Di tích nhà bia thôn Kim Bảng - nơi ghi dấu tội ác của thực dân Pháp

Khu di tích nhà bia thôn Kim Bảng, xã Phú Điền (Nam Sách)

Nhà bia thôn Kim Bảng được xây dựng năm 2019 trên khu vực đất đình làng Kim Bảng xưa. Chính nơi đây, ngày 10.8.1949 chứng kiến một trong những trận càn quét quy mô lớn của thực dân Pháp. Trời mờ sáng, quân giặc đã bao vây thôn Kim Bảng, huy động lực lượng lùng sục, phát hiện hai hầm bí mật, bắt đi 18 cán bộ, du kích và nhân dân, dồn ra đình làng. Đặc biệt, chúng bắt được đồng chí Lê Văn Nhân (tức Hài), biết ông là Chủ tịch Ủy ban hành chính kháng chiến của xã Phú Điền, bọn địch dùng đủ mọi cực hình tra tấn ông hết sức dã man trước đồng đội và đông đảo bà con nhân dân trong thôn. Tuy thương tích đầy mình, song mỗi lần chúng hỏi về tổ chức, nơi cất giấu vũ khí, ông chỉ lắc đầu nói “không biết”.

Sau gần một ngày dùng đủ mọi nhục hình, quân giặc đã phải chịu thất bại trước sự kiên trung của người cán bộ, đảng viên cộng sản. Chúng đã xả súng, bắn chết ông tại bờ sông Bãi Nghè, gần nơi ở của gia đình ông.

Noi gương ông, 17 người bị bắt trong đó có 12 cán bộ, đảng viên dù bị quân giặc tra tấn dã man nhưng kiên quyết không khai báo.

Với phương châm giết nhầm hơn bỏ sót, kẻ thù đã hèn hạ bắn tất cả 17 người và hất xác xuống quãng sông Ba Kèo (xã Cộng Hòa).

Sau trận tập kích vào thôn Kim Bảng, địch tiếp tục mở rộng nhiều trận càn quét vào các thôn trong xã Phú Điền hòng uy hiếp tinh thần của nhân dân và thiết lập lại hệ thống làng tề đã bị phá. Nắm được ý đồ, âm mưu của kẻ địch và rút kinh nghiệm qua các trận đánh chống càn, chi bộ xã Phú Điền lãnh đạo các lực lượng vũ trang và nhân dân trong xã chủ động đánh trả địch quyết liệt, phá tan các cuộc càn quét của kẻ thù đồng thời phát động phong trào học tập, noi gương tinh thần chiến đấu, lòng quả cảm, sự hy sinh anh dũng của đồng chí Nhân và các đồng đội của ông khiến nơi đây trở thành lũy thép - nỗi kinh hoàng, khiếp sợ của kẻ kịch.

Sau giải phóng, Nhà nước đã truy tặng 13 cán bộ, đảng viên là liệt sỹ và đến ngày 26.4.2018, ông Lê Văn Nhân vinh dự được Chủ tịch nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang thời kỳ chống Pháp.

Năm 2019, UBND xã Phú Điền đã cho xây dựng nhà bia tại khu vực này. Nhà bia có chất liệu gạch, hình vuông, một tầng mái. Mái đổ bê tông dán ngói mũi, trên nóc kết hình mặt trời, các đầu mái cong tạo dáng hình vân mây. Chính giữa nhà bia dựng một tấm bia bằng đá, ghi lại sự kiện của vụ càn quét năm 1949. Trước nhà bia đặt một lư hương và hai cây đèn, chất liệu bằng đá.

Trong khuôn viên nhà bia tưởng niệm còn có giếng và cây đa cổ thụ. Giếng hình tròn, đã xây thành bao quanh.

Di tích nhà bia thôn Kim Bảng lưu lại sự kiện trong chiến tranh nhằm ghi dấu tội ác của thực dân Pháp, giáo dục, nhắc nhở các thế hệ nhân dân về lòng yêu nước, ý chí cách mạng và tri ân những người đã hy sinh bảo vệ quê hương, đất nước. Để quản lý khu di tích này, UBND xã Phú Điền đã giao cho thôn Kim Bảng thành lập Ban quản lý di tích và duy trì hoạt động bảo vệ, tuyên truyền giá trị, ý nghĩa của bia tưởng niệm đến quần chúng nhân dân. Hàng năm, ngày 17.7 âm lịch được nhân dân thôn Kim Bảng lấy làm ngày “Giỗ trận”.

Vào những ngày kỷ niệm, ngày lễ lớn của địa phương, dân tộc, các cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân địa phương thường đến thắp hương tưởng nhớ những người đã hy sinh trong sự kiện này, ôn lại quá khứ bi hùng, giáo dục con cháu về truyền thống cách mạng của quê hương.

NHẬT HỮU