Di tích lịch sử Quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng

Toàn cảnh Di tích lịch sử Quốc gia Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Thái Nguyên được Trung ương Đảng và Bác Hồ lựa chọn là An toàn khu (ATK) với trung tâm Thủ đô kháng chiến là huyện Định Hóa. Không chỉ là đại bản doanh của Trung ương Đảng, Chính phủ và các cơ quan Trung ương, đây còn là nơi đặt trụ sở của các cơ quan báo chí, văn hóa nghệ thuật.

Cách đây 75 năm (ngày 4/4/1949), giữa núi rừng ATK Việt Bắc, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng ra đời, do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, đặt tên và chỉ thị cho Tổng bộ Việt Minh tổ chức thực hiện. Đây là cơ sở đào tạo báo chí đầu tiên của báo chí cách mạng Việt Nam và cũng là cơ sở đào tạo duy nhất trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Tên trường được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt theo tên cụ Huỳnh Thúc Kháng - người mà Bác đã từng khẳng định trong thư gửi đồng bào cả nước ngày 29/4/1947:“học hành rất rộng, chí khí rất bền, đạo đức rất cao…; Cụ Huỳnh là người giàu sang không làm xiêu lòng, nghèo khó không làm nản chí, oai vũ không làm sờn gan. Cả đời cụ Huỳnh không cần danh vị, không cần lợi lộc, không thèm làm giàu. Cả đời cụ Huỳnh chỉ phấn đấu cho dân được tự do, nước được độc lập…”

Do hoàn cảnh kháng chiến, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng chỉ tổ chức được duy nhất một khóa học ngắn hạn, gồm 42 học viên là cán bộ chính trị, quân sự, báo chí của cả nước gửi về; lớp học có 29 giảng viên trực tiếp giảng dạy là những lãnh đạo của cuộc kháng chiến, giàu kinh nghiệm, phong phú lý luận và thực tiễn, trong đó có các đồng chí: Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt, Nguyễn Đình Thi, Tố Hữu... Lớp học diễn ra trong 3 tháng đã giúp các học viên lĩnh hội một chương trình đồ sộ gồm cả lý thuyết, chuyên môn và thực hành rất phong phú, với cách học tập và truyền đạt sâu, kỹ và nghiêm túc. Trong bức thư đề ngày 9/6/1949 gửi cho các học viên lớp học này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh tới kỳ vọng đặt gửi tới khóa đầu tiên của Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, đó là: “…Lớp này là lớp học viết báo đầu tiên, tôi mong các chú và các cô, thi đua nhau học và hành cho xứng đáng là những người tiên phong trên mặt trận báo chí. Báo chí cũng phải thực hiện khẩu hiệu: Tất cả để chiến thắng!”. Ngày 6/7/1949, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng làm Lễ bế mạc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư biểu dương và nhắc tới 4 điểm chính về nhiệm vụ, tôn chỉ, mục đích, đối tượng của mỗi tờ báo, mục tiêu của báo chí. Người nhấn mạnh: Muốn viết báo thì cần: “1-Gần gũi quần chúng, cứ ngồi trong phòng giấy mà viết thì không thể viết thiết thực. 2-Ít nhất cũng phải biết một thứ tiếng nước ngoài, để xem báo nước ngoài và học kinh nghiệm của người. 3-Khi viết xong một bài báo, tự mình phải xem lại ba, bốn lần, sửa chữa lại cẩn thận. Tốt hơn là đưa nhờ một vài người ít văn hóa xem và hỏi họ những câu nào, chữ nào họ không hiểu thì sửa lại cho dễ hiểu. 4-Luôn cố gắng học hỏi, luôn cầu tiến bộ…”. Những dặn dò của Người với các học viên Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng qua 2 lá thư đề ngày 9/6/1949 và 6/7/1949 đã trở thành cẩm nang cho người làm báo cách mạng, là giáo trình của mọi giáo trình cho đến ngày nay...

Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng là điển hình của “học đi đôi với hành”, từ đó đào tạo được những cán bộ nòng cốt, hạt nhân của báo chí cách mạng Việt Nam, tỏa sáng và góp phần to lớn xây dựng nền báo chí ngày nay. Từ mái trường mái nứa tranh tre giữa đại ngàn Việt Bắc, các học viên - những “hạt giống đỏ” đầu tiên cho nền báo chí cách mạng nước nhà đã tỏa về muôn nẻo, có mặt ở những chiến trường ác liệt nhất, những mặt trận nóng bỏng và phức tạp nhất trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, phản ánh chân thực, kịp thời cuộc sống chiến đấu, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc của đồng bào ta.

Ngày 28/3/2019, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 1182/QĐ-BVHTTDL xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, xã Tân Thái, huyện Đại Từ (Thái Nguyên). Trên cơ sở đó, ngày 4/4/2019, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với tỉnh Thái Nguyên long trọng tổ chức Lễ Khánh thành Bia Di tích nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng.

Phù điêu là hình ảnh 48 chân dung các thành viên Ban Giám hiệu, giảng viên và học viên của Trường.

Trước yêu cầu bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử to lớn của di tích, thiết thực chào mừng 75 năm Ngày thành lập Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, năm 2024 và bổ sung thêm một điểm đến ý nghĩa trên bản đồ báo chí Việt Nam đương đại, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với UBND và các cơ quan chức năng tỉnh Thái Nguyên triển khai công trình Tu bổ, tôn tạo Di tích quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại xã Tân Thái, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Ngày 18/1/2024, Lễ khởi công tu bổ tôn tạo Di tích quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng được tổ chức. Sau gần 7 tháng thi công, đến nay công trình đã hoàn thành cơ bản các hạng mục chính. Công trình được xây dựng trên diện tích 859 m2, mô phỏng, phục dựng các hạng mục của di tích lịch sử, phù hợp với mục tiêu trong phạm vi quy hoạch, đảm bảo đồng bộ, hài hòa về không gian, kiến trúc, cảnh quan và bảo đảm tính bền vững, bảo tồn lịch sử lâu dài. Ngoài Bia Di tích đã được dựng từ 2019, sau tôn tạo, Di tích gồm các hạng mục: Nhà sàn - Bảo tàng thu nhỏ trưng bày về Báo chí Chiến khu Việt Bắc 1946-1954, rộng 80 m2, phỏng dựng từ ngôi nhà sàn của Tổng bộ Việt Minh, nơi chỉ đạo trực tiếp các hoạt động báo chí kháng chiến và cũng là nơi thành lập Hội Nhà báo Việt Nam năm 1950; Nhà trưng bày Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng xây dựng mới dưới hình thức căn nhà cấp 4 rộng 80 m2, ở trên đồi cao, phỏng dựng trên cơ sở thiết kế theo tài liệu ghi chép và một số hình ảnh tư liệu để lại về nhà dạy học làm báo, xưa là nhà tre nứa, nay thiết kế là nhà khung gỗ và mái lá nhân tạo chống cháy, bên trong giới thiệu nhiều tài liệu, hiện vật của báo chí cách mạng Việt Nam; Bức phù điêu lớn gồm 48 chân dung các thành viên Ban Giám hiệu, giảng viên và học viên của Trường; Hội trường trong lòng đồi phục vụ hội nghị, hội thảo và các hoạt động khác, có sức chứa trên 150 người; quảng trường mini phục vụ tổ chức sự kiện, rộng 200 m2...

Ngày 9/8, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Thái Nguyên tổ chức khánh thành và bàn giao Công trình tu bổ, tôn tạo Di tích lịch sử Quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng. Đây là một trong những hoạt động chào mừng 79 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2024) và Quốc khánh 2/9. Đây cũng là hoạt động đầu tiên trong chuỗi hoạt động hướng tới kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), 75 năm Ngày thành lập Hội Nhà báo Việt Nam (21/4/1950 - 21/4/2025).

Nằm bên bờ hồ Núi Cốc, Di tích lịch sử Quốc gia Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng là một điểm thu hút khách du lịch đến Thái Nguyên. Thời gian tới, Ban Quản lý Di tích và các đơn vị liên quan tiếp tục tiển khai những hoạt động hữu ích, khai thác hiệu quả để tiếp tục gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị bền vững của một di tích quan trọng; là nơi kết nối lịch sử, hiện tại và tương lai của báo chí cách mạng Việt Nam; đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu, du lịch về nguồn của nhân dân.

P.V (T/h)