Di sản kỹ thuật của cha ông và cảm hứng sáng tạo hôm nay

Những thành tựu kỹ thuật công nghệ đáng kinh ngạc của cha ông từ ngàn xưa được giới thiệu trong cuốn sách

Câu chuyện tiếp thu, sáng tạo và làm chủ công nghệ của cha ông

Cuốn sách giới thiệu 30 kỹ thuật và công nghệ nổi trội (cả du nhập lẫn tự sáng tạo) mà người Kinh, người Chăm… từng sinh sống trên mảnh đất hình chữ S đã ứng dụng vào đời sống trước thế kỷ XX.

Sách có 5 phần, gồm các kỹ thuật và phát kiến ở các lĩnh vực sản xuất, xây dựng, hàng hải, phục vụ đời sống và quân sự. Ở mỗi phần, độc giả sẽ thấy tự hào về sự sáng tạo và tay nghề điêu luyện của cha ông thời xưa.

Có nhiều ví dụ về những phát minh tiên tiến của nhân loại được cha ông ta tiếp thu và làm chủ một cách tài tình. Chẳng hạn, ở thế kỷ XVIII, tại Đàng Trong, có một người Việt đã bôn ba sang tận Hà Lan để học lấy nghề làm đồng hồ cơ và dụng cụ quang học.

Bên cạnh đó, thành dạng sao của phương Tây đã được chúa Nguyễn Ánh tiên phong cho du nhập thiết kế vào Việt Nam từ cuối thế kỷ XVIII, với công trình đầu tiên ở Gia Định, sau đó nhiều thành được xây dựng ở các địa phương lớn.

Hay năm 1838, triều Nguyễn mua một Khí Cơ thuyền (thuyền máy hơi) của phương Tây, là nước Đông Á đầu tiên mua, chế tạo lại và cải tiến thuyền hơi nước từ phương Tây...

Đó là những minh chứng rõ nét cho thấy người Việt nhanh nhạy với khoa học - công nghệ tân tiến, tiếp thu, thậm chí đi trước các nước khác trong khu vực đưa công nghệ về và làm chủ công nghệ đó…

Không chỉ vậy, dân tộc ta còn có không ít phát kiến đáng chú ý như thuyền đáy đan nan được coi là một phát minh độc đáo của người Việt.

Tác giả Đông Nguyễn là người chuyên nghiên cứu về lịch sử phong tục, trang phục và quân khí, đồng thời cũng là đồng sáng lập nhiều nhóm và trang chuyên nghiên cứu về lịch sử, văn hóa cổ như: Đại Việt Cổ Phong, Vietnam Centre, Vương Sư Kiên Duệ… cho biết: “Việt Nam là quốc gia gắn liền với biển.

Chúng tôi tìm được nhiều kỹ thuật hàng hải của cha ông, mà các nền hàng hải lớn như Trung Quốc, Hoa Kỳ đã có những ghi chép, lấy làm lạ.

Chẳng hạn, kỹ thuật thuyền đáy đan nan tre, được làm từ các nan tre mỏng ghép lại, tưởng ọp ẹp, nhưng tải trọng tới hàng chục tấn, và đi được tới Đài Loan (Trung Quốc). Loại thuyền này có giá thành rẻ, cực bền và chịu sóng gió tốt…”.

Góp phần phục dựng trí tuệ Việt trong hành trình dựng nước và giữ nước

Những nội dung trong sách được khảo cứu qua các văn bản và thư tịch cổ, được chú thích chi tiết trong sách để người đọc có cơ sở kiểm chứng lại.

Bên cạnh đó, cuốn sách có hàng trăm hình minh họa chi tiết về các kỹ thuật và phát kiến được họa sĩ Kaovjets Ngujens tái hiện chân thực và sinh động, giúp người đọc dễ dàng hình dung và tìm hiểu.

Tác giả Đông Nguyễn chia sẻ, cuốn sách là kết quả nghiên cứu hàng chục năm về những phát minh, tiếp thu khoa học, công nghệ của cha ông chúng ta trước thế kỷ XX.

“Chúng tôi tìm thấy nhiều tư liệu cho thấy tầng lớp tinh hoa, tri thức của Việt Nam tham gia trực tiếp vào quá trình đổi mới sáng tạo.

Những đại thần Hoàng Hối Khanh, các chúa Nguyễn ở Đàng Trong, thậm chí các vua Lý Nhân Tông hay Minh Mạng, đều có những chỉ đạo cụ thể về việc cải tiến máy móc, thiết bị.

Điều này cho thấy cha ông ta rất quan tâm đến công nghệ và kỹ thuật”, tác giả Đông Nguyễn nhấn mạnh.

Độc giả sẽ thấy tự hào về sự sáng tạo và tay nghề điêu luyện của cha ông thời xưa

Họa sĩ Kaovjets Ngujens cho biết, cuốn sách được hình thành dựa trên ghi chép về công nghệ của Việt Nam, đối chiếu với trình độ công nghệ thế giới. Với những công nghệ có ghi chép sơ sài, tác giả Đông Nguyễn phỏng đoán và dựng hình 3D để họa sĩ triển khai thành tranh vẽ.

Quá trình tìm hiểu về khoa học - công nghệ Việt Nam thời xưa, nhóm tác giả đặc biệt may mắn khi tiếp cận được những công trình nghiên cứu quý giá từ các học giả đi trước như Đỗ Thái Bình, Trần Trọng Dương, Phạm Lê Huy, Trần Quang Đức... Nhờ "đứng trên vai những người khổng lồ" này, các nhà nghiên cứu trẻ có thể tiếp nối và phát triển những khám phá của họ.

Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang khuyến khích đổi mới và sáng tạo để hướng tới một nền kinh tế và công nghiệp có hàm lượng khoa học - công nghệ cao, những phát kiến, cải tiến của cha ông có thể khơi gợi tinh thần tự hào dân tộc, trở thành nguồn cảm hứng tích cực, thổi bùng niềm đam mê khoa học và đổi mới công nghệ trong những người trẻ hôm nay.

MINH HÀ