Điểm tựa cho sĩ tử sau 'cú vấp' về điểm thi

Học sinh lớp 12 tới Viện Tâm lý Giáo dục và Đào tạo nghe tư vấn từ chuyên gia. Ảnh: NVCC.

Chọn lối đi, không được lùi bước

Thời điểm này, khi điểm thi tốt nghiệp THPT năm 2025 được công bố cũng là lúc các thí sinh tra cứu kết quả. Bên cạnh những em điểm cao thì còn nhiều sĩ tử tỏ ra buồn chán, mất niềm tin khi điểm thi không được như ý. Thạc sĩ Lê Trung Kiên - Phó Viện trưởng Viện Tâm lý Giáo dục và Đào tạo (IPET) có những chia sẻ, tư vấn dành cho các thí sinh.

Trước hết, việc thừa nhận cảm xúc buồn bã, hụt hẫng hay lo lắng là điều bình thường và cần thiết. Thay vì giấu kín hay tự trách mình, các em hãy cho phép bản thân được buồn chán một chút, chấp nhận rằng cảm xúc tiêu cực là một phần của cuộc sống. Chính sự hiểu mình sẽ là tiền đề để các em xây dựng lại niềm tin và xác định hướng đi phù hợp.

Thạc sĩ Lê Trung Kiên đến từ Viện Tâm lý Giáo dục và Đào tạo. Ảnh: NVCC.

Thời điểm này, học sinh nên tạm thời rời xa mạng xã hội bởi sẽ có những chia sẻ về thành tích rực rỡ, có thể khiến các em cảm thấy thua kém, tự ti; một số bạn gặp phải biểu hiện khủng hoảng tinh thần, có phần tiêu cực và thiếu kiểm soát. Cả hai xu hướng này đều không giúp ích cho trạng thái tinh thần đang tổn thương của các em, thậm chí dễ dẫn đến những suy diễn sai lệch về bản thân.

Thay vì bị cuốn vào sự ồn ào ấy, các em nên tìm đến những người mang năng lượng tích cực. Với mỗi người một khác, đó có thể là cha mẹ, bạn bè thân thiết, thầy cô hoặc chuyên viên tâm lý. Việc trò chuyện với người phù hợp giúp các em cảm thấy được lắng nghe, được thấu hiểu và nhận lại sự định hướng thiết thực mà không hề đơn độc.

Trong thời điểm nhạy cảm này, bên cạnh các em luôn có những người sẵn sàng che chở, yêu thương và giúp các em đứng dậy. Dù điểm số thế nào, tình cảm ấy vẫn nguyên vẹn và đáng tin cậy. Tìm kiếm không gian an toàn, ở bên những người thân yêu là bước đầu tiên để phục hồi và giúp ta tỉnh táo lựa chọn hướng đi kế tiếp.

Điểm số không quyết định giá trị con người, càng không thể đánh giá tương lai hay cuộc đời các em. Cú vấp hôm nay, nếu được nhìn nhận đúng cách có thể trở thành nền móng vững chắc cho sự trưởng thành mai sau. Các em có quyền buồn nhưng không cần tuyệt vọng. Phía trước vẫn còn rất nhiều con đường đang rộng mở để khám phá.

Cha mẹ thông thái sẽ giúp con trưởng thành

Thí sinh phấn khởi sau khi hoàn thành Kỳ thi tốt nghiệp THPT tại điểm thi Trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong, tỉnh Ninh Bình. Ảnh: Đình Tuệ.

Điều các em cần nhất lúc này không phải là sự phán xét, mà là sự thấu hiểu và đồng hành. Cha mẹ phải giữ bình tĩnh, thể hiện tình yêu thương vô điều kiện: Dù điểm số thế nào, cha mẹ cần cho con thấy tình yêu thương của mình không phụ thuộc vào thành tích.

Cha mẹ ứng xử nhẹ nhàng, vui vẻ, dành thời gian cho bữa cơm gia đình cùng con. Thay vì trao đổi điểm số, hãy trao đổi với con cởi mở bằng những câu như “Mẹ thấy An có thể nộp hồ sơ vào trường A hay trường B. Ở đó cũng có khoa X con thích nè, cũng tốt lắm đó”… Khi con cảm thấy mình có “team”, con sẽ lập tức giảm cảm giác tiêu cực và trở nên cởi mở hơn nhiều.

Có những trẻ sống giàu cảm xúc và có thể những gì con cần lúc này chỉ đơn giản là một người cho con “xả”. Con sẽ khóc hết nước mắt, liên tục trách bản thân. Điều cha mẹ cần làm là lắng nghe, thấu cảm.

Khi con chia sẻ, cha mẹ đừng nên ngắt lời hay so sánh với người khác. Sự lắng nghe trọn vẹn chính là liều thuốc tinh thần quý giá. Cha mẹ cũng nên truyền cho con động lực, sự tự tin bằng cách nhắc lại cho con biết những điểm mạnh của con và khẳng định sự tin tưởng của người lớn.

Các thí sinh tham dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 tại tỉnh Ninh Bình. Ảnh: Đình Tuệ.

Khi con đang trong trạng thái tiêu cực, thậm chí buông xuôi, cha mẹ hãy chủ động tìm kiếm thông tin và bàn bạc cùng con nhìn vào tương lai. Đề nghị cùng con tìm hiểu các lựa chọn học tập khác. Nếu cần có thể liên hệ chuyên viên tư vấn, bộ phận tuyển sinh thuộc các trường đại học, cao đẳng hoặc các trường đào tạo nghề phù hợp.

Tại nhà, cha mẹ hãy hạn chế nói về điểm số hoặc so sánh con với người khác. Thay vì thế, hãy tổ chức các hoạt động gia đình, đôi khi chỉ đơn giản là đưa cả nhà đi ăn. Cha mẹ cũng nên khuyến khích con tham gia hoạt động thể chất, kỹ năng mềm, đọc sách hoặc nghỉ ngơi phù hợp.

Phản ứng của cha mẹ sau kỳ thi có thể trở thành bước ngoặt tâm lý quan trọng đối với con cái. Một lời động viên đúng lúc, một cái ôm lặng thầm hay một buổi trò chuyện nhẹ nhàng có thể xoa dịu nỗi buồn và khơi dậy nội lực trong các em. Bởi con đường phía trước không nằm ở kết quả thi, mà ở sự hồi phục và trưởng thành từ cú vấp đầu đời.

Những lựa chọn không kém phần giá trị

Học sinh tìm tới chuyên gia tư vấn để nghe về những sự lựa chọn cho tương lai sau THPT. Ảnh: NVCC.

Kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT tuy quan trọng, nhưng không quyết định toàn bộ tương lai của một học sinh. Đối với những em có điểm số không như mong muốn, điều cần làm không phải là dằn vặt hay buông xuôi, mà là nhìn nhận lại bản thân, ngay lập tức khám phá những lựa chọn phù hợp hơn với năng lực và đam mê để định hình bước đi kế tiếp.

Trong hệ sinh thái giáo dục và nghề nghiệp hiện nay, có nhiều hướng đi đáng giá, thiết thực và không kém phần thành công. Các em hãy kiểm tra kỹ những lựa chọn mình có sau khi các trường đã công bố điểm chuẩn. Có nhiều lựa chọn để đi đến công việc mình thích.

Ví dụ nếu em muốn làm công tác nhân sự cho doanh nghiệp, em có thể học ngành Tâm lý học hoặc ngành Quản trị kinh doanh. Với mỗi ngành này, em cần tìm hiểu xem có những trường nào có ngành học này. Tiếp đến em tìm hiểu môi trường phù hợp với mong muốn cá nhân và thỏa mãn điều kiện gia đình.

Học sinh có thể tìm hiểu các trường vẫn xét tuyển học bạ (đặc biệt các trường ngoài công lập) hoặc quan tâm đến các khóa học trực tuyến cấp bằng hay chứng chỉ nghề uy tín. Thí sinh cũng nên tham khảo ý kiến thầy cô giáo, các chuyên gia hướng nghiệp bởi họ có kinh nghiệm và giàu thông tin hữu ích hỗ trợ cho các em.

Đình Tuệ