2025, kế hoạch năm 2026 và tổng kết giai đoạn 2021 - 2025 và nhiều báo cáo quan trọng khác. Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn Đắk Lắk) bày tỏ lo ngại, biến đổi khí hậu đã trở thành một nguy cơ hiện hữu, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững, đòi hỏi chúng ta phải hành động quyết liệt và thực chất hơn.
Từ đó bà Nguyệt đề nghị, thành lập lực lượng “cứu trợ nhân dân” đáp ứng yêu cầu ứng phó thiên tai trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu.
Bà Nguyễn Thị Thu Nguyệt phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)
Bởi theo phân tích của bà Nguyệt: Báo cáo của Chính phủ cho biết, chỉ trong hai năm 2024-2025, cả nước đã xảy ra 16 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, hơn 200 vụ sạt lở đất và hàng nghìn ha hoa màu bị thiệt hại do lũ quét. Thiệt hại này không chỉ phản ánh mức độ khốc liệt của biến đổi khí hậu mà còn cho thấy mặt hạn chế trong khả năng ứng cứu tại chỗ. Hiện nay, chúng ta đã có Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp xã, nhưng lực lượng này hoạt động kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn và trang bị, chưa thực sự đáp ứng tốt yêu cầu ứng cứu nhanh trong điều kiện thiên tai ngày càng dữ dội, bất thường.
“Tôi cho rằng đã đến lúc cần thành lập Lực lượng cứu trợ nhân dân, một mạng lưới cứu hộ cơ sở được huấn luyện và trang bị các kỹ năng cơ bản, hoạt động song hành với lực lượng chuyên trách khi có thiên tai xảy ra. Đây không chỉ là lực lượng tình nguyện mà còn là thành tố quan trọng trong chiến lược phòng thủ dân sự và thích ứng biến đổi khí hậu quốc gia. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, Nhật Bản sau thảm họa kép 2011 đã hình thành mạng lưới J-Rescue. Các đội cứu hộ cộng đồng này đã phủ sóng 80% địa phương. Philippines cũng có lực lượng tương tự ở từng làng để được huấn luyện sơ cấp cứu, cứu hộ, hướng dẫn sơ tán. Nhờ đó mà tỉ lệ thương vong do thiên tai giảm mạnh và cộng đồng chủ động, không còn tâm lý ỷ lại hay bị động”, bà Nguyệt nói và cho hay Việt Nam hoàn toàn có thể học tập mô hình này, nhất là khi thiên tai xảy ra ngày càng nhiều với mức độ càng khốc liệt. Đội cứu hộ nhân dân, nếu được thành lập, sẽ là tuyến đầu cứu người, cứu mình, giảm thiểu đáng kể thiệt hại do thiên tai. Đồng thời cũng lan tỏa tinh thần đoàn kết, tương trợ và chủ động ứng phó với rủi ro của thiên tai.
Theo Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn TP Hồ Chí Minh), diễn biến thiên tai luôn khó lường. Bên cạnh việc củng cố hệ thống đê điều, hồ đập, công trình phòng chống thiên tai, tăng cường khôi phục sản xuất, hỗ trợ sinh kế cho người dân, ông Huân đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là AI, để nâng cao hiệu quả trong phòng chống và khắc phục hậu quả.
“Thực tế cho thấy, các trang thông tin cứu hộ đã phát huy hiệu quả trong việc xác định vùng cần được hỗ trợ khi xảy ra thiên tai. Từ kinh nghiệm đó, cần phát triển phần mềm chung có sự tham gia của các tổ chức, các ngành chức năng, địa phương và người dân. Giúp xây dựng bản đồ rủi ro, phân tích mức độ an toàn từng ngôi nhà trong khu vực, đề xuất biện pháp phòng ngừa để chính quyền cơ sở chủ động nguồn lực sơ tán. Hỗ trợ chuyển từ bị động ứng phó sang chủ động phòng ngừa”, ông Huân nói.
Bà Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) cũng đề nghị thành lập lực lượng "cứu trợ nhân dân" đáp ứng yêu cầu ứng phó thiên tai trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu bà Nga nêu rằng, Báo cáo của Chính phủ cho biết, chỉ trong năm 2025, cả nước đã xảy ra 16 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, hơn 200 vụ sạt lở đất, hàng nghìn ha hoa màu bị thiệt hại do ngập úng, lũ quét, triều cường. Thiệt hại này không chỉ phản ánh mức độ khốc liệt của biến đổi khí hậu, mà còn cho thấy mặt còn hạn chế trong khả năng ứng cứu tại chỗ. Hiện nay, Việt Nam đã có Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp xã, nhưng lực lượng này mỏng, hoạt động kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn và trang bị, chưa thực sự đáp ứng tốt yêu cầu ứng cứu nhanh trong điều kiện thiên tai ngày càng dữ dội, bất thường.“Tôi cho rằng, đã đến lúc cần thành lập “Lực lượng cứu trợ nhân dân” một mạng lưới cứu hộ cơ sở, được huấn luyện và trang bị kỹ năng cơ bản, hoạt động song hành với lực lượng chuyên trách khi có thiên tai xảy ra. Đây không chỉ là lực lượng tình nguyện, mà còn là thành tố quan trọng trong chiến lược phòng thủ dân sự và thích ứng biến đổi khí hậu quốc gia”, bà Nga nói. Dẫn kinh nghiệm quốc tế cho thấy, Nhật Bản sau thảm họa kép năm 2011 đã hình thành mạng lưới BOSAI - các đội cứu hộ cộng đồng, nay phủ 80% địa phương; Philippines có lực lượng tương tự ở từng làng, được huấn luyện sơ cấp cứu, cứu hộ, hướng dẫn sơ tán. Nhờ đó, tỷ lệ thương vong do thiên tai giảm mạnh, cộng đồng chủ động, không còn tâm lý ỷ lại hay bị động, bà Nga tin tưởng, Việt Nam hoàn toàn có thể học tập mô hình này, nhất là khi thiên tai xảy ra ngày càng nhiều, mức độ ngày càng khốc liệt.
