Điểm nhấn mới trong không gian văn hóa hồ Hoàn Kiếm

Công trình khẳng định vị thế

Từ năm 2009 và 2012, PGS. TS Hà Đình Đức đã đề xuất xây dựng cột mốc số 0 tại khu vực hồ Hoàn Kiếm. Năm 2017, thành phố Hà Nội cũng đề cập việc này trong dự án chỉnh trang khu vực hồ Hoàn Kiếm. Năm 2018, Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam - Bộ Tài nguyên và Môi trường có công văn khẳng định việc cần thiết xây dựng cột mốc số 0 của Hà Nội, đồng thời thống nhất đề xuất vị trí đặt cột mốc số 0 tại ngã tư Hàng Khay – Đinh Tiên Hoàng. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, đến nay dự án mới tái khởi động trở lại.

“Cột mốc số 0” là một trong những hạng mục quan trọng nhằm tạo điểm nhấn không gian công cộng khu vực Hồ Gươm (Phối cảnh 3D phương án đạt giải Nhất - Nguồn: Ban tổ chức)

Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long, Hà Nội là trái tim của cả nước và hồ Hoàn Kiếm là trái tim của Thủ đô. Theo chủ trương của Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, công trình cột mốc Km 0 phải được đặt ở khu vực xung quanh hồ Hoàn Kiếm. Đây là một hạng mục quan trọng, biểu tượng văn hóa, điểm nhấn không gian, điểm đến du lịch độc đáo của Thủ đô và đất nước. Việc xây dựng cột mốc Km 0 vừa góp phần quảng bá hình ảnh Hà Nội, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, du lịch.

Nhấn mạnh về vai trò của “cột mốc số 0”, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Hà Nội, cho rằng “cột mốc số 0” là một công trình dấu ấn mà Hà Nội cần quan tâm. Cột mốc số 0 không phải là tượng đài, cũng không phải là cột cây số trên đường quốc lộ mà nó bao hàm ý nghĩa sâu xa, mang ý nghĩa biểu tượng. Do đó, khi công trình này được đặt tại khu vực hồ Hoàn Kiếm sẽ nâng tầm và khẳng định vị thế thủ đô đối với cả nước.

Với tầm quan trọng như vậy, việc Ủy ban nhân dân quận Hoàn Kiếm tổ chức hẳn một cuộc thi về ý tưởng thiết kế cột mốc số 0 là một cách làm rất cầu thị, thận trọng. Thực tế, cũng chưa có một công trình nào thuộc Dự án Đầu tư xây dựng, cải tạo chỉnh trang khu vực xung quanh Hồ Hoàn Kiếm lại nhận được sự đồng thuận và nhất trí cao như vậy từ các chuyên gia về di sản và giới kiến trúc sư. Bằng chứng là chỉ sau hơn 1 tháng phát động cuộc thi ý tưởng sáng tạo cột mốc số 0 tại hồ Hoàn Kiếm đã đi đến đích với 5 phương án xuất sắc nhất để giới thiệu đến công chúng.

Không thể không nhắc đến phương án có tên “Cổng ánh sáng”, ý tưởng đạt giải Nhất của cuộc thi. Theo phương án có tên “Cổng ánh sáng” này, cột mốc được thiết kế chìm dưới mặt đất, và nằm tại vị trí trước quảng trường Lý Thái Tổ. Điểm nhấn của thiết kế là sử dụng công nghệ 3D hologram - công nghệ tạo hình ảnh nổi ba chiều bằng ánh sáng để tạo nên một “cổng” bằng ánh sáng ảo trong khu vực. Tùy thuộc vào các thời điểm hay sự kiện khác nhau, có thể điều chỉnh hình ảnh sao cho phù hợp.

Như nhận xét từ giới chuyên môn, đây là phương án độc đáo, khả thi và mang tính ước lệ cao: Vừa không làm ảnh hưởng đến không gian của tượng đài Lý Thái Tổ, vừa tạo ra các kịch bản chiếu sáng phong phú để tăng thêm điểm nhấn cho cột mốc.

Ở một góc độ khác, 2 phương án được giải Nhì và Ba tại cuộc thi cũng rất độc đáo. Theo đó, đồ án giành giải Nhì chọn đặt cột mốc ở góc đường Hàng Khay - Đinh Tiên Hoàng dưới dạng một đường tròn, trên đó có họa tiết trống đồng và các vạch mốc tỏa ra các hướng, dẫn về những tỉnh thành khác. Điểm mạnh của phương án này là sự đơn giản mạch lạc, ngôn ngữ hiện đại có tính biểu đạt cao.

Bên cạnh đó, phương án giành giải Ba lại mang đến một ý tưởng vừa táo bạo, vừa đậm chất lãng mạn khi chọn một... góc nhỏ hồ Hoàn Kiếm làm cột mốc số 0, với việc tạo ra một hình tròn trên mặt nước. Như lời Hội đồng giám khảo, dù khó khả thi vì sử dụng mặt nước hồ Hoàn Kiếm, nhưng đây là cách tạo hình mới mẻ, thể hiện tính thời đại với tinh thần thiết kế để hòa hợp với cảnh quan rất đáng trân trọng... Được biết, từ các thiết kế này, Ban tổ chức sẽ hoàn thiện phương án thiết kế cho cột mốc Km 0 và thi công trong năm 2020.

Điểm đến hấp dẫn

Khu vực Hồ Hoàn Kiếm chứa trong lòng nó “một hệ thống” các không gian văn hóa đa dạng và cuốn hút như Đảo Rùa – Tháp Rùa, Đảo Ngọc – đền Ngọc Sơn, đền Bà Kiệu, cầu Thê Húc, Tháp Bút Tháp Hòa Phong và hai khu vực tượng đài lưu niệm Vua Lý Thái Tổ và Lê Thái Tổ. Đây chính là yếu tố tạo nên sức hấp dẫn và sức sống cho “phố đi bộ” vào những ngày cuối tuần của quận Hoàn Kiếm, một trong những trung tâm kinh tế, văn hóa và chính trị của Thủ Đô.

Nói như PGS. TS Đặng Văn Bài – Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam, không gian hồ Hoàn Kiếm là một không gian văn hóa, lịch sử nhưng cũng là không gian mở cho sáng tạo. Việc xây dựng cột mốc Km 0 xứng tầm, hài hòa với không gian nơi đây sẽ thực sự biến Hà Nội thành thành phố sáng tạo. Quan trọng hơn, cột mốc số 0 của Hà Nội không chỉ đơn thuần là cột mốc để tính khoảng cách từ Hà Nội đến các địa phương khác mà còn là điểm du lịch thú vị, ý nghĩa, mọi du khách đều muốn chinh phục. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã xây dựng cột mốc số 0 tại Thủ đô hoặc các địa điểm nổi tiếng, đã mang lại hiệu quả tốt trong quảng bá hình ảnh đất nước và phát triển du lịch.

“Biểu tượng cột mốc Km 0 sẽ góp phần làm gia tăng giá trị khu di tích quốc gia đặc biệt đền Ngọc Sơn – Hồ Hoàn Kiếm với tư cách một “điểm nhấn mới” bổ sung vào không gian hồ Hoàn Kiếm cũng như góp phần vào việc tổ chức không gian đi bộ khu vực hồ Hoàn Kiếm và phụ cận như mục tiêu cụ thể đặt ra” – PGS. TS Đặng Văn Bài nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm này, ông Nguyễn Mạnh Thản – Chủ tịch Hiệp Hội Du lịch Hà Nội, cho rằng, cột mốc số Km 0 vốn khá phổ biến tại nhiều thành phố trên thế giới. Do đó, cột mốc Km số 0 không chỉ quảng bá truyền thống lịch sử, tôn vinh địa danh nơi đặt cột mốc mà còn là một điểm du lịch thú vị. “Đối với du khách trong và ngoài nước, việc chụp hình chung với những cột mốc địa danh ở bất cứ đâu thật sự là kỷ niệm đáng nhớ trong mỗi chuyến đi. Những cột mốc biên giới, cột mốc tọa độ hay cột mốc số 0... luôn là những điểm dừng chân với nhiều ý nghĩa. Vì vậy, cột mốc số 0 ở Thủ đô Hà Nội lại càng rất nên có và mong nó được dựng lại càng sớm càng tốt” – ông Nguyễn Mạnh Thản cho hay.

T.Dũng