Điện ảnh Thủ đô 'lấy ngắn nuôi dài'

Tôn vinh các tác phẩm mang vẻ đẹp và giá trị văn hóa Thủ đô

Liên hoan phim ngắn Hà Nội (LHP) lần thứ nhất năm 2024 (giải Sao Khuê) vừa được Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật (VHNT) Hà Nội phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Hội Điện ảnh Hà Nội tổ chức nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024). Ban tổ chức khuyến khích các tác phẩm về Hà Nội với các tiêu chí: ý tưởng độc đáo, có sự tìm tòi và khám phá cách thể hiện mới về Thăng Long - Hà Nội, nội dung phim mang tính nhân văn sâu sắc, tôn vinh vẻ đẹp và giá trị văn hóa, con người Hà Nội, thể hiện tính chuyên nghiệp trong cách làm phim.

Các thành viên Ban giám khảo Liên hoan phim ngắn Hà Nội.

Phát động từ tháng 5/2024, với chủ đề "Vì một Hà Nội ngàn năm văn hiến", LHP nhận được 32 tác phẩm dự thi (bao gồm 20 phim tài liệu, 10 phim hoạt hình và 2 phim truyện ngắn). Các tác phẩm đều đến từ các đơn vị sản xuất phim lớn trên địa bàn Thủ đô như Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương, Điện ảnh Quân đội nhân dân, Hãng phim Hoạt hình Việt Nam, Ban Văn nghệ, Ban Khoa giáo - Đài truyền hình Việt Nam và một số tác phẩm của các cá nhân.

Nhận xét chung về các tác phẩm tham dự, bà Bành Thị Mai Phương, Chủ tịch Hội Điện ảnh Hà Nội cho rằng, các phim tham gia LHP đều có chất lượng tốt, đồng đều, phản ánh nhiều khía cạnh về văn hóa, con người Hà Nội cũng như nét đẹp truyền thống và hiện đại của đất nước. Ngoài các buổi chiếu phim, LHP còn có nhiều hoạt động phong phú như tọa đàm, chiếu giới thiệu phim ngắn thế giới và phim ngắn trong nước.

Chung cuộc, ban tổ chức đã trao 11 giải thưởng gồm 1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 3 giải Ba và 5 giải Khuyến khích. Giải Nhất thuộc về phim "Hóa giải" của đạo diễn Vũ Anh Nhất (Điện ảnh Quân đội nhân dân sản xuất). 2 giải Nhì thuộc về phim "Ngày mai có nắng" (đạo diễn Đỗ Thị Huyền Trang, Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương) và phim "Nữ tướng Mê Linh" (đạo diễn Phùng Văn Hà, Hãng phim Hoạt hình Việt Nam).

Khai thác đề tài hậu chiến, "Hóa giải" có độ dài 28 phút kể về nỗ lực hàn gắn mối quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam sau gần 3 thập kỷ, thông qua các cuộc gặp giữa các cựu phi công của hai nước. Từ các câu chuyện của hai phía trong "Hóa giải", khán giả thấy được sự khốc liệt của chiến tranh nhưng cũng chính từ đó, càng cảm nhận được giá trị của hòa bình cũng như lòng nhân ái của con người Việt Nam.

Như đạo diễn Vũ Anh Nhất chia sẻ, thông điệp mà tác phẩm mang đến với người xem là: Hơn cả chiến thắng là hòa bình, hãy gác lại quá khứ để cùng xây đắp tương lai tốt đẹp hơn. Đặc biệt, trong đó nổi bật phẩm chất, tinh thần của người Việt Nam đó là luôn yêu và trân trọng hòa bình, xếp lại nỗi đau bằng sự bao dung vô tận. Bên cạnh sự nổi bật về giá trị nội dung cũng như nghệ thuật mà bộ phim mang lại thì việc trao giải Nhất cho một bộ phim với thông điệp hòa bình có lẽ là một sự phù hợp không thể nào hơn khi Hà Nội đã được vinh danh "Thành phố vì hòa bình".

NSND Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội khẳng định LHP là nơi hội tụ các tác phẩm phim ngắn về Hà Nội với phong cách độc đáo, ngôn ngữ điện ảnh đa dạng, thể hiện cái nhìn mới mẻ, sáng tạo, nhiều màu sắc về mảnh đất và con người Hà Nội ngàn năm văn hiến. Với mong muốn LHP ngắn Hà Nội phát hiện và tôn vinh các tác giả, tác phẩm của điện ảnh Hà Nội, góp phần xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để các nghệ sĩ điện ảnh Hà Nội thể hiện tài năng, trách nhiệm cho ra đời những tác phẩm điện ảnh bám sát hơi thở cuộc sống, quảng bá hình ảnh Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại

Bước khởi động đưa phim ngắn tới công chúng

Có thể nói, LHP ngắn Hà Nội là một hoạt động ý nghĩa, cần thiết không chỉ trong đời sống VHNT của Hà Nội mà còn đối với điện ảnh cả nước. Có một thực tế, mặc dù đời sống điện ảnh trong nước thời gian vừa qua vô cùng sôi động nhưng không khí sản xuất phim truyện của Hà Nội lại khá trầm lắng, chưa xứng với tiềm năng và kỳ vọng. Những bộ phim ra rạp hầu như đều được sản xuất bởi các đơn vị điện ảnh Trung ương đóng trên địa bàn TP Hà Nội. Hoạt động giao lưu điện ảnh tại Hà Nội gần đây cũng thưa vắng. Không chỉ những người làm điện ảnh mà người dân Thủ đô ít có cơ hội được hòa mình vào không khí sôi động của ngày hội điện ảnh.

LHP Việt Nam gần đây nhất diễn ra tại Hà Nội là từ năm 1996. Nếu như trước đây, Cánh diều - giải thường niên của Hội Điện ảnh Việt Nam được tổ chức luân phiên giữa Hà Nội - TP Hồ Chí Minh thì từ năm 2022, chuyển địa điểm tổ chức là thành phố biển Nha Trang. Duy chỉ còn có LHP quốc tế Hà Nội 2 năm một lần tổ chức tại Hà Nội. Sự dịch chuyển các sự kiện điện ảnh tới các địa phương khác có tiềm năng về du lịch cũng như cho người dân các tỉnh có cơ hội được tiếp cận với điện ảnh đã vô tình khiến cho hoạt động của lĩnh vực này ở Thủ đô có phần thưa thớt. Vì thế, sự có mặt của LHP ngắn Hà Nội sẽ mang tới một sân chơi nghề nghiệp cho những người trẻ yêu điện ảnh và còn đánh thức, khơi dậy sức sáng tạo của những người làm điện ảnh Thủ đô.

Đoàn làm phim “Hóa giải” nhận giải Nhất tại Liên hoan phim ngắn Hà Nội.

Việc lựa chọn thể loại phim ngắn cho LHP là phù hợp trong điều kiện hiện nay. Phim ngắn được hiểu là một tác phẩm điện ảnh hội tụ đầy đủ những công đoạn kỹ thuật như với quá trình sản xuất một tác phẩm điện ảnh thuần túy, nhưng mức độ nhỏ hơn, quy mô, kinh phí đầu tư sản xuất ít hơn cũng như thời lượng ngắn hơn. Một tác phẩm phim ngắn thường có độ dài 5 đến 45 phút.

Với những người làm điện ảnh trẻ thì phim ngắn, được ví như là tấm danh thiếp "chào sân" của họ. Với ưu thế quan trọng nhất là ít tốn kém, có thể triển khai nhanh ở nhiều dạng đề tài, thời gian qua, nhiều cuộc thi, nhiều dự án phim ngắn đã được tổ chức với những gói hỗ trợ sản xuất phim của các tổ chức, cá nhân trong cả nước.

Những thành tích tại các LHP quốc tế của các đạo diễn trẻ như Phạm Thiên Ân thắng giải Camera D'Or tại LHP quốc tế Cannes 2023 với "Bên trong vỏ kén vàng" được phát triển từ phim ngắn "Hãy thức tỉnh và sẵn sàng", Phạm Ngọc Lân vừa giành giải "Phim dài đầu tay xuất sắc" nhất tại LHP quốc tế Berlin 2024 với "Cu li không bao giờ khóc"... đã mang đến nhiều hy vọng cho những người làm phim trẻ.

Cùng với LHP quốc tế Hà Nội, LHP quốc tế TP Hồ Chí Minh và LHP quốc tế Đà Nẵng, sự có mặt của LHP ngắn Hà Nội được kỳ vọng thành điểm hẹn văn hóa cho người yêu điện ảnh Thủ đô, góp phần làm phong phú bức tranh LHP. Với những ưu việt của mình như thời gian tổ chức nhanh, gọn nhẹ, hấp dẫn, LHP ngắn phù hợp với điều kiện của nhiều địa phương. Trước Hà Nội, tháng 10/2023, TP Hồ Chí Minh cũng đã tổ chức thành công LHP ngắn lần thứ nhất.

Với mục tiêu xây dựng môi trường điện ảnh chất lượng cao tại thành phố, vinh danh những phim ngắn tiêu biểu, phát hiện và bồi dưỡng tài năng trẻ, thúc đẩy giao lưu văn hóa, nâng cao kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp, kết nối cộng đồng làm phim, LHP đã nhận được 96 tác phẩm tham gia. Trong đó, số lượng phim truyện vượt trội với 60 phim, 23 phim tài liệu và 13 phim hoạt hình. Điều này cũng cho thấy sự khác biệt thú vị trong bức tranh điện ảnh giữa hai miền.

Nếu như những người làm phim ngắn ở khu vực phía Nam thích thú với mảng phim truyện thì những người làm phim ở phía Bắc tại tập trung nhiều ở mảng phim tài liệu. Hy vọng rằng thời gian tới, những người làm điện ảnh cả nước sẽ khắc phục được điều này để bức tranh phim ngắn hài hòa, cân đối hơn giữa các thể loại.

Không chỉ là sự kiện ý nghĩa chào mừng 70 năm giải phóng Thủ đô, LHP ngắn Hà Nội lần thứ nhất còn là bước khởi động cho những đạo diễn trẻ, những nhà làm phim Thủ đô tiếp tục phát huy tiềm năng, lợi thế của nơi được ví là cái nôi ra đời của nhiều tác phẩm điện ảnh nổi tiếng. Đồng thời, là bước đệm quan trọng để đưa phim ngắn Việt đến gần hơn với công chúng và thị trường quốc tế.

Khánh Thảo