Đi tìm vị quýt Đan Hà

Giống quýt Đan Hà từng nổi tiếng khắp gần xa nhờ mẫu mã đẹp và vị ngon đặc trưng.

PTĐT - Từ xa xưa, dân gian đã có câu “Bưởi Chí Đám, quýt Đan Hà, cà phê Phú Hộ, đồi trà Thái Ninh”, trong đó Chí Đám là xã có giống bưởi Sửu ngon nổi tiếng của huyện Đoan Hùng, còn quýt Đan Hà cũng là thứ hoa quả vang danh khắp vùng. Theo câu ca từ người xưa truyền lại, tôi tìm về xã Đan Hà, nay là xã Đan Thượng, huyện Hạ Hòa tìm hiểu về giống quýt nổi tiếng khi xưa. Người dân địa phương cho biết, quýt Đan Hà được nhiều người yêu thích bởi có màu sắc, hương vị đặc trưng. Quýt có màu đỏ tươi, vỏ mỏng, căng mọng đẹp mắt. Múi quýt đều, nhiều nước, ít hạt, vị ngọt thanh đậm đà. Trong đó, giống quýt đường có núm lồi, màu đỏ hồng, ăn ngọt mát. Giống quýt hôi nhưng mùi thơm, quả tròn, nhỏ, vỏ dày, ruột bé nhưng ăn ngọt và bùi ngậy. Giống đặc biệt của quýt Đan Hà mang tên là quýt Đậu Sơn nguồn gốc không ai nói đến. Vẻ ngoài quả quýt Đậu Sơn cũng có màu cam vàng, khi chín ánh đỏ rất đẹp mắt. Quả hơi dẹt (hình quả bí ngô thu nhỏ), 2 mặt núm cuống và rốn quả đều lõm, các múi căng mọng, hằn rõ ra cả vỏ ngoài…

Ông Lê Ngọc Huấn – 75 tuổi, khu 6, xã Đan Thượng giới thiệu về cây quýt quý của gia đình.

Ông Lê Ngọc Huấn – 75 tuổi, khu 6, xã Đan Thượng, huyện Hạ Hòa cho biết: Gia đình tôi có truyền thống trồng quýt từ rất lâu đời. Hiện nay trong vườn nhà vẫn lưu giữ vài gốc quýt cổ do các cụ để lại. Giống quýt Đan Hà thường nở hoa vào tháng 1 âm lịch hàng năm và cho thu hoạch vào dịp Tết. Mặc dù là loại cây dễ sống, thích hợp với đồng đất quê hương nhưng trong quá trình chăm sóc giống quýt đặc biệt này vẫn cần có những lưu ý nhất định. Cây quýt phù hợp trồng trên đất đá thối vì đất có khả năng giữ nước tốt, không gây úng cây. Ngoài ra, do có hương thơm đặc trưng nên cây quýt thường thu hút nhiều côn trùng đến đẻ trứng, làm tổ vì vậy cần đặc biệt chú ý đến công tác phòng trừ sâu bệnh hại cây. Bên cạnh đó, sau khi thu hoạch xong, muốn cây phát triển tốt thì cần phải bứng đất vòng quanh gốc cho cây đỡ nghẹt đồng thời bổ sung các loại phân bón phù hợp để giúp cây phát triển tốt…

Tại xã Đan Thượng, huyện Hạ Hòa chỉ còn rất ít gia đình còn lưu giữ được giống quýt cổ năm xưa.

Mặc dù là giống quýt quý, được nhiều gia đình trân trọng, gìn giữ nhưng hiện nay ở Đan Thượng, giống quýt này đã mai một nhiều. Ông Vũ Xuân Hưởng – Chủ tịch UBND xã cho biết: Quýt Đan Hà có nguồn gốc từ xa xưa, từng được bà con trồng đại trà, người tiêu dùng rất ưa chuộng, thị trường không chỉ ổn định trong tỉnh mà đã được nhiều tỉnh, thành lân cận biết đến. Mặc dù có giá trị kinh tế cao, nhưng ngày nay, trong làng chỉ còn vài gia đình giữ được giống quýt cổ năm xưa. Nguyên nhân là trong quá trình chăm sóc, cây mắc sâu bệnh không phát triển. Ngoài ra, do ảnh hưởng của cuộc sống hiện đại, nhiều nhà không giữ được vườn tược như trước, trong quá trình kiến thiết, xây dựng nhà cửa đã làm mất giống quýt quý của ông cha. Chính quyền địa phương rất mong được các cấp, các ngành quan tâm, tạo điều kiện bảo tồn, nhân giống giống quýt ngon nổi tiếng của địa phương. Để từ đó, mọi người sẽ không chỉ biết đến quýt Đan Hà qua những câu ca, mà sẽ được mục sở thị, cảm nhận được vị ngon đặc biệt của loại quả này…

Vĩnh Hà