Di tích về Hải đội Hoàng Sa trên đảo Lý Sơn

Ngày nay, trên huyện đảo Lý Sơn còn tồn tại nhiều di tích gắn liền với các hùng binh của Hải đội Hoàng Sa đã được nhiều thế hệ ngư dân trên đảo giữ gìn, tôn tạo để ghi tạc công ơn những người đi mở biển và giáo dục con cháu đời sau về tinh thần bất diệt của những dân binh anh hùng.

Huyện đảo Lý Sơn có diện tích chưa đầy 10 km vuông nhưng có đến hàng trăm di tích, thắng cảnh liên quan đến quá trình hình thành và đi cắm mốc giữ biển của Hải đội Hoàng Sa. Trong số các di tích đó, có nhiều di tích đặc biệt quan trọng, được nhà nước công nhận là Di tích cấp Quốc gia như Đình làng An Vĩnh, Nhà thờ Phạm Quang Ảnh, Âm linh tự….

Di tích Âm Linh tự và mộ lính Hoàng Sa (xã An Vĩnh) là nơi thờ đội hùng binh Hoàng Sa được xây dựng giữa thế kỷ 17. Đây là di tích lịch sử quan trọng, chứng minh một cách trung thực chủ quyền quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam từ thời xưa. Cùng với Âm Linh tự còn có di tích nhà thờ Phạm Quang Ảnh, di tích nhà thờ Võ Văn Khiết, những ngôi mộ gió….

Một điểm nhấn trong các cụm di tích ở Lý Sơn là Nhà trưng bày lưu niệm đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải được khánh thành vào năm 2010 ở ngay trung tâm huyện lị. Phần sảnh của công trình là tượng đài cao hơn 4 m khắc họa 3 chân dung. Người đứng giữa là cai đội với một tay chỉ thẳng về hướng biển Đông, một tay đặt lên cột mốc chủ quyền khắc chữ Hán Nôm "Vạn lý Hoàng Sa". Hai bên cai đội là hai dân binh, bên phải là một người cầm giáo, bên trái là một người vác lưới trên tay. Nhà trưng bày có tổng diện tích 180 m2, gồm 3 phòng trưng bày nhiều tư liệu, hiện vật, tranh ảnh có giá trị lịch sử góp phần minh chứng 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa vốn từ lâu là một bộ phận không thể tách rời của lãnh thổ Việt Nam.

Các di tích này có giá trị giáo dục to lớn cho thế hệ hôm nay và mai sau về tinh thần yêu nước, bảo vệ Tổ quốc.

Tượng đài Hải đội Hoàng Sa kiên quản Bắc Hải trên đảo Lý Sơn.

Di tích đình làng An Vĩnh trên đảo Lý Sơn, là nơi diễn ra Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa cũng như các lễ tế đình, các lễ hội truyền thống của người Việt trên đảo Lý Sơn. Đình làng còn có giá trị đặc biệt trong việc bảo tồn các tài liệu văn bản cổ, khẳng định chủ quyền biển đảo của nước Việt Nam.

Âm linh tự là nơi ngư dân trước khi đi biển đến cầu xin thần thánh và linh hồn những hùng binh Hải đội Hoàng Sa che chở, phù hộ trước sóng to gió lớn và bình yên trở về. Những vong linh những người lính Hoàng Sa, Bắc Hải được thờ vọng tại Âm linh tự và người dân thường xuyên đến dâng hương hành lễ và ngày lễ, Tết.

Ngôi mộ của Cai đội thủy quân Hoàng Sa Phạm Hữu Nhật (1804 - 1854) ở Lý Sơn.

Chùa Hang trên đảo Lý Sơn cũng là nơi thờ tự, cúng tế các hùng binh Hải đội Hoàng Sa vào các ngày rằm, lễ, Tết.

Những bài vị các thế hệ Chánh suất thủy đội Hoàng Sa các thời kỳ được thờ tự tại đình làng An Vĩnh.

Búng Bà Rí là nơi các dân binh Hải đội Hoàng Sa năm xưa luyện tập bơi, lặn trước khi nhận nhiệm vụ đi thực thi chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Lễ tế các vong linh hải đội Hoàng Sa ở đình làng An Vĩnh được người dân trên đảo Lý Sơn tổ chức vào ngày lễ, ngày rằm…

Mô hình thuyền câu, là những chiếc thuyền Hải đội Hoàng Sa dùng để đi đến các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa để đo đạc, cắm mốc chủ quyền được phục dựng tại đình làng An Vĩnh.

Thẻ ghi danh tính của dân binh Hải đội Hoàng Sa được phục dựng tại bảo tàng Hải đội Hoàng Sa trên đảo Lý Sơn.

Trịnh Thông Thiện