Đề xuất xếp hạng đền thờ ông Hoàng Mười là di tích quốc gia
Trong hệ thống điện thần của Tín ngưỡng Thờ mẫu Tam phủ, đền thờ ông Hoàng Mười có một vị trí hết sức đặc biệt. Tuy nhiên, việc nâng cấp xếp hạng khu đền thờ ông Hoàng Mười là di tích cấp quốc gia vẫn còn gặp nhiều khó khăn.
Theo PGS. TS Nguyễn Quốc Hùng, Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam, về giá trị lịch sử của đền quan Hoàng Mười, Nghệ An còn có những khúc mắc. Nếu như ở các di tích khác, sự tích các vị thần được thờ liên quan đến một nhân vật cụ thể, còn về thân thế sự nghiệp quan Hoàng Mười được gán cho khá nhiều nhân vật nổi tiếng ở xứ Nghệ như Lý Nhật Quang, Lê Khôi, Nguyễn Xí, Nguyễn Duy Lạc.
Vì vậy, việc xác định tiểu sử thân thế sự nghiệp của Ngài còn khá nhiều phức tạp, gây khó cho việc xếp hạng di tích dưới góc độ di tích lịch sử lưu niệm danh nhân.
Đền thờ ông Hoàng Mười (Nghệ An).
Về giá trị kiến trúc nghệ thuật, đền được dựng lại năm 1995, hầu hết các hạng mục đều làm mới, hiện nay địa phương đang triển khai dự án bảo tồn tôn tạo và mở rộng khu đền, nên rất khó đáp ứng các tiêu chí về di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.
“Để nâng cao giá trị kiến trúc nghệ thuật, trên cơ sở kiến trúc hiện có, cần tiến hành sưu tầm tư liệu về di tích (ảnh, bản vẽ hoặc những ghi chép, lời kể về di tích), sưu tầm các hiện vật gốc về kiến trúc ở di tích. Từ đó nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch theo hướng kiến trúc truyền thống tại địa phương. Kết hợp với đó là tăng cường sưu tầm hiện vật liên quan đến di tích để làm tăng thêm giá trị lịch sử, văn hóa của di tích” – PGS.TS Nguyễn Quốc Hùng nhận định.
Trong hệ thống điện thần của Tín ngưỡng Thờ mẫu Tam phủ, ông Hoàng Mười có một vị trí hết sức đặc biệt. Ngài được xem là một “Đức Thánh Minh” trong hàng các ông Hoàng, được người dân sùng bái, ngưỡng mộ, thờ cúng ở nhiều nơi trong cả nước, trong đó nổi bật nhất là các ngôi đền dọc sông Lam xứ Nghệ. Đền thờ ông Hoàng Mười ở làng Xuân Am, xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An (“Mỏ hạc linh từ”) là một di tích chứa đựng nhiều giá trị lịch sử, văn hóa lâu đời và lễ hội đền ông Hoàng Mười ngày càng thu hút đông đảo khách thập phương.
TS. Nguyễn Danh Ngà - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Truyền thông Văn hóa dân tộc cho rằng, cần đề nghị các cơ quan văn hóa của tỉnh và Bộ ủng hộ việc Bộ Văn hóa , Thể thao và Du lịch ra quyết định xếp hạng “Di tích quốc gia” cho khu di tích đền ông Hoàng Mười, thuộc tỉnh Nghệ An trên cơ sở khu di tích này đã được Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An quyết định xếp hạng “ Di tích cấp tỉnh” từ năm 2002.
