Dịch COVID-19: WHO theo dõi biến thể mới có khả năng kháng vắc xin
Nhân viên y tế tiêm vắc xin ngừa COVID-19 cho người dân tại Medellin, Colombia ngày 11/8/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
* Khẳng định hiệu quả của vắc xin trong ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng
Ngày 31/8, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết đang theo dõi một biến thể mới của virus SARS-CoV-2, bùng phát ở Colombia hồi tháng 1 đầu năm.
Biến thể B.1.621, còn gọi là biến thể Mu, đã được WHO phân loại là “biến thể đáng quan tâm”.
WHO cho biết biến thể Mu chứa các đột biến có khả năng kháng vắc xin, do đó cần thực hiện các nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ về biến thể này.
Tất cả các virus, gồm cả virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19, đều biến đổi theo thời gian và hầu hết các đột biến không ảnh hưởng hoặc chỉ ảnh hưởng rất ít đến các đặc tính của virus.
Tuy nhiên, một số đột biến có thể gây ảnh hưởng đến khả năng lây nhiễm, mức độ nghiêm trọng của căn bệnh, khả năng kháng vắc xin và thuốc điều trị.
Hiện WHO phân loại 4 biến thể virus SARS-CoV-2 ở mức “đáng lo ngại”, trong đó có biến thể Alpha xuất hiện ở 193 quốc gia, vùng lãnh thổ và biến thể Delta xuất hiện ở 170 quốc gia, vùng lãnh thổ. Có 5 biến thể, gồm biến thể Mu, đang được theo dõi.
Sau khi bùng phát ở Colombia hồi đầu năm, biến thể Mu đã lan sang các quốc gia khác ở Nam Mỹ và châu Âu.
WHO cho biết biến thể Mu chiếm chưa đến 0,1% số ca mắc COVID-19 trên toàn cầu. Tuy nhiên, ở Colombia, tỉ lệ này là 39%.
* Mặc dù nhiều nghiên cứu cho thấy khả năng bảo vệ của vắc xin suy giảm theo thời gian, song chế phẩm này vẫn có thể giúp ngăn bệnh tiến triển nặng ở những bệnh nhân mắc COVID-19, qua đó giảm nguy cơ phải nhập viện.
Theo phóng viên TTXVN tại Brussels, trong báo cáo được công bố ngày 30/8, Viện Y tế công cộng của Bỉ (Sciensano) cho biết với đặc điểm dễ lây lan, biến thể Delta cũng có khả năng kháng lại các loại vắc xin cao hơn các biến thể khác.
Tuy nhiên, ngay cả khi có sự khác nhau về mức độ bảo vệ của vắc xin tùy thuộc vào công nghệ được sử dụng (vắc xin mRNA dường như hiệu quả hơn một chút so với vắc xin dựa trên cơ chế vector adenovirus), vắc xin vẫn phát huy hiệu quả trong việc ngăn chặn bệnh tiến triển nặng khi mắc COVID-19.
Theo số liệu của các cơ quan y tế Mỹ, 90% trường hợp nhập viện hoặc tử vong xảy ra ở những bệnh nhân không được tiêm chủng đủ liều. Ở Bỉ, chỉ 2,5% số người nhập viện kể từ tháng Một năm nay đã được tiêm đủ 2 mũi vắc xin.
Dữ liệu mới nhất của Sciensano còn cho thấy khả năng lây truyền virus SARS-CoV-2 ở những người đã tiêm phòng cũng thấp hơn nhiều, từ 52% đến 62%. Đối với các trường hợp đã tiêm chủng, nguy cơ bị nhiễm bệnh cũng giảm đáng kể.
Tuy nhiên, một số ít trường hợp đã tiêm chủng và nhiễm bệnh vẫn có khả năng lây lan bệnh cho người khác tương tự những người đã mắc bệnh mà không tiêm phòng. Đó cũng là lý do mà giới chức y tế Bỉ quyết định kể từ ngày 1/9, tất cả những người tiếp xúc có nguy cơ cao, kể cả những người đã được tiêm chủng đủ liều, sẽ phải làm xét nghiệm PCR vào ngày thứ nhất và ngày thứ 7.
Theo các chuyên gia y tế Bỉ, những người bị suy giảm miễn dịch (khoảng 400.000 người ở Bỉ) sẽ cần tiêm mũi vắc xin tăng cường để kích thích hệ miễn dịch. Điều này cũng có thể được áp dụng đối với những người cao tuổi có hệ miễn dịch yếu hơn.
Tuy nhiên, với dân số nói chung, vấn đề này chưa được xem xét. Giáo sư miễn dịch học Michel Moutschen thuộc Đại học Lìege của Bỉ cho rằng việc tiêm mũi vắc xin tăng cường cho toàn dân là cồng kềnh và tốn kém, đặc biệt khi lợi ích của biện pháp này chưa được xác định.
Về thời gian bảo vệ của vắc xin, một nghiên cứu của Anh, được thực hiện bằng cách sử dụng dữ liệu thu thập từ khoảng 1 triệu người dùng ứng dụng Zoe Covid, cho thấy 1 tháng sau khi tiêm mũi thứ hai, vắc xin của Pfizer có thể đạt hiệu quả phòng bệnh là 88%, nhưng khả năng bảo vệ này giảm xuống còn 74% sau 5 đến 6 tháng.
Đối với vắc xin của AstraZeneca, hiệu quả giảm từ 77% một tháng sau khi tiêm mũi thứ 2 xuống còn 67% sau 4 đến 5 tháng. Mặc dù vậy, những tỷ lệ này vẫn được đánh giá tích cực.
Trong khi đó, một nhà miễn dịch học khác tại Đại học Lìege cũng nhấn mạnh rằng nếu mức độ kháng thể do vắc xin tạo ra giảm theo thời gian, điều đó không có nghĩa là cơ thể không có khả năng phòng vệ. Các tế bào bộ nhớ rất nhanh chóng sản xuất ra những kháng thể mới song với tốc độ chậm, đồng nghĩa virus vẫn sẽ lây lan đến màng nhầy.
Tuy nhiên, tuyến phòng thủ thứ 2 đã sẵn sàng. Điều này lý giải tại sao vắc xin có thể giúp ngăn bệnh tiến triển nặng một cách hiệu quả và phần lớn các trường hợp mắc bệnh sẽ có ít triệu chứng.
