Đi qua những buổi chiều…

Má rang muối nóng đắp lên trên ngực của con Lẽn, má vừa đắp vừa nhìn gương mặt của nó, coi phản ứng thế nào. Má sợ muối nóng làm nó bị phỏng. Con Lẽn bị con chó mực trong nhà dọa đến hết hồn, té từ trên cây xoài xuống đất. Đoạn đó mà má ra không kịp, chắc nó còn bị con chó cho thêm vài vết cắn, vì cái tội dám lẻn vào vườn hái trộm xoài.

Má biểu tôi hái một ít xoài bỏ vào cái bọc cho nó. Má nở nụ cười hiền lúc thấy nó có vẻ mắc cỡ khi tôi đưa bọc xoài về phía nó.

- Cầm về ăn đi con. Khi nào muốn ăn qua nói với bác. Bác hái một ít về cho ăn. Đừng có leo trèo vậy, lỡ té trật tay trật chân thì khổ.

Má xoa đầu con Lẽn rồi dắt nó ra tận cổng khi thấy nó khựng lại trước con chó mực trong nhà. Con Lẽn bước ra cổng mà đầu thì cứ ngoái lại nhìn về phía má. Tôi nhìn nó cười.

- Sau này có muốn ăn thì nói một tiếng. Đây hái cho, trước sau gì khu vườn này cũng thuộc về đó mà.

Con Lẽn trố mắt nhìn về phía tôi.

- Sao nó thuộc về mình được?

- Thì sau này lớn lên, tui kêu má qua nhà cưới Lẽn về làm vợ. Thì lúc đó mọi thứ trong căn nhà này chẳng đều thuộc về Lẽn hay sao?

Con Lẽn thè lưỡi về phía tôi. Nó chạy thật nhanh rồi khuất dần sau bụi tre già cập mé sông. Dáng người nó nhỏ thó, lúc chạy mái tóc đuôi gà của nó cứ đưa qua đưa lại trông rất thích mắt. Má nhìn tôi cười.

- Cái thằng ranh con. Mới có bằng ngón tay út mà bày đặt cua gái.

Tôi gãi đầu nhìn xuống đất rồi vụt chạy ra khỏi nhà. Má dừng cái chổi quét nhà nói với theo từng bước chạy của tôi.

- Nhớ về sớm ăn cơm đó.

Minh họa: Tô Chiêm

Có đôi lúc tôi nghĩ, người lớn chẳng có việc gì làm ngoài việc nhắc nhở tụi trẻ con ăn ngủ đúng giờ. Tôi nghe đến phát chán mà chẳng bao giờ thấy họ từ bỏ. Như tụi bạn trong xóm Lá vẫn hứa hẹn cùng nhau sau này lớn lên chúng sẽ chẳng bao giờ bắt con chúng làm những việc mà mình không thích. Đợi đến đó chắc còn lâu nên trước mắt, tụi nó vẫn phải răm rắp nghe theo người lớn mà không được phép ý kiến ý cò gì.

Một trong những dấu hiệu nhắc đám trẻ ham chơi ở xóm Lá về nhà ăn cơm là những tiếng động được phát ra từ nhà con Lẽn. Đã thành thông lệ, cứ mỗi chiều ba con Lẽn lại cầm chai rượu về nhà sau cuộc nhậu "tới bến" cùng với các chiến hữu. Những thứ có thể đập được ba con Lẽn đã quăng khắp nhà, cái không bể được thì cũng móp méo đầy mình, chẳng còn cái gì lành lặn, kể cả má con Lẽn.

Sau mấy lần lượm nhặt, má con Lẽn cũng mỏi tay nên cứ mặc cho ba nó đập phá. Khi nào cần cái nồi nấu cơm thì kiếm, cần đũa muỗng thì vơ vội dưới sàn lên rửa. Vì trước sau gì nó cũng nằm la liệt dưới nền đất. Người dân xóm Lá cũng mỏi chân sau mười lăm lần chạy qua can ngăn mà chẳng hề hớn gì. Thành ra, nghe riết rồi quen với những thứ âm thanh va vào nhau không mỏi.

Má con Lẽn hay biểu chị em nó trốn vào kẹt lu mỗi khi ba nó nhậu say về. Chị em nó co rúm người lại mỗi khi những âm thanh chói tai vang lên. Ba con Lẽn ngủ, chị em nó chui ra khỏi kẹt lu. Má nó bới lại đầu tóc, ẵm đứa nhỏ từ trên tay con Lẽn cho bú. Chị em con Lẽn mỗi đứa nhặt cái muỗng dừa bới cơm ăn. Má con Lẽn cười mỗi khi hàng xóm qua chơi.

- Mua chén chi uổng tiền. Ổng cũng đập tanh bành hà. Ăn vậy cho phẻ.

*

Con Lẽn ngồi một mình ngoài mé sông, ngó con chàng hiu đứng trên trái dừa chuột ăn trôi đi mải miết. Đôi mắt con Lẽn cứ nhìn về phía con chàng hiu đến độ bóng tối bao trùm mọi thứ. Tôi lại ngồi kế bên nó mà chẳng dám nói bất cứ điều gì. Chúng tôi cứ ngồi lặng im cùng nhau. Đột nhiên con Lẽn nhìn tôi thở dài:

- Phải chi ba của tao được như ba của mày thì hay biết mấy!

Ba tôi hiền như cục đất. Tối ngày chỉ biết lầm lũi với ruộng bờ vườn tược, chẳng bao giờ tôi thấy ba la cà trước mấy cái quán nhậu hay mấy quán cà phê ngoài ngã tư. Con Lẽn nói, bọc xoài nó đem về giấu trong buồng để dành cho mấy đứa em bị ba nó quăng xuống sông.

Tội nghiệp em con Lẽn, mỗi khi người ta rao bán xoài dưới sông là nó giãy nảy đòi mua cho bằng được. Vậy mà chẳng bao giờ má con Lẽn mua cho nó. Con Lẽn đành lén vào nhà tôi hái trộm về cho mấy đứa em. Ba con Lẽn tối ngày làm bạn với "lưu linh", năm thì mười họa mới phụ má nó gánh gạch cho người ta. Tiền đong gạo hằng ngày còn thiếu huống chi tiền mua xoài cho chị em nó. Tôi nhìn con Lẽn giọng buồn buồn.

- Hổng ấy, bữa nào mày dắt em mày qua nhà tao. Vườn nhà tao có nhiều loại trái cây lắm. Tha hồ mà ăn.

- Má tao la - Con Lẽn ngồi bó gối thở dài.

Con Lẽn bỏ tôi ngồi lại với bờ sông vắng người. Cái tóc đuôi gà của nó cứ lắc lư theo từng bước chân nặng nhọc về nhà. Mùi tóc của nó như còn ở lại bến sông này, nước mắt chắc cũng vậy.

*

Bữa con Lẽn cắt phăng mái tóc đuôi gà của mình, chú Tám cản hoài mà nó không chịu. Nó cứ lăn xăn nắm tay chú Tám năn nỉ "Chú hớt cho con đi mà chú". Chú Tám đâu có được yên với nó. Cứ hễ rảnh là nó lại tọt qua nhà chú Tám Đi mà chú Tám". Con Lẽn là đứa con gái đầu tiên của xóm Lá để tóc cụt nhìn y hệt thằng con trai. Lúc chú Tám đưa kéo lên tóc con Lẽn, chú còn hỏi đi hỏi lại:

- Chú cắt à nghen. Con hỏi má con chưa?

Con Lẽn cứ gật đầu liên tục trong khi chú Tám cứ nhá nhá cây kéo trên tay mấy lượt. Nó còn kêu chú Tám lấy tông đơ đẩy cao lên mà chú Tám không chịu. Chú để mặc cho nó nài nỉ ỉ ôi. Con Lẽn cũng khuất phục trước thái độ kiên quyết của chú Tám. Tôi mất một phút để nhận ra con Lẽn khi mái tóc đuôi gà bấy lâu nay tôi vẫn thầm yêu rớt lại trên nền đất nhà chú Tám. Tôi nhìn con Lẽn bối rối mà nó cứ cười hề hề. Nó khoác vai tôi:

- Mày thấy tao giống con trai chưa?

Nỗi buồn khi không còn cơ hội nhìn tóc đuôi gà của con Lẽn chưa kịp nguôi thì cái việc nó muốn thành con trai càng khiến tôi day dứt. Ba con Lẽn vẫn hay chửi má nó trong lúc những thứ âm thanh đổ nát rơi trên nền nhà bằng cái câu cửa miệng mà người dân xóm Lá nghe đến thuộc lòng "Đồ cái thứ không biết đẻ".

Má tôi kể, mấy lần đầu nghe ba con Lẽn chửi, má nó ôm "bầy vịt trời" vào lòng khóc ngất. Những riết thành quen. Đến đứa thứ tư chào đời, má con Lẽn không thèm để ý đến lời của ba nó nữa, cứ lặng lẽ biểu mấy chị em nó trốn đi, để mặc ba nó muốn giày xéo thế nào cũng được.

Con Lẽn nói, nó sẽ trở thành con trai, cho nên cái gì con trai làm được nó cũng sẽ làm được, miễn ba nó đừng có đánh má con nó nữa là được.

Tôi quay vào đối mặt với con Lẽn:

- Nhưng tao thích mày là con gái để tóc dài.

Nó nhìn tôi trả lời tỉnh rụi:

- Mày thích kệ mày.

Con Lẽn đi dài dài xóm Lá như để khẳng định với bà con trong xóm nó là con trai. Lúc nó đi ngang quán cà phê, cả gánh đàn bà bụm miệng cười không ngớt. Bọn con nít trong xóm thì chạy theo nó chọc quê. Nó giơ nắm đấm lên khiêu khích mấy đứa trong xóm "Ngon nhào vô, tao đánh không còn cây răng húp cháo".

Chiều bớt yên tĩnh đi khi ba con Lẽn trở về nhà với chai rượu vơi đi một nửa. Con Lẽn lại dắt ba nó vào nhà. Nó ngước mặt về phía ba nó, giọng đầy hào hứng:

- Ba có con trai rồi nè!

Ba con Lẽn đứng không vững, mắt lim dim ngước lên nhìn nó. Ba nó giơ ngón tay trỏ lên chỉ về phía nó rồi cười khanh khách:

- Ừ, con trai của ba.

Con Lẽn mừng húm mà má nó giọt ngắn giọt dài. Lâu lắm rồi tôi mới thấy má con Lẽn khóc. Mấy lần ba nó nhậu say về vung tay đánh má nó mà má nó cứ đứng trơ trơ. Tuyệt nhiên chẳng có giọt nước mắt nào rơi xuống. Sau một hồi thích thú, ba con Lẽn táng nó một bạt tai, hất mặt về phía má nó mà chửi.:

- Má con tụi bay định gạt tao hả? Tưởng tao dễ dụ lắm hả?

Má con Lẽn lao vào xô ba nó ngã nhào xuống đất rồi lôi nó vào nhà guộn đồ dắt díu nhau về quê ngoại. Ba con Lẽn chửi với theo mà má con nó vẫn cứ bồng chống nhau đi ra ngã tư đón xe đò.

Từ đó không biết ba con Lẽn buồn vì nhậu về không có người chửi, đập đồ không có ai nghe hay không, mà ba nó nghỉ nhậu ngang xương. Người xóm Lá không còn nghe những thứ âm thanh chói tai vào mỗi buổi chiều nữa. Ba con Lẽn ngồi trước nhà, ngó ra ngoài sân với gương mặt rầu rầu. Tôi đứng khựng lại nhìn ba con Lẽn rồi nói:

- Chú Hai ơi! Ba con kêu chú ngày mai qua nhà móc đất phụ ba con làm cái nền nhà.

Ba con Lẽn nhìn tôi gật đầu.

- Ờ, con về nói với ba là ngày mai chú qua.

*

Ba tôi biểu má nướng mấy con khô cá lóc với nấu nồi canh chua cơm mẻ để lai rai với chú Hai. Lâu lắm rồi tôi mới thấy ba tôi nhậu. Thi thoảng mấy dịp lễ Tết mới thấy ba cầm cút rượu trên tay, vui lắm ba mới nhậu. Tôi với má ngồi ăn cơm cùng với ba và chú Hai. Chai rượu má mua vơi đi một nửa. Ba khoác vai chú Hai khề khà:

- Nhìn bốn đứa con gái của anh mà tôi thấy thương gì đâu. Tôi kêu má thằng Đực sanh cho tôi đứa con gái nữa mà bả không chịu.

Ba con Lẽn giọng buồn hiu:

- Con gái nhiều cũng không bằng một đứa con trai nối dõi. Sau này biết có ở với con rể được không?

- Con nào không là con anh. Có con trai mà hút chích cờ bạc như con của anh Sáu Dần đến nỗi đi tù như đi chợ vậy, tôi cũng hông ham.

Nhấp ly rượu ba con Lẽn nhìn tư lự:

- Con cái là phúc. Chú không thấy vợ chồng anh Tư Lò Rèn sao. Đi không biết bao nhiều cửa chùa, uống không biết bao nhiêu thang thuốc mà có được mụn con nào đâu. Chú mà như vậy hoài, nữa con cái nó không ngó ngàng gì tới rồi bò xuống sông nước nước luôn nghen - Má tôi nói trong lúc rửa mớ chén đũa dưới cầu sàn lãn.

Ba tôi đưa ly rượu lên cụng với chú Hai.

- Thôi, ngày mai chú coi thế nào. Xuống dưới đón má con nó về nhà. Bữa thấy con Lẽn nó hớt tóc, tôi buồn muốn đứt ruột.

Không biết do say rượu hay gì mà mắt của ba con Lẽn đỏ ngầu. Bữa đó ba con Lẽn lặng lẽ đi về mà chẳng có âm thanh nào được phát ra. Chiều xóm Lá bình yên, mấy khóm lục bình lơ thơ trôi trên mặt nước, đàn cá lìm kìm thấy bóng người lại giật mình quẫy nước. Tôi ngồi lại bến sông, chợt nhớ một mùi hương rất đỗi quen thuộc mà tôi chẳng nhớ nổi đó là mùi gì.

*

Bà ngoại con Lẽn nước mắt lưng tròng "Bây không thương nó nữa thì bây để nó về ở với má. Đừng đánh nó tội nghiệp". Ba con Lẽn cúi đầu nhận lỗi rồi nắm bàn tay nhăn nheo của ngoại nó "Má tin con lần này nữa nghen má". Người xóm Lá xì xầm "Để coi, được bao lâu". Mà điều họ chờ đợi chắc còn xa. Con Lẽn nói, ba nó mới dựng lại cái vách nhà, cất cái chuồng heo cho má nó nuôi vài con heo. Nghe đâu ba nó còn định làm vài năm có vốn chuộc lại miếng đất sau nhà mấy năm trước cố cho nhà tôi. Người xóm Lá còn xém mất hồn lúc thấy ba con Lẽn để em nó ngồi trên vai của mình chạy lòng vòng…

Má con Lẽn dẫn nó qua nhà tôi cho keo mắm ba khía mới muối với tiền mướn đất. Má tôi nhận keo mắm ba khía, còn tiền thì gởi lại cho má con Lẽn. Má tôi cười:

- Thím giữ lại làm vốn. Thím nào đã có dư gì mà gởi lại cho tôi? Đâu còn có đó chứ có mất mát gì đâu mà sợ.

Cầm tiền trên tay mà mắt má con Lẽn đỏ hoe. Con Lẽn gật đầu cám ơn lia lịa. Má biểu tôi dẫn con Lẽn ra sau vườn hái một ít xoài về cho mấy đứa em của nó. Tôi leo tuốt lên cây hái xoài, nó đứng phía dưới giơ nón ra hứng xoài. Nó ngước lên nhìn tôi:

- Nhà tao nợ nhà mày quá trời.

Tôi nhìn xuống nó cười, tay vẫn không quên thả trái xoài xuống nón cho nó.

- Nợ cái gì? Chẳng phải tao nói rồi sao. Trước sau gì mấy thứ này cũng thuộc về mày sao? Giờ tập giữ trước cho quen.

Con Lẽn liếc nhìn tôi, nó thè lười lêu lêu:

- Ai thèm.

Nó vụt chạy vào nhà, bỏ tôi lại trên cây xoài. Mấy tia nắng chiều khẽ xiên qua vòm lá. Tôi cứ nhìn theo dáng nó chạy vào nhà. Mái tóc của nó đã dài ra một ít. Chắc chẳng bao lâu nữa tôi sẽ lại thấy mái tóc đuôi gà đen nhánh của nó. Ngày đó chắc không còn xa…

Truyện ngắn của Nguyễn Chí Ngoan