Đề xuất thương nhân phân phối được mua bán xăng dầu lẫn nhau

Cơ chế mới trong quản lý giá bán xăng dầu tại Dự thảo Nghị định về kinh doanh xăng dầu là một trong nội dung được các doanh nghiệp trong ngành đặc biệt quan tâm. Đây cũng là phần nội dung chiếm phần lớn văn bản góp ý Dự thảo Nghị định về kinh doanh xăng dầu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) gửi Bộ Công thương.

Quy định tại Dự thảo, doanh nghiệp được quyết định giá xăng dầu, nhưng không cao hơn mức trần. Mức trần này được tính theo nguyên tắc chi phí cộng tới, gồm chi phí tạo nguồn, chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức và thuế.

Như vậy, theo cơ chế được đề xuất, cơ quan nhà nước sẽ công bố các chi phí thành phần, rồi doanh nghiệp tự tính ra giá trần, thay vì như hiện nay là cơ quan nhà nước công bố giá trần.

“Cơ chế này chỉ thay đổi về hình thức, chứ không thay đổi về bản chất việc quản lý giá xăng dầu”, VCCI dẫn lời các doanh nghiệp góp ý cho Dự thảo trong văn bản vừa gửi Bộ Tài chính.

VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng cho phép các thương nhân phân phối mua bán xăng dầu với nhau.

Cụ thể, công thức tính giá và các chi phí thành phần cũng không có sự thay đổi đáng kể so với hiện hành. Nếu thực hiện theo cơ chế này, giá trần sẽ rất sát với giá thành toàn bộ của việc cung ứng xăng dầu.

Vì thế, VCCI nhận định, đại đa số doanh nghiệp vẫn sẽ phải bán theo giá trần, chứ khó có khả năng bán với giá thấp hơn để cạnh tranh với doanh nghiệp khác. Có nghĩa là, cơ chế mới này không có khác biệt trên thực tế so với hiện hành.

Dự thảo bổ sung quy định doanh nghiệp phải thực hiện thủ tục kê khai giá bán xăng dầu với cơ quan nhà nước. Theo phân tích trên, trong trường hợp đại đa số các doanh nghiệp bán xăng dầu với giá trần, thủ tục kê khai giá này không mang lại ý nghĩa quản lý.

Thậm chí, nhiều doanh nghiệp lo ngại cơ chế này sẽ tăng thêm thủ tục hành chính không cần thiết cho cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Hơn thế, mỗi doanh nghiệp sẽ phải kê khai giá từng tuần khi cơ quan nhà nước công bố chi phí tạo nguồn mới, dẫn đến số lượt làm thủ tục rất lớn.

VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc hai phương án. Thứ nhất, là cho phép DN tự quyết định giá bán (không có giá trần).

Đi kèm với các quy định về công khai, minh bạch giá để người tiêu dùng (NTD) lựa chọn như kê khai giá trên một cổng thông tin chung, được công khai ngay lập tức để NTD có thể so sánh giá giữa các cây xăng. Cơ quan nhà nước theo dõi diễn biến thị trường để phát hiện các trường hợp vi phạm Luật Cạnh tranh. Cụ thể như lạm dụng vị trí độc quyền, vị trí thống lĩnh (giá bán cao bất hợp lý) hoặc thỏa thuận hạn chế cạnh tranh (bắt tay làm giá).

Và phương án 2 là bỏ thủ tục kê khai giá hoặc miễn thủ tục này khi DN bán hàng đúng bằng giá trần theo quy định.

Ngoài ra, theo VCCI dự thảo quy định về quyền và nghĩa vụ của thương nhân phân phối xăng dầu, trong đó không cho phép các thương nhân phân phối mua bán xăng dầu với nhau.

Cơ quan soạn thảo lý giải, nếu cho phép thương nhân phân phối mua bán lẫn nhau sẽ dẫn đến mua bán lòng vòng, qua nhiều tầng nấc trung gian, đẩy giá xăng dầu lên cao. Tuy nhiên, lập luận này đi ngược lại quy luật thị trường. Các bên trên thị trường buôn bán xăng dầu có xu hướng ưu tiên mua của những thương nhân phân phối có giá thấp hơn.

Theo VCCI, trước đây, Nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NĐ-CP quy định hệ thống phân phối 1:1, tức là thương nhân bán lẻ buộc phải phụ thuộc vào thương nhân phân phối. Trong trường hợp đó, nếu thương nhân phân phối tăng giá bán, thương nhân bán lẻ không thể đổi sang nhà cung cấp khác, buộc phải chịu giá cao.

Nhưng từ Nghị định 80/2023/NĐ-CP đã cho phép thương nhân bán lẻ được nhập hàng từ nhiều nguồn. Tính cạnh tranh trên thị trường bán buôn tăng lên nên tình trạng trên không còn.

Một số ý kiến cho rằng việc cho phép các thương nhân phân phối mua bán xăng dầu lẫn nhau có thể khiến số liệu báo cáo về tình hình dự trữ xăng dầu không chính xác.

Tuy nhiên theo dự thảo, nghĩa vụ dự trữ lưu thông không áp dụng cho thương nhân phân phối. VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng cho phép các thương nhân phân phối mua bán xăng dầu với nhau.

Hồng Hương