Diễn đàn Nông dân Quốc gia: Bộ Công Thương gỡ khó về thương mại điện tử

Bộ Công Thương đồng hành nông dân vượt thách thức thương mại điện tử

Tại Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ X năm 2025 với chủ đề “Kết nối thị trường - Xây dựng thương hiệu - Thúc đẩy tiêu thụ nông sản, góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước đạt mức 2 con số”, do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp Bộ Công Thương tổ chức sáng 1/10, thương mại điện tử là một trong những vấn đề được nông dân và hợp tác xã đặc biệt quan tâm.

Chị Chảo Thị Yến, Hợp tác xã Tri thức - Bản địa Goong, (Lào Cai)

Chị Chảo Thị Yến, đại diện Hợp tác xã Tri thức – Bản địa Goong (Lào Cai), cho biết: Hiện nay nhiều sàn thương mại điện tử lớn đang chiếm thị phần quan trọng trong xuất nhập khẩu, song nông dân gặp nhiều khó khăn khi tham gia. Theo chị, có ba vướng mắc chính: Thứ nhất, phí sàn quá cao, trong khi biên lợi nhuận nông sản thấp, dẫn đến bán rẻ thì lỗ, bán cao lại khó cạnh tranh; Thứ hai, điều kiện ngặt nghèo từ sàn khiến bà con khó tiếp cận; Thứ ba, chi phí vận chuyển lớn, thậm chí gấp đôi giá trị sản phẩm, làm giảm hiệu quả kinh doanh.

Từ thực tế này, chị Yến đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ Công Thương về kế hoạch phối hợp với các sàn lớn như Shopee, Lazada, Tiki, Postmart, Voso… để bảo vệ quyền lợi chính đáng của nông dân, đồng thời hỗ trợ tiêu thụ nông sản trong nước và mở rộng ra thị trường quốc tế. Chị cũng kiến nghị Nhà nước xem xét cơ chế, chính sách nhằm điều chỉnh mức phí sàn hợp lý và tháo gỡ “nút thắt” về logistics, giúp nông sản Việt đến được thị trường xa hơn với chất lượng tốt hơn.

Liên quan đến vấn đề logistics, bà Nguyễn Thị Thành Thực, chuyên gia nông nghiệp, cho rằng chi phí logistics của Việt Nam còn quá cao do hạ tầng sản xuất và logistics manh mún, khiến giá trị gia tăng trong xuất khẩu vẫn thấp. Theo bà, cần triển khai ba giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, xây dựng chợ OCOP kiểu Phuket (Thái Lan), nơi hơn 50% sản phẩm là OCOP, tạo điểm đến sầm uất, hỗ trợ tiêu thụ nông sản.

Thứ hai, phát triển cụm công nghiệp nông nghiệp, cụm làng nghề quy mô 300 - 500m²/hộ như mô hình Trung Quốc, thay vì để nhà đầu tư chuyển cơ hội sang nước khác vì thiếu hạ tầng và chính sách.

Thứ ba, đầu tư trung tâm đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, hỗ trợ công nghệ chế biến, bảo quản, như kinh nghiệm Hàn Quốc, giúp nông dân và doanh nghiệp khởi nghiệp nâng cao hiệu quả bán hàng.

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) chia sẻ tại Diễn đàn.

Trả lời về nội dung này, bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, cho biết Bộ Công Thương đã ban hành Chiến lược phát triển Thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026-2030 (tạm áp dụng cho 5 năm đầu) nhằm tháo gỡ những khó khăn về chi phí sàn và vận chuyển, đặc biệt đối với sản phẩm nông sản.

Theo đó, các Sở Công Thương và hiệp hội ngành hàng được giao xây dựng đề án cụ thể để hỗ trợ địa phương, đồng thời hướng dẫn triển khai chiến lược một cách đồng bộ. “Chúng tôi kỳ vọng, với định hướng này, các địa phương sẽ quan tâm hơn tới việc củng cố hiệp hội, tạo sự liên kết và hỗ trợ lẫn nhau”, bà Oanh nhấn mạnh.

Về phí sàn và vận chuyển, bà cho biết đây là yếu tố thuộc cơ chế thị trường, Nhà nước không thể can thiệp trực tiếp. Tuy nhiên, Bộ Công Thương đã làm việc và đạt thỏa thuận với các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Lazada, TikTok, Amazon… nhằm đưa ra nhiều chương trình hỗ trợ: Quảng bá sản phẩm OCOP, giới thiệu sản phẩm mới của địa phương, hướng dẫn đáp ứng tiêu chuẩn đưa hàng lên sàn, tổ chức đào tạo miễn phí cho doanh nghiệp, nhất là bán hàng trên thương mại điện tử quốc tế.

Để giảm chi phí, bà Oanh khuyến nghị các địa phương và doanh nghiệp nâng cao chất lượng, mở rộng quy mô sản xuất, áp dụng mô hình gom hàng, vận chuyển kết hợp. Bà dẫn chứng, ở Tây Bắc, các đơn vị bán gạo cùng gom hàng để vận chuyển chung, giúp tiết kiệm logistics.

Ngoài ra, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các sàn tổ chức các chương trình khuyến mại lớn như Online Friday, tạo cơ hội để doanh nghiệp quảng bá sản phẩm với chi phí thấp hơn và tiếp cận khách hàng rộng rãi hơn.

Luật Thương mại điện tử bảo vệ người tiêu dùng, hỗ trợ nông sản chủ lực

Chia sẻ về vấn đề thương mại điện tử, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, định hướng chính sách quan trọng nhất hiện nay là bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Dự kiến, Luật Thương mại điện tử sẽ được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp tháng 10 tới.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Sau khi luật ban hành, Bộ Công Thương sẽ có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương tận dụng hiệu quả các chương trình xúc tiến thương mại, tập trung hỗ trợ những sản phẩm chủ lực như nông sản, thủy sản. Các hình thức hỗ trợ có thể bao gồm: miễn phí đưa sản phẩm lên sàn, giảm chi phí logistics, tập trung vào 100 sản phẩm trọng điểm.

Về khung pháp lý, Bộ trưởng cho biết, việc điều chỉnh các nghị định liên quan đến Luật Thương mại điện tử sẽ giúp giải quyết căn bản những băn khoăn của doanh nghiệp sản xuất, đồng thời tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động thương mại điện tử.

OCOP muốn vươn tầm quốc tế phải “sạch, đẹp, có thương hiệu”

Tại Diễn đàn, khi được đặt câu hỏi về giải pháp đưa sản phẩm OCOP từ đặc sản địa phương ra thị trường quốc tế, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh tầm quan trọng của chất lượng, thương hiệu và chiến lược thị trường.

Bộ trưởng Bộ Công Thương gặp gỡ, trao đổi với nông dân, doanh nghiệp bên lề Diễn đàn.

Bộ trưởng cho biết, các sản phẩm muốn xuất khẩu thành công phải đảm bảo truy xuất nguồn gốc, chất lượng tốt và bao bì, nhãn hiệu rõ ràng. Bộ trưởng ví dụ: “Sữa tươi rất ngon nhưng bao bì không đẹp, trẻ em cũng không uống được”. Đồng thời, việc đăng ký bảo hộ thương hiệu là cần thiết để bảo vệ sản phẩm trước hành vi gian lận.

Về giải pháp cũng như sự hỗ trợ của Bộ Công Thương trong khâu đầu ra của nông sản, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh ba nguyên tắc. Thứ nhất, bà con dứt khoát phải thay đổi tư duy kinh tế thị trường. Trước khi sản xuất, nông dân cần trả lời rõ ràng các câu hỏi “Làm gì, bán ở đâu, cho ai, với giá nào”. Sản xuất theo thói quen mà không xác định thị trường sẽ khó đạt hiệu quả.

Thứ hai, giao thương minh bạch. Theo đó, các giao dịch cần có hợp đồng với điều khoản rõ ràng, bao gồm chia sẻ lợi ích và rủi ro trong trường hợp bất khả kháng.

Thứ ba, xây dựng vùng sản xuất xanh, sạch. Theo đó, quy hoạch vùng trồng, nuôi theo yêu cầu thị trường và người tiêu dùng, sản phẩm phải an toàn và chất lượng. Bộ trưởng nhấn mạnh: “Đã qua rồi thời ‘rau 2 luống, lợn 2 chuồng’. Nếu không làm sạch thì không bán được cho ai”.

Những hướng dẫn này được coi là nền tảng để nâng cao giá trị nông sản Việt, mở rộng thị trường trong nước và quốc tế, đồng thời giúp nông dân ứng phó hiệu quả với biến động thời tiết và rủi ro sản xuất.

Nguyễn Hạnh