Đến hẹn lại lên vào mùa hè: Điều hòa bật mạnh, môi trường có ...'ngộp thở'?

Điều hòa không còn là “thủ phạm” nếu công nghệ thay đổi

Những ngày đầu hè năm 2025, chỉ số nhiệt độ tại nhiều tỉnh thành miền Bắc và miền Trung Việt Nam liên tục xô đổ kỷ lục nhiều năm qua. Trong bối cảnh đó, các mặt hàng điện lạnh – đặc biệt là máy điều hòa – trở thành thiết bị “cứu cánh” không thể thiếu của nhiều gia đình. Tuy nhiên, bên cạnh sự gia tăng về mặt tiện nghi, câu hỏi đặt ra là: liệu điều hòa có đang đẩy môi trường vào vòng luẩn quẩn mới?

Ảnh minh họa.

Thực tế, máy điều hòa không khí truyền thống tiêu tốn lượng điện đáng kể và thải ra khí gas làm nóng lên tầng đối lưu. Ở quy mô lớn, việc hàng triệu hộ gia đình cùng bật điều hòa khiến hệ thống điện quốc gia chịu áp lực lớn, đồng thời góp phần gia tăng lượng khí nhà kính. Nhưng điều đáng mừng là xu hướng tiêu dùng đã bắt đầu thay đổi.

Năm 2025, các dòng điều hòa sử dụng công nghệ inverter và môi chất làm lạnh R32 – vốn được đánh giá thân thiện hơn với môi trường – chiếm gần 70% doanh số tại các chuỗi điện máy lớn. Nhiều nhà sản xuất trong và ngoài nước đẩy mạnh sản phẩm tiết kiệm điện tới 30-50%, giảm phát thải và bền hơn theo thời gian. Một số thương hiệu Nhật Bản và Hàn Quốc thậm chí giới thiệu điều hòa năng lượng mặt trời, giúp giảm phụ thuộc vào điện lưới.

Theo đại diện một hãng điện tử lớn tại Việt Nam, người tiêu dùng hiện không chỉ quan tâm đến công suất làm mát, mà còn cân nhắc yếu tố “xanh”: mức tiêu thụ điện, độ bền, hiệu suất năng lượng. “Thị trường đang trưởng thành. Người mua sẵn sàng đầu tư nhiều hơn nếu biết sản phẩm giúp tiết kiệm điện và thân thiện với môi trường về lâu dài”, đại diện doanh nghiệp nhận định.

Chính phủ cũng đang thúc đẩy quá trình chuyển đổi bằng cách khuyến khích sản phẩm tiết kiệm điện. Từ năm 2024, Việt Nam áp dụng nhãn năng lượng bắt buộc cho các thiết bị gia dụng, trong đó điều hòa được kiểm định chặt chẽ về mức tiêu thụ điện. Một số địa phương như TP.HCM, Đà Nẵng, Hà Nội còn thí điểm hỗ trợ lắp đặt điều hòa inverter cho trường học công lập, giúp giảm áp lực hóa đơn và tăng chất lượng môi trường học đường.

Sống chung với điều hòa nhưng vẫn xanh được không?

Dù khó tránh khỏi việc sử dụng điều hòa giữa mùa nắng cực đoan, nhiều người dân và tổ chức đang lựa chọn lối sống thích ứng thông minh hơn với khí hậu đô thị.

Tại Ninh Bình, chị N.T.H.Y chia sẻ rằng gia đình chị kết hợp giữa việc dùng điều hòa và cải tạo không gian sống theo hướng đón gió, tránh nắng. Ban ngày mở cửa đón gió, trồng nhiều cây trên ban công, dùng rèm cản nhiệt. Tối mới bật điều hòa ở chế độ tiết kiệm điện. Nhà vừa mát, vừa không phải trả hóa đơn điện quá cao.

Xu hướng kiến trúc xanh – với mái hiên rộng, vật liệu cách nhiệt, trồng cây leo chống nóng – đang dần trở thành lựa chọn thay thế điều hòa toàn thời gian. Ở các đô thị lớn, nhiều tòa chung cư mới đã tính toán hướng nắng và gió để giảm thiểu nhu cầu làm mát nhân tạo.

Các startup công nghệ cũng tham gia vào cuộc đua tiết kiệm năng lượng. Một ứng dụng quản lý điều hòa từ xa vừa được ra mắt cho phép người dùng hẹn giờ, theo dõi mức tiêu thụ điện, và nhận cảnh báo nếu nhiệt độ cài đặt quá thấp gây lãng phí. Các giải pháp công nghệ như vậy không chỉ giúp tiết kiệm tiền điện mà còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính.

Mặt khác, việc tuyên truyền và nâng cao nhận thức cộng đồng về sử dụng điều hòa hợp lý cũng đang lan tỏa mạnh mẽ. Nhiều chiến dịch do học sinh, sinh viên thực hiện đã cổ vũ lối sống tiết kiệm điện thông qua việc đặt nhiệt độ hợp lý, không bật điều hòa 24/7 và ưu tiên sử dụng quạt, cây xanh.

“Điều hòa không phải là ‘kẻ thù’ nếu chúng ta dùng đúng cách, đúng lúc,” một chuyên gia môi trường đô thị nhận định. Ông nhấn mạnh rằng, để chống lại biến đổi khí hậu, giải pháp không phải là từ bỏ hoàn toàn công nghệ, mà là tích hợp công nghệ vào lối sống xanh và thiết kế đô thị bền vững.